Czym jest wyrok zaoczny? Kiedy sąd może go wydać? Jakie są konsekwencje jego wydania dla osoby pozwanej? W jaki sposób uchylić taki wyrok? Na te i inne pytania, odpowiedź zostanie udzielona w artykule poniżej. Wskazana zostanie istota takich wyroków, dowiemy się, kiedy powód może liczyć na ich wydanie, czy jest to dla niego bardziej korzystne niż wydanie „zwykłego” wyroku, a także jakie są konsekwencje dla pozwanych i jakie czynności muszą podjąć, aby taki wyrok został uchylony.
Kiedy sąd może wydać wyrok zaoczny?
Powód, czyli osoba, która występuje do sądu z roszczeniem, składa we właściwym sądzie pozew. Po jego wpłynięciu do sądu wyznaczony sędzia bada, czy pozew jest kompletny – czy żądanie zostało prawidłowo sformułowane, czy zostało uzasadnione, czy jest poparte dowodami. Istotne jest prawidłowe wskazanie danych pozwanego, a także podpisanie pozwu oraz jego opłacenie.
Jeżeli nie ma braków formalnych, wówczas na podany przez powoda adres pozwanego jest mu przesyłany odpis pozwu, czyli drugi egzemplarz pisma oraz wszystkich załączników, które obowiązkowo załącza osoba wszczynająca proces cywilny już w momencie składania pozwu.
Przykład 1.
Pani Maria złożyła pozew o zapłatę na podstawie faktury przeciwko panu Kamilowi. Pozwany nie zapłacił za zakup pieczywa w terminie. Po wpływie pozwu do sądu, sprawdzeniu, że nie ma braków formalnych, odpis pozwu został przesłany pozwanemu, którego zobowiązano do złożenia odpowiedzi na niego w ciągu dwóch tygodni. Odpis pozwu został odebrany przez pana Kamila 3 czerwca 2020 r., zatem termin na złożenie odpowiedzi na pozew upłynie 17 czerwca 2020 r.
Jeśli odpowiedź na pozew zostanie złożona po upływie tego terminu, sąd zarządzi zwrot pisma.
-
możliwości polubownego rozwiązania sporu w drodze ugody zawartej przed sądem lub mediatorem;
-
obowiązku udziału w posiedzeniu przygotowawczym i przedstawienia wszystkich twierdzeń i dowodów na tym posiedzeniu;
-
skutkach niedopełnienia obowiązków udziału w posiedzeniu przygotowawczym, w szczególności możliwości wydania przez sąd wyroku zaocznego na posiedzeniu niejawnym i warunkach jego wykonalności, obciążenia kosztami postępowania, a także możliwości umorzenia postępowania oraz pominięcia spóźnionych twierdzeń i dowodów;
-
możliwości ustanowienia pełnomocnika procesowego oraz o tym, że zastępstwo adwokata, radcy prawnego lub rzecznika patentowego nie jest obowiązkowe;
-
obowiązku złożenia pisma przygotowawczego na zarządzenie przewodniczącego, wymogach co do jego treści i skutkach ich niedochowania;
-
zwrocie pisma przygotowawczego złożonego bez zarządzenia przewodniczącego.
Ponadto wyrok zaoczny można wydać też wtedy, kiedy mimo niezłożenia odpowiedzi na pozew sąd wyznaczy jednak rozprawę, ale pozwany nie stawi się na nią albo mimo stawienia się nie bierze w niej udziału – nie formułuje żadnych wniosków, jest bierny.
Konsekwencje wydania wyroku zaocznego
Sąd doręcza wyrok zaoczny obu stronom – powodowi i pozwanemu, z urzędu. Nie ma zatem potrzeby formułowania wniosku o doręczenie go oraz uiszczania opłaty z tym związanej. Przy doręczeniu niezbędne jest dołączenie pouczeń – powodowi o przysługujących mu środkach zaskarżenia, a pozwanemu o obowiązku przedstawienia w sprzeciwie wszystkich twierdzeń i dowodów oraz skutku niedopełnienia tego obowiązku w postaci możliwości pominięcia spóźnionych twierdzeń i dowodów.
Wyrok zaoczny - wydanie sprzeciwu
Pozwany, przeciwko któremu zapadł wyrok zaoczny, może złożyć sprzeciw w ciągu dwóch tygodni od doręczenia mu wyroku. W piśmie tym – sprzeciwie, powinien przytoczyć zarzuty, twierdzenia, dowody, pod rygorem ich utraty. Spóźnione wnioski, twierdzenia, dowody są bowiem pomijane przez sąd w toku wyrokowania.
Sprzeciw od wyroku zaocznego jest pismem, które podlega opłacie. Jest to połowa opłaty od pozwu, zatem pozwany, w pierwszej kolejności, musi sprawdzić, jaka była opłata od pozwu, podzielić ją przez 2 i taką kwotę wpłacić na rachunek sądu jako opłata od sprzeciwu od wyroku zaocznego.
Przykład 2.
Panu Krystianowi doręczono odpis wyroku zaocznego, w którym zobowiązano go do zapłaty na rzecz pani Marii kwoty 60 000 zł z tytułu naruszenia jej dóbr osobistych – czci, wizerunku, wskutek publicznego pomawiania jej osoby. Powódka przedstawiła prawomocny wyrok skazujący pana Krystiana za pomówienie. Nie złożył on w określonym przez sąd terminie odpowiedzi na pozew, stąd doręczono mu wyrok uwzględniający w całości żądanie pani Marii. Pozwany odebrał wyrok 15 lipca 2020 r., zatem termin na złożenie sprzeciwu upłynie 29 lipca. Opłata od pozwu wynosiła 5% roszczenia – 3000 zł, zatem opłata od sprzeciwu od wyroku zaocznego to 1500 zł.
Po wniesieniu sprzeciwu sędzia zarządza doręczenie go powodowi i nadaje bieg sprawie, wyznaczany jest termin rozprawy.
W sprzeciwie od wyroku zaocznego pozwany może:
-
złożyć wniosek o zawieszenie rygoru natychmiastowej wykonalności, jeżeli wyrok ten został wydany z naruszeniem przepisów o dopuszczalności jego wydania albo jeżeli pozwany uprawdopodobni, że jego niestawiennictwo było niezawinione, a przedstawione w sprzeciwie okoliczności wywołują wątpliwości co do zasadności wyroku zaocznego;
-
złożyć wniosek o uchylenie rygoru natychmiastowej wykonalności, jeżeli pozwany wykaże, że odpis pozwu doręczono na inny adres niż aktualne w dacie doręczenia miejsce zamieszkania pozwanego, na przykład w sytuacji, gdy powód celowo podał adres, pod którym nie zamieszkuje pozwany.
Możliwe orzeczenia sądu po ponownym rozpoznaniu sprawy
Po wniesieniu sprzeciwu od wyroku zaocznego sprawa zaczyna się „na nowo”, a sąd bada wówczas argumenty obu stron, a nie jedynie twierdzenia powoda.
Jeśli po wydaniu wyroku zaocznego okaże się, że pozwany w chwili wniesienia pozwu nie miał zdolności sądowej, zdolności procesowej albo organu powołanego do jego reprezentowania, a braki te nie zostały usunięte w wyznaczonym terminie zgodnie z przepisami kodeksu, sąd z urzędu uchyla wyrok zaoczny i wydaje odpowiednie postanowienie.
Ponadto, przy merytorycznym rozpoznaniu sprawy, sąd może wydać następujące wyroki:
-
utrzymujący wyrok zaoczny w mocy w całości;
-
utrzymujący wyrok zaoczny w mocy w części;
-
uchylający wyrok zaoczny i orzekający o żądaniu pozwu;
-
uchylający wyrok zaoczny i odrzucający pozew;
-
uchylający wyrok zaoczny i umarzający postępowanie.
Sąd może wydać wyrok zaoczny, jeśli:
-
pozwany nie złoży w terminie odpowiedzi na pozew, a okoliczności wskazane w pozwie nie budzą uzasadnionych wątpliwości i nie zostały przytoczone w celu obejścia prawa;
-
mimo niezłożenia odpowiedzi na pozew sąd wyznaczył rozprawę, ale nie stawi się na niej pozwany lub mimo stawienia się nie brał w niej udziału.
Wyrokowi zaocznemu nadawany jest rygor natychmiastowej wykonalności, który umożliwia jego egzekucję bezpośrednio po wydaniu orzeczenia.
Pozwany ma prawo złożenia sprzeciwu od wyroku zaocznego, w którym, pod rygorem utraty, zgłasza wszelkie zarzuty, twierdzenia i przedstawia dowody. Sprzeciw od wyroku zaocznego, w odróżnieniu od odpowiedzi na pozew, podlega opłacie.
