Wobec wdrażania coraz to nowych rozwiązań do unijnych systemów podatkowych podatnicy zastanawiają się nad możliwością ich połączenia lub jednoczesnego stosowania. Wszystko będzie rozgrywać się na gruncie opłacalności zastosowania konkretnego rozwiązania albo konkretnych rozwiązań. W tym przypadku mowa o możliwości połączenia jakim jest zwolnienie z VAT w Unii Europejskiej w ramach procedury SME i procedury VAT OSS. Czy to w ogóle możliwe? Jakie są różnice przy zastosowaniu tych procedur? Na te i wiele innych wątpliwości odpowiedziano w niniejszej publikacji.
Zwolnienie z VAT w Unii Europejskiej w ramach procedury SME
Podatnicy mający siedzibę działalności na terytorium RP mogą skorzystać w roku podatkowym ze zwolnienia podmiotowego z VAT, jeżeli wartość sprzedaży z tej działalności nie przekroczyła w poprzednim ani w bieżącym roku kwoty 200 000 zł.
Jeżeli podatnik rozpoczyna działalność w Polsce, wówczas limit ten jest niższy, ponieważ ustala się go w proporcji do liczby dni prowadzenia działalności, tzn. od daty rozpoczęcia działalności w danym roku do końca danego roku.
Począwszy od stycznia 2025 roku, wprowadzono nowe zwolnienie z VAT w ramach procedury SME.
Pozwala ono na skorzystanie ze zwolnienia z VAT w odniesieniu do sprzedaży realizowanej w innym państwie UE przez polskiego podatnika prowadzącego działalność z siedzibą na terytorium RP.
Polski podatnik nie może mieć siedziby działalności w państwie UE, w którym sprzedaż korzysta ze zwolnienia z VAT w ramach SME.
Zwolnienie z VAT w ramach SME dla polskiego podatnika w innym niż Polska państwie UE z tytułu sprzedaży towarów lub usług dokonywanej w tym innym państwie UE wymaga spełnienia poniższych warunków:
- skorzystać z niego mogą podatnicy z siedzibą działalności w Polsce i chcący korzystać ze zwolnienia z VAT w państwie UE innym niż Polska;
- roczny obrót na terytorium UE nie przekroczył w poprzednim ani bieżącym roku podatkowym kwoty 100 000 euro;
- podatnik nie dokonuje na terytorium państwa UE zwolnienia z VAT SME dostaw towarów ani świadczenia usług, które od pierwszej sprzedaży należy opodatkować podatkiem VAT.
Polskiemu podatnikowi z siedzibą działalności w Polsce przysługuje zwolnienie dla dostaw towarów i świadczenia usług w państwie członkowskim innym niż RP, na warunkach określonych przez to państwo członkowskie, ale tylko, gdy ten kraj UE wprowadził zwolnienie z VAT w ramach procedury SME.
Przed rozpoczęciem korzystania ze zwolnienia z VAT w ramach SME polski podatnik ma obowiązek złożyć zawiadomienie o zamiarze skorzystania ze zwolnienia do Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście. Zawiadomienie to zawiera dane podatnika, informację o państwie członkowskim lub państwach członkowskich, w których podatnik zamierza korzystać ze zwolnienia, a także dane dotyczące rocznego obrotu na terytorium Unii Europejskiej tego podatnika w poprzednim i bieżącym roku podatkowym.
Jeżeli zawiadomienia dokonuje podatnik zwolniony z VAT, to dodatkowo musi złożyć jeszcze formularz VAT-R.
Na mocy art. 113b ust. 4 ustawy o VAT Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście, uwzględniając informacje przekazane przez właściwe organy podatkowe państw UE, w terminie 35 dni roboczych po dniu otrzymania uprzedniego zawiadomienia:
- informuje podatnika o nadaniu indywidualnego numeru identyfikacyjnego poprzedzonego kodem PL i zawierającego kod EX, zwanego dalej „polskim numerem identyfikacyjnym EX”, na potrzeby korzystania ze zwolnienia, jeżeli:
- państwo UE, w którym podatnik zamierza korzystać ze zwolnienia, potwierdziło jego prawo do korzystania ze zwolnienia w tym państwie,
- co najmniej 1 z państw UE, w którym podatnik zamierza korzystać ze zwolnienia, potwierdziło jego prawo do korzystania ze zwolnienia w tym państwie – w przypadku gdy podatnik w uprzednim zawiadomieniu wskazał więcej niż 1 państwo UE, w którym zamierza korzystać ze zwolnienia;
- potwierdza podatnikowi polski numer identyfikacyjny EX nadany na potrzeby korzystania ze zwolnienia – w przypadku gdy w uprzednim zawiadomieniu podatnik wskazał więcej niż 1 państwo UE, w którym zamierza korzystać ze zwolnienia, i polski numer identyfikacyjny EX został już nadany na potrzeby korzystania ze zwolnienia na terytorium jednego z tych państw UE, a kolejne państwo UE potwierdziło prawo podatnika do korzystania ze zwolnienia.
Słowo o unijnej procedurze rozliczania VAT OSS
Procedura unijna w zakresie niektórych dostaw towarów lub świadczenia niektórych usług została uregulowana w rozdziale 6a Ustawy o podatku od towarów i usług.
Procedura unijna zwana też VAT OSS umożliwia dobrowolną rejestrację jednego konta podatkowego, za pomocą którego podatnik będzie rozliczał sprzedaż towarów (wysyłkową) lub świadczenie usług do krajów UE, do których dokonuje sprzedaży.
Innymi słowy, dzięki unijnej procedurze sprzedaży podatnik może sprzedawać towary lub usługi do każdego kraju UE bez konieczności rejestracji do VAT w każdym tym państwie UE.
Procedura VAT OSS może być stosowana przez podatnika mającego siedzibę działalności na terytorium UE.
Przy jej pomocy polski podatnik rozliczy podatek VAT bez konieczności rejestracji do VAT w każdym kraju UE, do którego kieruje sprzedaż (poza krajową sprzedażą) z tytułu:
- WSTO – wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów na odległość (sprzedaż wysyłkowa);
- świadczenia usług telekomunikacyjnych, nadawczych oraz elektronicznych na rzecz osób niebędących podatnikami w UE w krajach UE konsumpcji, gdzie przedsiębiorca z UE świadczący te usługi nie ma siedziby działalności gospodarczej;
- świadczenia pozostałych usług transgranicznych na rzecz osób niebędących podatnikami w UE, w krajach UE, gdzie sprzedawca nie ma siedziby działalności gospodarczej.
VAT OSS może być stosowana także przez przedsiębiorcę spoza UE, który nie ma siedziby działalności w UE, a chce dokonywać sprzedaż do UE w ramach WSTO.
VAT OSS mogą także stosować operatorzy interfejsów elektronicznych (wchodzący w rolę sprzedawcy) dokonujący na terytorium UE transakcji WSTO oraz niektórych transakcji krajowych.
- mający siedzibę lub stałe miejsce prowadzenia działalności na terytorium RP, ale i niemający siedziby lub stałego miejsca prowadzenia działalności w krajach UE, do których kierują sprzedaż towarów lub usług, oraz
- będący osobami fizycznymi, osobami prawnymi czy jednostkami organizacyjnymi niemającymi osobowości prawnej, które dokonują sprzedaży wysyłkowej czy świadczenia usług na rzecz konsumentów.
Z unijnej procedury VAT OSS mogą skorzystać czynni podatnicy VAT, ale i podatnicy zwolnieni z VAT.
Rejestracji jednego konta podatkowego dla stosowania procedury VAT OSS podatnik dokonuje w administracji skarbowej (desygnowanym do tego urzędzie skarbowym) jednego państwa UE, w którym ma:
- siedzibę firmy (jest to kraj identyfikacji);
- stałe miejsce prowadzenia działalności, jeżeli nie ma siedziby w UE.
Po rejestracji konta na potrzeby stosowania procedury VAT OSS podatnik składa kwartalne deklaracje podatkowe i rozlicza podatek VAT należny z tytułu sprzedaży towarów lub usług do innych krajów UE za pośrednictwem jednego urzędu skarbowego w kraju UE, w którym dokonał rejestracji do procedury VAT OSS.
W Polsce rejestracji do procedury VAT OSS i przyjmowania deklaracji (rozliczeń) VAT OSS dokonuje Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście.
Rejestracji do procedury i korzystania z VAT OSS mogą dokonywać także pośrednicy sprzedaży, tzw. podatnicy ułatwiający dokonywanie sprzedaży.
Procedura VAT OSS nie wymaga rejestracji do VAT w każdym kraju UE, do którego ma być kierowana sprzedaż towarów lub usług.
Jeżeli polski podatnik chce sprzedawać towary lub usługi do państw UE innych niż Polska, wówczas rejestruje się do procedury VAT OSS za pomocą druku VIU-R składanego do Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście i także za pośrednictwem tego urzędu skarbowego podatnik:
- wysyła kwartalne deklaracje rozliczające sprzedaż do innych krajów UE w ramach stosowania VAT OSS, czyli VIU-DO, oraz
- płaci łączny podatek VAT należny od ww. sprzedaży
– do końca miesiąca następnego po kwartale.
Zwolnienie z VAT w Unii Europejskiej w ramach procedury SME a procedura VAT OSS
Należałoby zacząć od tego, że procedura zwolnienia z VAT SME oraz unijna procedura VAT OSS mają charakter dobrowolny. Wobec tego podatnik nie musi, a jedynie może je stosować.
Unijna procedura VAT OSS umożliwia rejestrację jako czynny podatnik VAT dla celów sprzedaży towarów lub świadczenia usług do dowolnego kraju UE innego niż siedziba firmy. Polski podatnik nie musi więc rejestrować się do VAT w każdym państwie UE innym niż Polska, aby sprzedawać tam towary lub usługi. Wystarczy rejestracja do VAT OSS u Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście.
Procedura zwolnienia z VAT SME umożliwia skorzystanie ze zwolnienia z VAT w innych krajach UE niż kraj UE siedziby firmy. Rejestracja do tej procedury wymaga przesłania powiadomienia i formularza VAT-R do Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście (uzyskanie specjalnego numeru identyfikacji podatkowej EX na cele zwolnienia z VAT w innych krajach UE).
Zatem VAT OSS i SME to 2 odrębne procedury. VAT OSS to sprzedaż jako czynny podatnik VAT do wielu wybranych krajów UE. SME wręcz przeciwnie – jest to sprzedaż z wykorzystaniem zwolnienia z VAT do wielu wybranych krajów UE.
Poniżej zaprezentowano kilka cech charakterystycznych dla obu procedur.
Procedura zwolnienia z VAT SME a unijna procedura sprzedaży VAT OSS u podatnika prowadzącego działalność w Polsce | |
Procedura zwolnienia z VAT – SME | Unijna procedura sprzedaży VAT OSS |
Korzystanie ze zwolnienia z VAT przy sprzedaży w państwach UE bez konieczności rejestracji w tych państwach | Sprzedaż towarów lub świadczenie usług opodatkowane VAT w państwach UE sprzedaży bez konieczności rejestracji w tych państwach |
Możliwa do stosowania zarówno przez czynnych podatników VAT, jak i podatników zwolnionych z VAT z siedzibą w Polsce | Możliwa do stosowania zarówno przez czynnych podatników VAT, jak i podatników zwolnionych z VAT z siedzibą w Polsce albo ze stałym miejscem prowadzenia działalności w Polsce, jeśli nie ma siedziby w UE |
Rejestracja do procedury tylko przez e-urząd skarbowy w kraju UE siedziby firmy – w Polsce jest to Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście | Rejestracja do procedury nie tylko przez e-urząd skarbowy w kraju UE siedziby firmy – w Polsce jest to Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście |
Obowiązek posługiwania się uzyskanym potwierdzonym numerem identyfikacyjnym EX przy dokonywaniu sprzedaży zwolnionej z VAT SME | Obowiązek posługiwania się krajowym numerem identyfikacji podatkowej (NIP) |
Brak obowiązku rejestracji do VAT-UE | Brak obowiązku rejestracji do VAT-UE |
Obowiązek prowadzenia uproszczonej ewidencji sprzedaży korzystającej ze zwolnienia z VAT SME na cele ustalenia wartości sprzedaży dla porównania jej do limitu zwolnienia z VAT | Obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży korzystającej z procedury VAT OSS |
Obowiązek wystawiania faktur tylko na żądanie Brak obowiązku wystawienia faktury w KSEF | Brak obowiązku wystawiania faktur nawet na żądanie Brak obowiązku wystawienia faktury w KSEF |
Kwartalne deklaracje (korekty) rozliczające sprzedaż w innych krajach UE składane w administracji skarbowej kraju UE siedziby firmy – w Polsce jest to Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście (tylko przez e-urząd skarbowy) | Kwartalne deklaracje (korekty) rozliczające sprzedaż w innych krajach UE składane w administracji skarbowej kraju UE siedziby firmy – w Polsce jest to Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście (nie tylko przez e-urząd skarbowy) |
Dotyczy sprzedaży towarów lub usług mogących korzystać ze zwolnienia z VAT w krajach UE innych niż Polska z wyłączeniem towarów lub usług, których sprzedaż wymaga od razu rejestracji do VAT (od pierwszej czynności) Odbiorcami mogą być zarówno firmy, jak i konsumenci | Dotyczy sprzedaży wysyłkowej oraz świadczenia usług na rzecz konsumentów (osoby niebędące podatnikami) do innych krajów UE niż Polska |
Limit sprzedaży do wszystkich państw UE (włącznie z polskim) 100 000 EUR, na który składa się:
| Sprzedaż w ramach korzystania z VAT OSS bez limitu Limit wartości sprzedaży 42 000 zł dotyczy sprzedaży dla konsumentów do krajów UE innych niż Polska bez rejestracji do VAT OSS |
Nie można sprzedawać do jednego kraju UE innego niż kraj siedziby z wykorzystaniem zwolnienia w ramach SME oraz jako czynny podatnik VAT w ramach VAT OSS.
Polski podatnik nie może też zarejestrować się jako czynny podatnik VAT w jednym z państw UE (innym niż Polska), a w pozostałych korzystać z procedury VAT OSS.
Może natomiast zastosować zwolnienie w ramach SME dla sprzedaży do wybranych państw UE oraz wybrać standardowe opodatkowania VAT dla sprzedaży do innych krajów UE.
Może też zastosować zwolnienie w ramach SME dla sprzedaży do wybranych państw UE oraz wybrać procedurę VAT OSS – opodatkowanie VAT dla sprzedaży do innych krajów UE.
Przy korzystaniu z tych procedur podatnik musi przede wszystkim kontrolować wszelkie ww. limity i ograniczenia.
