Zawieszenie działalności gospodarczej jest zdarzeniem, które wywołuje swoje konsekwencje na wielu płaszczyznach podatkowych. Podobnie jest również w przypadku podatku VAT. Trzeba jednak podkreślić, że w okresie zawieszenia mogą zdarzyć się sytuacje, w których podatnik dokonuje określonych czynności opodatkowanych. W niniejszym artykule zajmiemy się kwestią wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT).
Zawieszenie działalności gospodarczej a możliwość podejmowania określonych czynności
Merytoryczny aspekt jakim jest zawieszenie działalności gospodarczej jest regulowany w ustawie – Prawo przedsiębiorców.
W art. 23 tejże ustawy możemy przeczytać, że przedsiębiorca wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na czas nieokreślony albo określony, nie krótszy jednak niż 30 dni.
Zawieszenie działalności gospodarczej oraz wznowienie wykonywania działalności gospodarczej następują na wniosek przedsiębiorcy. To oznacza, że zasadniczo nie jest możliwe zawieszenie działalności gospodarczej z urzędu.
Ponadto, jak wskazuje art. 25 ustawy, gdy nastąpi zawieszenie działalności gospodarczej przedsiębiorca nie może wykonywać działalności gospodarczej i osiągać bieżących przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej.
Jednakże dalsza treść ww. przepisu wskazuje, że w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca może m.in. wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów, w tym rozwiązywania zawartych wcześniej umów.
W świetle powyższego możliwe jest zatem w okresie zawieszenia dokonywanie różnych czynności prawnych. W grupie tej mieści się również wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów.
Można bowiem wyobrazić sobie sytuację, w której polski podatnik jest zobowiązany do dokonania WNT w okresie zawieszenia, ponieważ obliguje go do tego umowa zawarta jeszcze w okresie, gdy w sposób aktywny prowadził działalność gospodarczą.
WNT oraz obowiązki z tym związane
Jak podaje definicja zawarta w art. 9 ust. 1 ustawy VAT, przez wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów rozumie się nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz.
Zasadniczo z WNT mamy do czynienia, gdy zarówno dostawca, jak i nabywca są podatnikami podatku od wartości dodanej.
Trzeba wskazać, że w przypadku WNT obowiązek rozliczenia podatku należnego spoczywa na nabywcy towaru. Jest on równocześnie uprawniony do odliczenia podatku naliczonego z tego tytułu, co oznacza, że transakcja WNT dla nabywcy będącego czynny podatnikiem VAT jest neutralna podatkowo.
Z dokonaniem WNT wiążą się również obowiązki o charakterze formalnym.
Po pierwsze wskażmy, że na podstawie art. 97 ust. 1 ustawy VAT podatnicy podlegający obowiązkowi zarejestrowania jako podatnicy VAT czynni są obowiązani przed dniem dokonania pierwszej wewnątrzwspólnotowej dostawy lub pierwszego wewnątrzwspólnotowego nabycia zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego w zgłoszeniu rejestracyjnym VAT-R o zamiarze rozpoczęcia wykonywania tych czynności. Naczelnik urzędu skarbowego potwierdza zarejestrowanie podmiotu jako podatnika VAT UE.
Dodatkowo, jak stanowi art. 100 ust. 1 pkt 2 ustawy VAT, podatnicy zarejestrowani jako podatnicy VAT UE, są obowiązani składać w urzędzie skarbowym zbiorcze informacje o dokonanych wewnątrzwspólnotowych nabyciach towarów, o których mowa w art. 9 ust. 1 lub art. 11 ust. 1, od podatników podatku od wartości dodanej, zidentyfikowanych na potrzeby podatku od wartości dodanej, zwane informacjami podsumowującymi.
Naturalnie WNT jest wykazywane w deklaracji podatkowej, w której podatnik wskazuje kwotę podatku należnego oraz naliczonego z tego tytułu.
WNT a zawieszenie działalności gospodarczej
Analizując zagadnienie zawieszenia działalności oraz dokonania w tym czasie WNT, w pierwszej kolejności odnieśmy się do kwestii składania deklaracji podatkowej.
Jak podaje art. 99 ust. 7a ustawy VAT, w przypadku zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej na podstawie przepisów dotyczących zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej podatnicy nie mają obowiązku składania deklaracji za okresy rozliczeniowe, których to zawieszenie dotyczy.
Jednocześnie, jak podaje art. 99 ust. 7b ustawy VAT, zwolnienie z obowiązku składania deklaracji podatkowych, o którym mowa w ust. 7a, nie dotyczy:
podatników dokonujących wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów;
podatników dokonujących importu usług lub nabywających towary – w których zakresie są podatnikiem;
okresów rozliczeniowych, w których zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej nie dotyczyło pełnego okresu rozliczeniowego;
okresów rozliczeniowych, za które podatnik jest obowiązany do rozliczenia podatku z tytułu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu oraz za które jest obowiązany dokonać korekty podatku naliczonego.
Powyższy przepis wprost zatem wskazuje, że w przypadku dokonania WNT w okresie zawieszenia działalności gospodarczej konieczne jest złożenie deklaracji VAT z tego tytułu.
W dalszej kolejności pojawia się pytanie, czy w tym zakresie podatnik ma również obowiązek złożenia informacji podsumowującej.
W celu wyjaśnienia tego zagadnienia należy odnieść się do treści art. 100 ust. 3 ustawy VAT, który podaje, że informacje podsumowujące składa się za okresy miesięczne, za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym:
powstał obowiązek podatkowy z tytułu dokonania transakcji w tym transakcji WNT;
dokonano przemieszczenia towarów lub zmiany w zakresie procedury magazynu typu call-off stock.
Zauważyć zatem trzeba, że obowiązek składania informacji podsumowującej pojawia się w sytuacji faktycznego dokonania WNT. W rezultacie podatnicy nie mają obowiązku składania zerowych WNT. Jeżeli jednak w okresie zawieszenia działalności podatnik dokona WNT, to należy złożyć zarówno deklarację podatkową, jak i informację podsumowującą z tego tytułu.
Warto także podkreślić, że przed 1 kwietnia 2011 roku przepisy ustawy VAT określały, że podatnik VAT UE, który ma zawieszoną działalność gospodarczą, musi składać deklaracje VAT nawet w sytuacji, gdy nie dokonywał żadnych czynności. W ówczesnym stanie prawnym tego typu podatnik musiał zatem składać zerowe deklaracje VAT.
Z 1 kwietnia 2011 roku przepis powyższy uchylono, zatem podatnik, który jest zarejestrowany jako podatnik VAT UE, może nie składać deklaracji za okresy rozliczeniowe, w których zawiesił działalność, chyba że dokona określonych czynności, w tym WNT, które implikują taki obowiązek.
Możliwy jest przypadek, w którym w okresie zawieszenia działalności gospodarczej podatnik dokonuje WNT. Okoliczność ta może wynikać z uprzednio zawartej i wiążącej umowy. W takim przypadku konieczne jest dopełnienie obowiązków formalnych w postaci złożenia deklaracji oraz informacji podsumowującej.
