Komisja Europejska na swojej stronie udostępniła narzędzie aby sprawdzić, czy numer identyfikacyjny zwolnienia z VAT (w ramach procedury SME) w państwie UE innym niż kraj UE siedziby działalności jest ważny. Narzędzie to pozwala także na weryfikacje poprawności wprowadzonego numeru identyfikacyjnego zwolnienia z VAT w ramach procedury zwolnienia z VAT – SME. Jakich informacji podatnik może się spodziewać po weryfikacji numerów identyfikacyjnych zwolnienia z VAT kontrahentów? Na te i wiele innych wątpliwości odpowiedziano w niniejszej publikacji.
Zwolnienie podmiotowe z VAT dla polskich firm
Nawiązując do art. 113 ust. 1 Ustawy roku o podatku od towarów i usług (zwanej dalej ustawą o VAT), podatnik posiadający siedzibę działalności gospodarczej w Polsce może skorzystać ze zwolnienia z obowiązku opodatkowania VAT realizowanej sprzedaży, jeżeli wartość tej sprzedaży, z wyłączeniem podatku VAT, nie przekroczyła w poprzednim ani bieżącym roku podatkowym kwoty 200 000 zł.
Do wartości sprzedaży ustalanej na potrzeby porównania do ww. limitu zwolnienia z VAT nie wlicza się:
- wewnątrzwspólnotowej sprzedaży towarów na odległość (WSTO), która nie podlega opodatkowaniu podatkiem na terytorium RP;
- sprzedaży na odległość towarów importowanych (SOTI), która nie podlega opodatkowaniu podatkiem na terytorium kraju;
- odpłatnej dostawy towarów i odpłatnego świadczenia usług, zwolnionych przedmiotowo z VAT z wyjątkiem transakcji związanych z nieruchomościami, usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych oraz m.in. usług zarządzania funduszami, udzielania pożyczek czy handlu instrumentami finansowymi, jeżeli czynności te nie mają charakteru transakcji pomocniczych.
Do ww. limitu zwolnienia z VAT nie wlicza się również odpłatnej dostawy środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.
Powyższe zwolnienie podmiotowe z VAT dotyczy podatników, którzy posiadają siedzibę działalności gospodarczej w Polsce. Powstaje w tym miejscu istotne pytanie – czy podatnicy nieposiadający siedziby działalności w Polsce, ale posiadający siedzibę w innym kraju UE, mogą korzystać z podmiotowego zwolnienia z VAT w Polsce?
Do końca 2024 roku podatnicy ci (nieposiadający siedziby na terytorium RP) musieli opodatkować podatkiem VAT sprzedaż realizowaną w Polsce, a więc nie mogli skorzystać ze zwolnienia z VAT przewidzianego tylko dla krajowych (polskich) podatników.
Od 2025 roku Dyrektywa Rady UE 2020/285 z dnia 18 lutego 2020 roku zmieniająca dyrektywę 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej w odniesieniu do procedury szczególnej dla małych przedsiębiorstw oraz rozporządzenie (UE) nr 904/2010 w odniesieniu do współpracy administracyjnej i wymiany informacji do celów monitorowania i prawidłowego stosowania procedury szczególnej dla małych przedsiębiorstw (zwana dalej Dyrektywą 2020/285) wprowadziła możliwość skorzystania ze zwolnienia z VAT również przez podatników nieposiadających siedziby na terytorium RP.
Zwolnienie podmiotowe z VAT dla firm nieposiadających siedziby w Polsce
Dyrektywa 2020/285 wprowadziła istotne zmiany do ustawy o VAT, które pozwalają na korzystanie ze zwolnienia z VAT:
- w innym kraju UE przez podatników posiadających siedzibę działalności gospodarczej w Polsce,
- w Polsce przez podatników posiadających siedzibę działalności gospodarczej w innym państwie UE niż Polska,
Możliwość skorzystania ze zwolnienia z VAT przez ww. podatników została określona jako procedura SME (tzw. procedura szczególna dla małych przedsiębiorstw).
Co istotne, z procedury SME nie mogą korzystać firmy posiadające siedzibę wyłącznie w krajach trzecich.
Nowy art. 113a ust. 1 ustawy o VAT zezwala od stycznia 2025 roku na korzystanie ze zwolnienia z VAT wobec sprzedaży dokonywanej przez podatnika posiadającego siedzibę działalności gospodarczej na terytorium państwa członkowskiego innym niż Polska, jeżeli łącznie spełnione będą warunki przedstawione w poniższej tabeli.
Warunki korzystania ze zwolnienia z VAT dla dokonywanej sprzedaży w Polsce przez podatnika posiadającego siedzibę działalności gospodarczej na terytorium państwa UE innego niż Polska | |
Lp. | Warunki |
1. | Całkowita roczna wartość dostaw towarów i świadczenia usług dokonanych przez unijnego podatnika sprzedawcy w roku podatkowym, dla których miejscem opodatkowania jest terytorium UE, z wyłączeniem podatku od wartości dodanej, nie przekroczyła w poprzednim ani bieżącym roku podatkowym kwoty 100 000 euro |
2. | Wartość sprzedaży u unijnego podatnika sprzedawcy rozpoczynającego działalność – sprzedaż zwolnioną w UE (z wyłączeniem podatku VAT) – nie przekroczyła kwoty 100 000 euro w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym |
3. | Do wartości sprzedaży (na potrzeby porównania do limitu 100 000 euro) unijny sprzedawca podobnie jak polski sprzedawca nie wlicza transakcji WSTO, SOTI, odpłatnej dostawy towarów i odpłatnego świadczenia usług, zwolnionych przedmiotowo z VAT z wyjątkiem transakcji związanych z nieruchomościami, usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych oraz m.in. usług zarządzania funduszami, udzielania pożyczek czy handlu instrumentami finansowymi, jeżeli czynności te nie mają charakteru transakcji pomocniczych czy wartości sprzedaży środków trwałych podlegających amortyzacji |
4. | Unijny sprzedawca nie dokonuje w Polsce sprzedaży towarów lub usług, które od pierwszej takiej sprzedaży wymagają opodatkowania podatkiem VAT |
Trzeba podkreślić, że powyższe warunki muszą być spełnione łącznie.
Z kolei nowo dodany art. 113b ust. 1 ustawy o VAT zezwala od stycznia 2025 roku na korzystanie ze zwolnienia z VAT wobec sprzedaży dokonywanej przez podatnika posiadającego siedzibę działalności gospodarczej na terytorium państwa członkowskiego innym niż Polska, jeżeli łącznie spełnione będą warunki przedstawione w poniższej tabeli.
Warunki korzystania ze zwolnienia z VAT dla dokonywanej sprzedaży w innym kraju UE niż Polska przez polskiego sprzedawcę posiadającego siedzibę działalności w Polsce | |
Lp. | Warunki |
1. | Roczny obrót na terytorium UE nie przekroczył w poprzednim ani bieżącym roku podatkowym kwoty 100 000 euro |
2. | Państwo UE zwolnienia, a więc kraj UE, w którym polski podatnik chce sprzedawać towary lub usług z wykorzystaniem zwolnienia z VAT (w ramach SME), musi stosować procedurę zwolnienia z VAT (SME) – wprowadziło procedurę SME zwolnienia z VAT |
3. | Polski sprzedawca musi spełnić warunki określone przez to państwo członkowskie zwolnienia z VAT, które będą zbliżone do regulacji zawartych w art. 113a ustawy o VAT (poprzednia tabela). |
Wszyscy unijni czynni podatnicy VAT muszą mieć możliwość sprawdzenia, czy kontrahent sprzedający im towary nie korzysta ze zwolnienia z VAT w ich kraju (kraju UE siedziby odbiorcy). Istnieje możliwość weryfikacji firm korzystających z procedury SME.
Numer identyfikacyjny zwolnienia z VAT
Zgodnie z art. 284 ust. 3 dyrektywy 2020/285 podatnik, który chce skorzystać ze zwolnienia w państwie członkowskim, w którym nie ma siedziby, musi:
- dokonać uprzedniego powiadomienia w państwie UE siedziby o zamiarze skorzystania ze zwolnienia na terytorium innego kraju UE oraz
- być zidentyfikowany w państwie członkowskim, w którym posiada siedzibę na potrzeby stosowania zwolnienia z VAT za pomocą (uzyskania) indywidualnego numeru zwolnienia w innym kraju UE.
Należy podkreślić, że państwa członkowskie mogą stosować:
- indywidualny numer identyfikacyjny VAT, który już został przydzielony podatnikowi w odniesieniu do obowiązków tego podatnika wynikających z systemu wewnętrznego, lub
- strukturę numeru VAT lub jakiegokolwiek innego numeru do celów identyfikacji podatnika do stosowania procedury SME.
Indywidualny numer zwolnienia z VAT jako identyfikator podatnika stosującego procedurę SME | |
Przykładowy numer | PL999-999-99-99-EX |
Numeryczny kod kraju ISO, w którym podatnik ma siedzibę działalności gospodarczej | Kod kraju – PL (numeryczny kod ISO Polski – 616) |
Aktualny NIP, jeśli mowa o polskich podatnikach. W innych krajach UE NIP nadany w kraju UE siedziby podatnika zgodnie z tamtejszymi standardami nadawania NIP-u | 999-99-99-99 |
Myślnik | – |
Sufiks | EX |
Wyszukiwarka SME – jak zweryfikować firmę zarejestrowaną do SME?
Komisja Europejska na swojej stronie internetowej udostępniła wyszukiwarkę indywidualnych numerów zwolnienia z VAT w ramach korzystania z procedury SME – Exempt Identification Number Validation (Walidacja numeru identyfikacyjnego zwolnionego z podatku).
Wyszukiwarka ta dostępna jest na stronie: https://ec.europa.eu/taxation_customs/sme-verification/#/sme-verification?prefLang=pl
Aby z niej korzystać, należy uzupełnić poniższe pola.
Pola do uzupełniania w wyszukiwarce weryfikującej ważność numeru identyfikacyjnego zwolnionego z podatku VAT w ramach procedury SME | |
Pole | Co oznacza |
Exempt Identification Number (numer identyfikacyjny zwolnienia z VAT podatnika) | Numer identyfikacyjny podatnika umożliwiający korzystanie ze zwolnienia z VAT w państwie UE innym niż państwo siedziby podatnika w ramach procedury SME |
Member State of Establishment (kraj UE siedziby działalności podatnika) | Państwo członkowskie, w którym podatnik posiada siedzibę działalności |
Member State(s) of Exemption (kraj UE przyznania zwolnienia z VAT) | Państwo członkowskie, w którym podatnik korzysta ze zwolnienia z VAT i nie posiada w tym państwie UE siedziby działalności w ramach procedury SME |
Po wpisaniu wszystkich powyższych danych podatnik (odbiorca) może sprawdzić, czy jego kontrahent (sprzedawca) posiada:
- ważny numer identyfikacyjny zwolnienia z VAT (SME),
- ważny numer identyfikacyjny zwolnienia z VAT (SME) w kraju UE odbiorcy towarów lub usług,
- prawidłowy numer identyfikacyjny korzystania ze zwolnienia z VAT (SME).
Oczywiście sam sprzedawca ma też możliwość sprawdzenia, czy jego numer identyfikacyjny korzystania ze zwolnienia z VAT (SME) w konkretnym kraju UE innym niż kraj UE jego siedziby jest już ważny (aktywny) lub też nie.
W tym miejscu należy wspomnieć o dwóch bardzo ważnych kwestiach.
poinformuje podatnika o nadaniu numeru identyfikacyjnego EX na potrzeby korzystania ze zwolnienia na terytorium kraju UE zwolnienia (kraj UE zwolnienia z VAT musi być inny niż kraj UE siedziby);
potwierdzi podatnikowi numer identyfikacyjny EX na potrzeby korzystania ze zwolnienia na terytorium kraju UE zwolnienia – w przypadku, gdy został on już nadany na potrzeby korzystania ze zwolnienia na terytorium innego państwa członkowskiego.
W tym miejscu należy podkreślić, że:
- kraj UE siedziby to państwo UE, w którym podatnik posiada siedzibę działalności gospodarczej;
- kraj UE zwolnienia z VAT to państwo UE inne niż państwo UE siedziby podatnika, w którym podatnik korzysta ze zwolnienia z VAT (w ramach SME) dla sprzedaży towarów lub usług realizowanej na terytorium tego państwa UE zwolnienia.
Wniosek (VAT-R i odpowiednik VAT-R) o chęci skorzystania ze zwolnienia z VAT w konkretnym kraju UE (konkretnych krajach UE w ramach SME) sprzedawca składa zawsze w administracji skarbowej państwa UE, w którym posiada siedzibę działalności gospodarczej i to administracja skarbowa państwa UE siedziby działalności przekaże mu indywidualny numer identyfikacyjny zwolnienia zawierający kod EX, którym posłuży się przy sprzedaży do krajów UE (innych niż kraj UE jego siedziby) z wykorzystaniem zwolnienia z VAT w ramach SME. Chodzi tu o kraje UE zwolnienia, które wskaże, wypełniając formularz VAT-R lub jego odpowiednik.
Przykład 1.
Podatnik zwolniony z VAT posiadający siedzibę działalności w Niemczech złożył odpowiednik formularza VAT-R we właściwym, niemieckim urzędzie skarbowym. Wskazał tam, że chce skorzystać ze zwolnienia z VAT wobec sprzedaży towarów dokonywanej w Polsce.
Od niemieckiego urzędu skarbowego otrzymał indywidualny numer identyfikacyjny zwolnienia z VAT od sprzedaży dokonywanej w Polsce.
Jak rozpatrywać poszczególne kraje UE w tej sytuacji?
- Niemcy – kraj UE siedziby działalności podatnika z Niemiec;
- Niemiecki urząd skarbowy – tam niemiecki sprzedawca zgłasza wniosek (VAT-R) dla chęci skorzystania ze zwolnienia z VAT (SME) dla sprzedaży dokonywanej w Polsce,
- Polska – kraj UE zwolnienia z VAT w ramach procedury SME, kraj UE, w którym niemiecki sprzedawca będzie dokonywał sprzedaży swoich towarów z wykorzystaniem zwolnienia z VAT do wartości sprzedaży 100 000 euro rocznie.
Na koniec warto podkreślić, że podatnik ma prawo zrezygnować z korzystania ze zwolnienia z VAT w ramach procedury SME. W tym celu musi złożyć formularz VAT-R lub jego odpowiednik w administracji skarbowej państwa UE, w którym posiada siedzibę działalności gospodarczej.
Co istotne, rezygnacja ta będzie skuteczna dopiero od:
- pierwszego miesiąca kwartału następującego po kwartale, w którym podatnik poinformował o tej rezygnacji – w przypadku, gdy poinformowanie nastąpiło w pierwszym albo drugim miesiącu kwartału;
- drugiego miesiąca kwartału następującego po kwartale, w którym podatnik poinformował o tej rezygnacji – w przypadku, gdy poinformowanie nastąpiło w ostatnim miesiącu kwartału.
