Wypadek podczas wyjazdu integracyjnego

W wielu firmach, zwłaszcza tych, które zatrudniają relatywnie sporo osób, podejmowane są działania mające za zadanie konsolidację pracowników (zatrudnionych np. w różnych działach przedsiębiorstwa). Celowi temu służą przede wszystkim tzw. wyjazdy lub imprezy integracyjne – są to wydarzenia zazwyczaj dobrowolne, mogą być także powiązane z podróżami służbowymi. Jest możliwe, iż podczas spotkania lub wycieczki integracyjnej pracownik ulegnie wypadkowi – co w takim przypadku, jak potraktować wypadek podczas wyjazdu integracyjnego? Piszemy na ten temat poniżej.

Wypadek przy pracy – podstawowe informacje prawne

Pojęcie wypadku przy pracy, jego kwalifikacji oraz dalszego postępowania regulują przepisy Ustawy z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, zwanej dalej „ustawą wypadkową”.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy wypadkowej za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego odnoszono się niejednokrotnie do takich definicji wypadku przy pracy, jak „nagłość zdarzenia” (nagłe zdarzenie to takie, które nie przekracza dnia roboczego) czy „związek z pracą” (uraz następuje wskutek świadczenia pracy lub w czasie pozostawania w dyspozycji pracodawcy) oraz „przyczyna zewnętrzna” (przyczyną taką może być nie tylko narzędzie pracy, maszyna lub siły natury, ale również praca i czynności wykonywane przez poszkodowanego, np. upadek podczas przemieszczania się, wypadnięcie z pojazdu itp.).

Zobacz też:

Ponadto na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż określone w art. 3 ust. 1 ustawy wypadkowej, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań.

Zdarzeniami zrównanymi z wypadkiem przy pracy są także wypadki, którym pracownik uległ:

podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;
przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.

Analizując poszczególne zapisy ustawy wypadkowej, które przytoczono powyżej, trudno znaleźć regulację prawną mającą zastosowanie w odniesieniu do nieszczęśliwego wypadku podczas imprezy integracyjnej. Czy zatem poszkodowany w takich okolicznościach pracownik nigdy nie może liczyć na kwalifikację danego zdarzenia jako wypadku przy pracy?

Wyjazd lub impreza integracyjna – czy zdarzenia te podlegają regulacjom prawnym?

Zasadniczą sprawą podczas omawiania tematyki niniejszego artykułu jest kwestia regulacji prawnych dotyczących imprez o charakterze integracyjnym, a właściwie braku takich unormowań.

Pojęcie „wyjazd integracyjny” lub „impreza integracyjna” nie stanowią legalnych definicji prawnych, inaczej mówiąc, przepisy krajowego prawa nie posługują się tymi wyrażeniami. Występują one jako określenia wewnątrzzakładowe stosowane dla potrzeb organizacyjnych (w szczególności przez działy HR).

Do wyjazdu integracyjnego można zatem zastosować przepisy prawa pracy tylko w ograniczonym zakresie, jest to jednak możliwe.

Dobrowolny wyjazd integracyjny

Wyjazdy integracyjne dzielą się na obowiązkowe i dobrowolne. Podział ten ma decydujące znaczenie w kontekście uznania danego zdarzenia za wypadek przy pracy.

Jeżeli pracownik dobrowolnie uczestniczy w wyjeździe integracyjnym, niemającym obowiązkowego charakteru, i dozna urazu podczas tej imprezy, to nie będzie można uznać tego zdarzenia za wypadek przy pracy.

Przykład 1.

Pracodawca poinformował pracowników, że dzięki współpracy z innym przedsiębiorcą uzyskał możliwość zorganizowania kilkudniowego wyjazdu integracyjnego do ośrodka rekreacyjnego. Koszty pobytu są darmowe, pracownicy pokrywają koszty dojazdu. Jednocześnie pracodawca podkreślił, że wyjazd nie ma obowiązkowego charakteru i pracownicy nie będą w żaden sposób rozliczani z uczestnictwa w nim. Kilkanaście osób skorzystało z możliwości oferowanego przez firmę wypoczynku. Jedna z pracownic podczas wysiadania z autobusu potknęła się i niefortunnie upadła, doznając stłuczenia kolana. Niestety zdarzenia tego nie można zakwalifikować jako wypadku przy pracy z tego względu, że pracownica nie wykonywała polecenia pracodawcy (wyjazd był dobrowolny), ponadto nie realizowała pracy ani nie znajdowała się w drodze do pracy.

Wyjazd integracyjny o charakterze obowiązkowym

Jeżeli wyjazd integracyjny jest obowiązkowy dla pracownika, sytuacja podlega zasadniczej zmianie w stosunku do imprezy o charakterze dobrowolnym.

Polecenie służbowe wydane pracownikowi, polegające na wzięciu udziału w wyjeździe integracyjnym, który będzie wliczany do czasu pracy, oznacza, że do pracownika będą miały zastosowanie przepisy dotyczące podróży służbowej.

W razie nieszczęśliwego zdarzenia powodującego uraz pracownika stosuje się przepisy ustawy wypadkowej, gdyż – jak już wcześniej wspomnieliśmy – na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ w czasie podróży służbowej.

Przykład 2.

Pracodawca oddelegował grupę pracowników na obligatoryjny wyjazd integracyjny, który przewidywał m.in. uczestnictwo w prelekcjach prezentowanych przez zaproszonych menedżerów i trenerów personalnych. Wydarzenia te odbywały się w centrum kongresowym. Podczas przerwy w wykładach jeden z pracowników postanowił udać się na posiłek na niższy poziom w budynku, korzystając z linii transmisyjnej (tzw. ruchomych schodów). Wskutek niefortunnego ruchu stracił równowagę i upadł. Doznał urazów wymagających leczenia i rehabilitacji. W takich okolicznościach opisane zdarzenie można zakwalifikować jako wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy.

Może się jednak okazać, że wypadek pracownika w podróży służbowej, której celem jest wyjazd integracyjny, nie zostanie uznany za wypadek przy pracy – na taki aspekt zwrócił uwagę SN w wyroku z 8 października 1999 roku (II UKN 545/98, OSNP 2001/1/21, OSP 2001/11/168).

We wspomnianym wyroku SN uznał, że wypadek pracownika w czasie podróży służbowej biorącego udział w jej części rekreacyjnej podlega ochronie prawnej na podstawie przepisów ustawy wypadkowej, z wyłączeniem przypadków, gdy zachowanie pracownika jest naganne w sposób uzasadniający stwierdzenie, iż nastąpiło zerwanie związku z podróżą służbową.

Przykład 3.

Pracodawca zlecił pracownikom jednego z działów firmy wyjazd służbowy mający na celu integrację oraz szkolenie. W drugim dniu wyjazdu po zakończonym szkoleniu zaplanowano część rekreacyjną. W jej trakcie jeden z pracowników zaczął się zachowywać agresywnie i nieracjonalnie. Manifestowało się to wszczynaniem awantur oraz próbami niszczenia wyposażenia lokalu świadczącego usługi gastronomiczno-hotelarskie. Wskutek swego działania polegającego na roztrzaskaniu szyby w oknie placówki pracownik doznał poważnego urazu przedramienia. Wezwano patrol policyjny oraz służby medyczne. Badanie krwi pracownika wykazało obecność środków odurzających w organizmie. Ochrona pracownika podczas podróży służbowej obejmuje także prawo do odpoczynku lub spożywania posiłków. Jednak zachowanie pracownika w przedstawionym przypadku było wysoce naganne, co jednocześnie stanowi podstawę do stwierdzenia, że nastąpiło zerwanie związku z podróżą służbową. W powyższych okolicznościach zaistniałe zdarzenie nie powinno zostać potraktowane jako wypadek przy pracy.

Wypadek podczas wyjazdu integracyjnego – jak traktować?

Wyjazdy lub imprezy integracyjne stają się coraz popularniejszą formą tworzenia silniejszych więzi pomiędzy osobami zatrudnionymi w danym przedsiębiorstwie. Przepisy prawa pracy nie regulują zasad organizowania wspomnianych wydarzeń, w odniesieniu jednak do wyjazdów obowiązkowych stosuje się odpowiednio unormowania dotyczące podróży służbowych, a w razie gdy pracownik doznał urazu – także przepisy ustawy wypadkowej. Kwalifikacja prawna danego zdarzenia jako wypadku przy pracy odnosi się wyłącznie do wyjazdów integracyjnych o charakterze obligatoryjnym. Pewne ograniczenia przedmiotowe w tym zakresie zostały uwypuklone w orzecznictwie SN.

Polecamy:

Arkusz spis z natury - wzór z omówieniem