Ustawa z dnia 15 czerwca 2018 roku o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi reguluje zasady funkcjonowania organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi. Zapoznaj się z poniższym artykułem, aby dowiedzieć się więcej o tym, czym jest zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi i na jakich zasadach działają organizacje zbiorowego zarządzania!
Czym jest zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi?
Organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi to stowarzyszenie zrzeszające uprawnionych lub podmioty reprezentujące uprawnionych, którego podstawowym celem statutowym jest zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi na rzecz uprawnionych w zakresie zezwolenia udzielonego mu przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.
Zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi to z kolei działalność polegającą na wykonywaniu praw autorskich lub praw pokrewnych dla zbiorowej korzyści uprawnionych przez dokonywanie takich czynności, jak:
- obejmowanie praw w zbiorowy zarząd;
- zawieranie umów o korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych bądź pobór wynagrodzenia za takie korzystanie;
- pobór, podział i wypłata przychodów z praw;
- monitorowanie korzystania z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych przez użytkowników;
- dochodzenie ochrony praw autorskich lub praw pokrewnych;
- wykonywanie innych uprawnień i obowiązków organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi wynikających z niniejszej ustawy oraz Ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych, zwanej dalej ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi - zasady działania organizacji
Organizacja zbiorowego zarządzania nie może bez ważnej przyczyny odmówić objęcia praw autorskich lub praw pokrewnych w zbiorowy zarząd w zakresie udzielonego jej zezwolenia.
Ma obowiązek jednakowo traktować uprawnionych bez względu na podstawę prawną zbiorowego zarządzania ich prawami.
Domniemywa się, że organizacja zbiorowego zarządzania jest uprawniona do zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi w zakresie udzielonego jej zezwolenia oraz posiada legitymację procesową w tym przedmiocie.
W zakresie, w jakim ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych przewiduje obowiązek zawarcia umowy lub zapłaty wynagrodzenia za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania, prawami danej kategorii uprawnionych do danego rodzaju utworów lub przedmiotów praw pokrewnych na danym polu eksploatacji, którzy nie zawarli umowy o zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi z żadną organizacją, zbiorowo zarządza ta organizacja, która jest reprezentatywna w odniesieniu do tych praw. Organizacją reprezentatywną jest organizacja zbiorowego zarządzania, która jako jedyna posiada zezwolenie na zbiorowe zarządzanie prawami danej kategorii uprawnionych do danego rodzaju utworów lub przedmiotów praw pokrewnych na danym polu eksploatacji.
Umowa o zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi
Uprawniony (twórca lub nabywca praw autorskich) może zawrzeć z organizacją zbiorowego zarządzania umowę o zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi w zakresie udzielonego jej zezwolenia.
Uprawniony ma prawo do udzielania osobie trzeciej licencji na korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych objętych umową o zbiorowe zarządzanie, jeżeli korzystanie to nie łączy się z osiąganiem bezpośrednich lub pośrednich korzyści majątkowych. Zasady wykonywania tego prawa przez uprawnionego określa organizacja zbiorowego zarządzania w umowie o zbiorowe zarządzanie.
Zarządzanie przychodami z praw autorskich
Przychody z praw, do czasu ich wypłaty, są zarządzane w interesie uprawnionych, na których rzecz te przychody zostały pobrane, zgodnie z zasadami określonymi w regulaminie inwestycyjnym.
Organizacja zbiorowego zarządzania przeznacza przychody z praw na:
- wypłatę uprawnionym;
- potrącenia na pokrycie kosztów zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi dokonywane zgodnie z zasadami określonymi w regulaminie repartycji;
- wykorzystanie kwot niepodlegających podziałowi określonych w regulaminie repartycji;
- potrącenia na prowadzoną przez organizację zbiorowego zarządzania działalność o charakterze socjalnym, kulturalnym lub edukacyjnym, dokonywane zgodnie z zasadami określonymi w regulaminie.
Organizacja zbiorowego zarządzania a użytkownicy
Organizacja zbiorowego zarządzania przy ustalaniu wynagrodzenia i pozostałych warunków umowy o korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych lub pobór wynagrodzenia za takie korzystanie zawieranej z użytkownikiem, czyli podmiotem korzystającym z utworów, ma obowiązek stosować obiektywne i niedyskryminujące kryteria.
Organizacja zbiorowego zarządzania nie może bez ważnej przyczyny odmówić zawarcia umowy o korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych lub pobór wynagrodzenia za takie korzystanie, jeżeli w tym zakresie jest upoważniona do wykonywania zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi.
Jeżeli nie zachodzą przyczyny odmowy zawarcia umowy o korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych lub pobór wynagrodzenia za takie korzystanie, a organizacja zbiorowego zarządzania ma wszystkie informacje niezbędne do jej zawarcia, niezwłocznie składa użytkownikowi ofertę zawarcia takiej umowy.
W przypadku, gdy oferowana stawka wynagrodzenia wynika z zatwierdzonej tabeli wynagrodzeń, organizacja zbiorowego zarządzania wskazuje pozycję z tej tabeli będącą podstawą oferowanej stawki. W pozostałych przypadkach oferta zawiera uzasadnienie wysokości proponowanego wynagrodzenia, w tym spełnienia kryteriów co do wynagrodzenia, o których była mowa powyżej.
Organizacja zbiorowego zarządzania, stosując obiektywne i niedyskryminujące kryteria, oferuje niższe stawki wynagrodzeń użytkownikom prowadzącym działalność kulturalną korzystającym z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych w zakresie prowadzonej przez nich działalności statutowej, jeżeli to korzystanie nie łączy się z osiąganiem bezpośrednich lub pośrednich korzyści majątkowych.
Zakres informacji i dokumentów uwzględnia cel, w jakim te informacje i dokumenty mają być przekazywane, ich dostępność dla użytkownika oraz zakres i charakter prowadzonej przez niego działalności, a także odpowiada, jeżeli to możliwe, standardom branżowym.
