Zawieszenie działalności gospodarczej a składanie deklaracji podatkowych

W niniejszym artykule zastanowimy się, czy jest możliwa sytuacja, w której zawieszenie działalności gospodarczej obliguje podatnika do składnia deklaracji podatkowych. Jak bowiem się okazuje, mogą wystąpić okoliczności uzasadniające tego rodzaju działanie.

Dopuszczalny zakres działań w okresie zawieszenia działalności gospodarczej

W okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca nie może jej wykonywać i osiągać z niej bieżących przychodów. Tak wynika z treści art. 25 ust. 1 ustawy – Prawo przedsiębiorców.

Dodatkowo wskażmy, że przedsiębiorca wpisany do CEIDG może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na czas nieokreślony albo określony, nie krótszy jednak niż 30 dni. 

Trzeba jednak wskazać, że od powyższej reguły określono szeroką gamę wyjątków. Jak bowiem możemy przeczytać w art. 25 ust. 2 ww. ustawy, w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca:

1. może wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów, w tym rozwiązywania zawartych wcześniej umów;

2. może przyjmować należności i jest obowiązany regulować zobowiązania powstałe przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej;

3. może zbywać własne środki trwałe i wyposażenie;

4. ma prawo albo obowiązek uczestniczyć w postępowaniach sądowych, podatkowych i administracyjnych związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej;

5. wykonuje wszelkie obowiązki nakazane przepisami prawa;

6. może osiągać przychody finansowe, także z działalności prowadzonej przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej;

7. może zostać poddany kontroli na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą;

8. może powołać albo odwołać zarządcę sukcesyjnego, o którym mowa w Ustawie z dnia 5 lipca 2018 roku o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw.

Jak widać, możliwe jest w okresie zawieszenia działalności gospodarczej uzyskiwanie przychodów z działalności gospodarczej. Przykładowo przedsiębiorca w okresie zawieszenia może dokonać sprzedaży środka trwałego wykorzystywanego w działalności gospodarczej, co rodzi określone konsekwencje na gruncie podatku PIT oraz VAT.

Kolejny przykład może dotyczyć zaległych płatności od kontrahentów, które przedsiębiorca otrzymuje z opóźnieniem i w okresie, kiedy jego działalność jest zawieszona.

Oczywiście powyższe okoliczności rodzą określone skutki podatkowe, z czym zasadniczo wiąże się obowiązek składania deklaracji podatkowych. W dalszej części artykułu zastanowimy się, jak to wygląda w kontekście zawieszenia działalności.

Deklaracje VAT a zawieszenie działalności gospodarczej

W sytuacji gdy w czasie zawieszenia działalności podatnik uzyskuje określony zysk, pojawia się pytanie, czy deklaracje z tego tytułu powinien złożyć na bieżąco, czy też powinien poczekać do momentu wznowienia działalności gospodarczej.

Jeżeli powyższy problem rozpatrujemy na gruncie podatku VAT, to w pierwszej kolejności należy sięgnąć do treści art. 99 ust. 7a ustawy, który to podaje, że w przypadku zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej na podstawie przepisów dotyczących zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej podatnicy nie mają obowiązku składania deklaracji za okresy rozliczeniowe, których to zawieszenie dotyczy.

Jednakże również od powyższego przepisu przewidziano wyjątki. Otóż, jak stanowi art. 99 ust. 7b ustawy VAT, zwolnienie z obowiązku składania deklaracji podatkowych nie dotyczy:

• podatników dokonujących wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów;

• podatników dokonujących importu usług lub nabywających towary – w zakresie których są podatnikiem;

• okresów rozliczeniowych, w których zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej nie dotyczyło pełnego okresu rozliczeniowego;

• okresów rozliczeniowych, za które podatnik jest obowiązany do rozliczenia podatku z tytułu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu oraz za które jest obowiązany dokonać korekty podatku naliczonego.

W świetle powyższego przepisu, jeżeli obowiązek podatkowy z tytułu dokonania czynności opodatkowanej powstaje w okresie zawieszenia działalności gospodarczej, to podatnik jest zobligowany do złożenia deklaracji VAT w terminie ustawowym, tj. do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu powstania obowiązku podatkowego.

Przypomnijmy, że zgodnie z zasadą ogólną wyrażoną w art. 19a ust. 1 ustawy VAT obowiązek podatkowy powstaje w dacie dostawy towarów lub wykonania usługi.

Przykład 1.

Podatnik czynny VAT 1 kwietnia zawiesił działalność gospodarczą na czas nieokreślony. 10 maja sprzedał samochód wykorzystywany w prowadzonej firmie. To zdarzenie spowodowało powstanie obowiązku podatkowego w zakresie podatku VAT. W konsekwencji podatnik jest zobowiązany do złożenia deklaracji podatkowej do 25 czerwca.

Deklaracje PIT a zawieszenie działalności gospodarczej

W zakresie podatku PIT obowiązuje nieco inny system składania zeznań podatkowych, ponieważ mamy do czynienia z rocznymi, a nie miesięcznymi deklaracjami.

Trzeba jednak wskazać, że w myśl art. 44 ust. 10 ustawy PIT podatnik prowadzący działalność gospodarczą, który na podstawie przepisów dotyczących zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej, jest zwolniony w zakresie tej działalności z obowiązków wynikających z ust. 1 pkt 1, ust. 3, 3f, 3g, 6 i 6b za okres objęty zawieszeniem. 

W powyższym przepisie chodzi głównie o zwolnienie z obowiązku wpłacania zaliczek na podatek w okresie zawieszenia. 

Dodajmy także, że zgodnie z art. 44 ust. 13 ustawy PIT po okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej na podstawie przepisów dotyczących zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej podatnicy, o których mowa w ust. 10 i 11, wpłacają zaliczki według zasad, o których mowa w ust. 3, 3f, 3g, 6 i 6b.

Trzeba jednak podkreślić, że nie ma w ustawie PIT analogicznego przepisu, który zwalniałby podatników z obowiązku składania zeznania rocznego oraz z zapłaty podatku w zeznaniu rocznym. W konsekwencji nie należy powyższych przepisów interpretować w ten sposób, że zaliczki na podatek i sam podatek podatnik wpłaca dopiero po wznowieniu działalności gospodarczej (tym bardziej że obecnie obowiązujące przepisy dają prawo do zawieszenia działalności na czas nieokreślony).

Przykład 2.

Podatnik 1 kwietnia 2020 roku zawiesił działalność gospodarczą na czas nieokreślony. 10 maja 2020 roku sprzedał samochód wykorzystywany w prowadzonej firmie. Z uwagi na zawieszenie działalności gospodarczej nie ma on obowiązku wpłacania miesięcznej zaliczki na podatek. Musi jednak złożyć roczną deklarację PIT do 30 kwietnia 2021 roku i opłacić podatek w tym samym terminie.