Społeczna odpowiedzialność biznesu określana jest również jako CSR pochodzi od angielskich słów Corporate Social Responsibility. Wydatki związane ze społeczną odpowiedzialnością biznesu, czy dopuszczalne jest odliczenie podatku VAT od wydatków związanych z działalnością CSR firmy? Wyjaśniamy w artykule.
Wydatki związane ze społeczną odpowiedzialnością biznesu - Czym jest CSR?
Społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR) to strategia zarządzania, której założeniem jest dobrowolne uwzględnianie interesów społecznych, relacji z różnymi grupami interesariuszy, w szczególności z pracownikami, oraz branie pod uwagę kwestii ochrony środowiska. Bycie społecznie odpowiedzialnym oznacza inwestowanie w zasoby ludzkie, w ochronę środowiska, relacje z otoczeniem firmy i informowanie o tych działaniach, co przyczynia się do wzrostu konkurencyjności przedsiębiorstwa i kształtowania warunków dla zrównoważonego rozwoju społecznego i ekonomicznego.
Wydatki związane ze społeczną odpowiedzialnością biznesu - kiedy podatnik ma prawo do odliczenia VAT?
Podstawowe zasady dotyczące odliczania podatku naliczonego zostały określone w art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, W myśl tego przepisu w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.
Zwróćmy uwagę, że ustawodawca nie uzależnia prawa do odliczenia VAT od związku zakupu z obecnie wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi. Dla prawa do odliczenia podatku naliczonego wystarczające jest, że z okoliczności towarzyszących nabyciu towarów lub usług, przy uwzględnieniu rodzaju prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej, wynika, że zakupy te dokonane są w celu ich wykorzystania w ramach jego działalności opodatkowanej. Jeżeli zatem nabywcą jest zarejestrowany, czynny podatnik VAT, a intencją zakupu określonych towarów bądź usług, z których nabyciem podatek został naliczony, jest wykorzystanie ich do wykonywania czynności opodatkowanych, a więc takich czynności, których następstwem jest określenie podatku należnego, to podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia VAT w związku z nabyciem tych towarów lub usług. W przypadku natomiast, gdy intencją zakupu określonych towarów lub usług nie jest wykorzystanie ich do wykonywania czynności opodatkowanych, a więc gdy zakup ma służyć do czynności zwolnionych z podatku VAT lub niepodlegających opodatkowaniu, to podatnik nie może wówczas odliczyć podatku VAT w związku z nabyciem tych towarów lub usług.
Prawo do odliczenia podatku naliczonego przysługuje podatnikowi pod warunkiem spełnienia przez niego przesłanek pozytywnych wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych określonych w art. 88 tej ustawy.
Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje pod warunkiem, że nabywca otrzymał fakturę VAT dokumentującą rzeczywisty przebieg zdarzeń gospodarczych, zarówno pod względem przedmiotu transakcji, jak i podmiotów biorących w niej udział.
Na mocy art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu:
- nabycia towarów i usług,
- dokonania całości lub części zapłaty przed nabyciem towaru lub wykonaniem usługi.
Wydatki związane ze społeczną odpowiedzialnością biznesu - czy możliwe jest odliczenie VAT?
Ustawa o podatku od towarów i usług nie zawiera regulacji odnośnie do odliczenia podatku VAT od wydatków związanych z działalnością CSR firmy. Oznacza to, że w celu ustalenia, czy podatnik ma prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, należy odnieść się do zapisów ogólnych zawartych w ustawie o VAT, czyli do przepisów sformułowanych w art. 86 ust. 1 ustawy. Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną łącznie spełnione następujące warunki:
- odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz
- towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.
Jeżeli zatem zarejestrowany, czynny podatnik VAT zamierza odliczyć podatek VAT w związku z nabyciem towarów lub usług w ramach realizacji strategii społecznej odpowiedzialności biznesu, z których nabyciem podatek został naliczony, to powinien być w stanie wykazać, że te towary lub usługi są lub będą wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, a więc takich czynności, których następstwem jest określenie podatku należnego. W celu odliczenia VAT podatnik musi wykazać związek pomiędzy nabytymi towarami lub usługami a prowadzoną przez podatnika działalnością opodatkowaną i ich wpływ na powstanie obrotu z tej działalności, przy czym związek ten może mieć charakter bezpośredni lub pośredni.
Z bezpośrednim związkiem dokonywanych zakupów z działalnością podatnika mamy do czynienia, gdy nabywane towary służą np. dalszej opodatkowanej odsprzedaży lub nabywane towary i usługi są niezbędne do wytworzenia towarów lub usług będących przedmiotem opodatkowanej dostawy. O związku pośrednim mówimy natomiast wówczas, gdy ponoszone wydatki wiążą się z całokształtem funkcjonowania przedsiębiorstwa, czyli mają pośredni związek z działalnością gospodarczą, a tym samym z osiąganym przez podatnika obrotem opodatkowanym. Aby jednak można było wskazać, że określone zakupy mają chociażby pośredni związek z działalnością podmiotu, istnieć musi związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy dokonanymi zakupami towarów i usług a powstaniem obrotu.
Trzeba mieć na uwadze, że samo wskazanie przez podatnika, że wydatki ponoszone są w ramach CSR, nie jest wystarczające dla uznania, że w związku z tym powinny one być traktowane jako pośrednio związane z wykonywaniem przez podatnika działalności opodatkowanej. Nawet jeśli działania podejmowane są w ramach przyjętej strategii biznesowej, którą można przypisać do społecznej odpowiedzialność biznesu, to należy dokonać oceny, czy rzeczywiście efektem, a nie tylko celem działania realizowanego w związku z polityką CSR firmy jest budowa jej pozytywnego wizerunku w otoczeniu lokalnym i biznesowym (interpretacja indywidualna o sygn. 0112-KDIL1-1.4012.197.2022.2.HW z 6 lipca 2022 roku wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej).
Wydatki związane ze społeczną odpowiedzialnością biznesu a odliczenie VAT w interpretacjach indywidualnych
W interpretacji indywidualnej (sygn. 0111-KDIB3-2.4012.698.2022.4.MD) z 20 grudnia 2022 roku Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał, że wnioskodawcy nie przysługuje prawo do odliczenia VAT od wydatków poniesionych w ramach społecznej odpowiedzialności biznesu związanych z działaniami CSR na rzecz członków rodzin pracowników i współpracowników z Ukrainy.
W ramach budowania pozytywnych i trwałych relacji poza innymi formami wsparcia kierujący się zasadami odpowiedzialności społecznej wnioskodawca zdecydował się na wsparcie rodzin i otoczenia pracowników i współpracowników pochodzących z Ukrainy przez okres 3 miesięcy ze względu na trwającą w Ukrainie wojnę. Zdaniem wnioskodawcy związek zakupionych usług w ramach działań CSR z działalnością opodatkowaną spółki jest pośredni i w zakresie finansowania tej aktywności zbliżony do związku pozostałych działań budujących wizerunek silnej marki, jak również odpowiedzialnego pracodawcy. Rozprzestrzenienie tej świadomości wzmacnia zatem markę. Budowanie silnej marki opartej na zaufaniu wpływa na sprzedaż. Ten konkretny projekt CSR wzmacnia również zaufanie pracowników do organizacji, a ich praca ma pośrednio odzwierciedlenie w wyniku finansowym spółki. W ocenie wnioskodawcy taka aktywność wzmacnia wizerunek spółki jako dobrego pracodawcy oraz wrażliwego uczestnika życia publicznego. Takie podejście kreuje również pozytywny odbiór marki.
Dyrektor KIS nie zgodził się ze stanowiskiem podatnika, stwierdzając, co następuje:
Ponadto jak Państwo wskazali, zaangażowanie Spółki w pomoc nie wpisuje się w cele marketingowe Spółki, jednak objęte jest celami dotyczącymi odpowiedzialności społecznej, budującymi także siłę marki. Jak wynika z wniosku, założeniem programu jest wsparcie rodzin pracowników Spółki, pozytywny przekaz budujący reputację Spółki rozprzestrzeniany różnymi kanałami komunikacji społecznej. Główną korzyścią jest utrzymanie stabilnego poziomu zatrudnienia, zwiększa się poziom lojalności pracowników, spośród których ich rodziny uzyskują wsparcie. Pracownicy otrzymujący tego rodzaju wsparcie, w założeniu pracują efektywniej, mając świadomość zapewnienia członkom ich rodzin w pierwszym okresie podstawowej potrzeby jaką jest mieszkanie.
Gdyby uznać zasadność powołanych przez Państwa argumentów miałyby one charakter uniwersalny w odniesieniu do każdego przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą, gdyż każdemu przedsiębiorcy zależy na zatrudnianiu lub współpracy z lojalną i efektywną kadrą. Każdy przedsiębiorca, niezależnie od rodzaju prowadzonej działalności, miałby więc prawo do odliczenia VAT od wydatków ponoszonych bezpośrednio na rzecz członków rodzin pracowników i współpracowników. Zaś na gruncie VAT, jak wskazano, najistotniejszy jest związek przyczynowo-skutkowy zakupów z czynnościami opodatkowanymi, który może być pośredni, ale musi być bezsporny. Konkretne wydatki u konkretnego podatnika muszą uwzględniać charakter i profil prowadzonej działalności gospodarczej, co w niniejszym przypadku nie ma miejsca. W przedmiotowej sprawie nie wykazano takiego związku pomiędzy poniesionymi wydatkami, a sprzedażą opodatkowaną Spółki. Zdaniem Organu wydatki dotyczące finansowania czynszu najmu lokali przez okres 3 miesięcy, nie wykazują ani bezpośredniego, ani pośredniego związku z czynnościami opodatkowanymi Spółki w postaci prowadzenia w systemie franczyzowym sieci sklepów spożywczo-przemysłowych położonych na terytorium Polski. Argumentacji Państwa nie można uznać za przekonywującą, albowiem sam fakt że realizowane działania pozwalają ukazać Spółkę jako dobrego pracodawcę oraz wrażliwego uczestnika życia publicznego, nie jest wystarczający do przyznania Spółce prawa do odliczenia podatku naliczonego z tego tytułu. Zatem, w analizowanej sprawie nie przysługuje Państwu prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących zakup usług najmu lokali związanych z działaniami CSR na rzecz członków rodzin pracowników i współpracowników z Ukrainy”.
Z drugiej strony warto zwrócić uwagę na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 marca 2022 roku (sygn. akt I FSK 1760/18), w którym NSA nie zgodził się ze stanowiskiem organu podatkowego, uznając tym samym, że podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia VAT od wydatków związanych z działalnością CSR firmy, które w ocenie NSA mogą być kwalifikowane jako wydatki o charakterze marketingowym i może zachodzić związek pomiędzy ich poniesieniem a czynnościami opodatkowanymi. Naczelny Sąd Administracyjny w swoim rozstrzygnięciu podkreślił, że działania podatnika w ramach społecznej odpowiedzialności biznesu mogą stymulować rozwój nowych rynków i sprzyja tworzeniu nowych możliwości wzrostu gospodarczego. CSR jest także powszechnie przyjętą metodą reklamy i promocji podmiotów gospodarczych, działających zwłaszcza w takich branżach, w których typowa reklama (telewizyjna, radiowa, internetowa) nie ma zastosowania albo jej zastosowanie nie przynosi spodziewanych efektów.
Mowa tutaj o wydatkach ponoszonych przez spółkę zajmującą się w działalności gospodarczej produkcją i sprzedażą mebli, która w ramach działania CSR postanowiła zaangażować pracowników w działalność dobroczynną na rzecz lokalnej społeczności, poprzez zapewnienie finansowego wsparcia w ramach projektów realizowanych m.in. w zakresie kultury, sztuki edukacji dzieci, promocji zdrowia, środowiska i ekologi, nabywając tym samym towary i usługi niezbędne do realizacji projektów. Działania te stanowiły integralną część strategii funkcjonowania spółki i miały na celu w szczególności tworzenie więzi pomiędzy spółką a jej pracownikami.
Wydatki związane ze społeczną odpowiedzialnością biznesu – podsumowanie
Ustalając, czy podatnik ma prawo do odliczenia VAT od wydatków związanych ze społeczną odpowiedzialnością biznesu, każdorazowo należy dokonać indywidualnej oceny zaistniałych okoliczności. Podatnik powinien przeanalizować następujący aspekty:
- jaki jest cel i efekt działań podjętych przez podatnika w związku z realizacją strategii społecznej odpowiedzialności biznesu oraz
- w jakim stopniu działania podjęte przez podatnika związane z działalnością CRS firmy mogą wpływać na powstanie obrotów z prowadzonej przez niego działalności gospodarczej.
Prawo do odliczenia VAT od wydatków poniesionych przez podatników w ramach realizacji strategii społecznej odpowiedzialności biznesu to kwestia sporna pomiędzy podatnikami a organami podatkowymi. Wydawane dotychczas indywidualne interpretacje w zakresie ustalenia, czy podatnik ma prawo do odliczenia VAT od wydatków związanych ze społeczną odpowiedzialnością biznesu, w przeważającej większości prezentują niekorzystne dla podatników stanowisko. Z drugiej strony możemy znaleźć korzystne dla podatników wyroki sądowe potwierdzające prawo do odliczenia VAT w związku z wydatkami poniesionymi w ramach CSR. Analizując wydane interpretacje lub wyroki sądowe, przede wszystkim trzeba pamiętać, że interpretacje przepisów prawa podatkowego i wyroki sądowe wydawane są w indywidualnych sprawach podatników, co oznacza, że odnoszą się do konkretnych stanów faktycznych i nie mają mocy prawa powszechnie obowiązującego.
Podatnik ponoszący określone wydatki związane ze społeczną odpowiedzialnością biznesu powinien zatem każdorazowo ocenić cel i efekt podjętych przez niego działań związanych ze społeczną odpowiedzialnością biznesu, a także ustalić, w jakim stopniu działania te mogą wpływać na powstanie obrotów z prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Każdy wydatek ponoszony przez podatnika w ramach realizacji CRS powinien być rozpatrywany indywidualnie, a w związku z ogromną różnorodnością wydatków kwalifikowanych do działań CRS oraz niejednolitym stanowiskiem interpretacyjnym organów podatkowych i często odmiennymi wyrokami sądowymi, w celu ustalenia prawa do odliczenia VAT warto wystąpić w wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych.
