PIP, czyli Państwowa Inspekcja Pracy ma na celu sprawowanie nadzoru oraz kontroli nad przestrzeganiem prawa pracy, szczególnie w zakresie przepisów BHP oraz legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej. Zakres działalności tej instytucji określa Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 roku o Państwowej Inspekcji Pracy.
Państwowa Inspekcja Pracy - zakres działania
Jak wynika z art. 10 ww. ustawy do zadań Państwowej Inspekcji Pracy należą:
nadzór i kontrola nad przestrzeganiem prawa pracy, a w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów dotyczących stosunku pracy, wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, czasu pracy, urlopów, uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, zatrudniania młodocianych i osób niepełnosprawnych,
kontrola legalności zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, wykonywania działalności oraz kontrola przestrzegania obowiązku:
informowania powiatowych urzędów pracy przez bezrobotnych o podjęciu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub działalności,
opłacania składek na Fundusz Pracy,
dokonania wpisu do agencji zatrudnienia działalności, której prowadzenie jest uzależnione od uzyskania wpisu do tego rejestru,
prowadzenia agencji zatrudnienia zgodnie z warunkami określonymi w przepisach o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy,
prowadzenia działalności przez podmioty, o których mowa w art. 18c Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, zgodnie z warunkami określonymi w art. 19c, art. 19d, art. 19 ga i art. 85 ust. 2 tej ustawy.
kontrola legalności zatrudnienia, innej pracy zarobkowej oraz wykonywania pracy przez cudzoziemców,
kontrola wyrobów wprowadzonych do obrotu lub oddanych do użytku pod względem spełniania przez nie zasadniczych lub innych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, określonych w odrębnych przepisach,
kontrola przestrzegania wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy,
kontrola ewidencji pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.
PIP koncentruje się przede wszystkim na branżach i zakładach pracy, w których ryzyko wystąpienia złego stanu ochrony pracy jest większe oraz, w których wcześniej stwierdzono zły stan ochrony. Celem działań kontrolnych Państwowej Inspekcji Pracy jest uzyskiwanie wymiernych efektów w postaci trwałej poprawy stanu bezpieczeństwa pracy oraz przestrzegania praworządności w stosunkach pracy.
Jak przebiega kontrola PIP?
W imieniu PIP kontrolę przeprowadza inspektor pracy działający w ramach właściwości terytorialnej okręgowych inspektoratów pracy. Osoba taka jest uprawniona do przeprowadzania (bez uprzedzenia i o każdej porze dnia i nocy) kontroli przestrzegania przepisów prawa, w szczególności stanu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz kontroli przestrzegania przepisów dotyczących legalności zatrudnienia.
Kontrola PIP przeprowadzana jest po okazaniu przez inspektora pracy legitymacji służbowej lub upoważnienia do jej przeprowadzenia. Możliwe jest przeprowadzenie kontroli u przedsiębiorcy bez upoważnienia do jej wykonania, jednak pod warunkiem, że okoliczności przemawiają za jej niezwłocznym podjęciem. W takiej sytuacji należy bez zwłoki dostarczyć upoważnienie kontrolowanemu podmiotowi ( w terminie do 7 dni).
Kontrola PIP odbywa się w siedzibie podmiotu kontrolowanego oraz w innych miejscach wykonywania jego zadań lub przechowywania dokumentów finansowych i kadrowych. Co istotne, poszczególne czynności kontrolne mogą być wykonywane także w siedzibie jednostki organizacyjnej PIP. Inspektor pracy ma prawo swobodnie poruszać się po terenie podmiotu kontrolowanego, bez obowiązku uzyskiwania przepustki. Jest on również zwolniony z rewizji osobistej, także w sytuacji, gdy taka czynność jest przewidziana wewnętrznym regulaminem podmiotu kontrolowanego.
Jakie uprawnienia ma inspektor pracy?
W trakcie kontroli Państwowej Inspekcji Pracy inspektor ma prawo m.in. do:
swobodnego wstępu na teren zakładu pracy i do wszystkich jego obiektów, pomieszczeń etc.,
wglądu do dokumentacji zakładu pracy,
przeprowadzania oględzin obiektów, maszyn i urządzeń oraz pomieszczeń pracy,
żądania informacji w sprawach objętych kontrolą,
sprawdzania tożsamości osób wykonujących pracę lub przebywających na terenie podmiotu kontrolowanego, przesłuchiwania ich i żądania oświadczeń w sprawie legalności zatrudnienia lub prowadzenia innej działalności zarobkowej,
wglądu do akt osobowych i innych dokumentów związanych z wykonywaniem pracy przez pracowników lub osoby zatrudnione na innej podstawie niż umowa o pracę,
zapoznania się z decyzjami wydanymi przez inne organy kontroli i nadzoru nad warunkami pracy oraz ich realizacją,
korzystania z pomocy biegłych i specjalistów oraz akredytowanych laboratoriów.
W sytuacji, gdy podczas badania legalności zatrudnienia inspektor pracy stwierdzi naruszenie przepisów Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, ma on prawo wystąpić z wnioskiem do właściwego sądu o ukaranie osób odpowiedzialnych za stwierdzone nieprawidłowości. Inspektor pracy ma również prawo zawiadomić o naruszeniu przepisów właściwe organy, w tym w szczególności:
Policję lub Straż Graniczną - o naruszeniu przepisów o cudzoziemcach,
Urząd Kontroli Skarbowej - o naruszeniu przepisów prawa podatkowego,
ZUS - o naruszeniu przepisów w zakresie ubezpieczeń społecznych.
Jeżeli natomiast inspektor pracy stwierdzi naruszenie warunków prowadzenia agencji zatrudnienia, powinien on niezwłocznie poinformować o tym fakcie marszałka właściwego województwa.
Kontrola PIP - zakończenie procedury
Po zakończeniu kontroli inspektor pracy powinien sporządzić protokół z przeprowadzonej kontroli. Zawiera on m.in. opis stwierdzonych naruszeń prawa oraz inne informacje, które mają znaczący wpływ na wynik czynności kontrolnych. Jeżeli w trakcie kontroli inspektor pracy nie stwierdzi żadnego naruszenia prawa ani innych uchybień, nie ma obowiązku sporządzać protokołu. Zamiast tego powinien wystawić natomiast notatkę urzędową, w której zamieści zwięzły opis stanu faktycznego stwierdzonego podczas przeprowadzonej kontroli.
