Przedsiębiorcy od zawsze mają wiele problemów z odpowiedzią na pytania typu: czy można odliczyć podatek VAT od zakupu tego towaru, tej usługi czy w takiej konkretnej sytuacji? Przypadki odliczania podatku VAT przez przedsiębiorców liczy się w milionach. Bardzo łatwo pogubić się w gąszczu uregulowań prawnych, które nie zawsze w sposób precyzyjny naprowadzają podatnika na odpowiedź w konkretnej sprawie. W artykule zastanowimy się, czy odliczenie VAT z faktur VAT-OSS jest możliwe.
Odliczenie VAT z faktur VAT-OSS - słowo o procedurze
W rozdziale 6a oraz 7 Ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług, zwanej dalej ustawą o VAT, ustawodawca uregulował funkcjonowanie szczególnej procedury VAT-OSS zarówno w wersji unijnej, jak i nieunijnej.
Procedura VAT-OSS zastąpiła poprzednią szczególną procedurę VAT MOSS. Procedura VAT-OSS to także szczególna procedura, która służy do rozliczania podatku VAT w sposób uproszczony.
Procedura VAT-OSS służy do rozliczania podatku VAT z tytułu dokonywania sprzedaży wysyłkowej dokonywanej na rzecz konsumentów, a więc nie na rzecz firm.
Procedura ta daje podatnikowi narzędzie rozliczania podatku VAT za pośrednictwem administracji skarbowej kraju UE, w którym zarejestrował się on do tej procedury.
Dzięki rejestracji do VAT-OSS podatnik, który chce sprzedawać towary, usługi na rzecz konsumentów, nie musi rejestrować się do VAT (podatku od wartości dodanej) w każdym państwie w UE, w którym chce sprzedawać.
Wystarczy, że dokona rejestracji w elektronicznym punkcie VAT-OSS, czyli punkcie elektronicznej, kompleksowej obsługi.
W tym momencie należy zwrócić uwagę na jeden bardzo ważny aspekt.
Po przekroczeniu rocznego limitu wartości sprzedaży do wszystkich państw UE łącznie w kwocie 10 000 EUR ujawnia się korzyść z procedury VAT-OSS. W takiej sytuacji podatnik ma 2 możliwości:
- obowiązkowo rejestrować się do VAT (podatku od wartości dodanej) w każdym państwie UE, do którego będzie kierował sprzedaż wysyłkową, albo
- dokonać rejestracji do szczególnej procedury VAT-OSS za pomocą specjalnego formularza VIU-R, a następnie składać deklarację VIU-DO za okresy kwartalne.
Realizacja prawa do odliczenia podatku VAT
Podatnik prowadzący działalność albo wykonujący czynności zrównane z działalnością ma prawo do odliczenia podatku VAT przede wszystkim, gdy dokonał rejestracji jako czynny podatnik VAT. To jednak nie wszystko.
Podatek VAT naliczony występuje na otrzymanych przez nabywcę fakturach za zakupione towary lub usługi przeznaczone na prowadzenie działalności.
Trzeba jednak wspomnieć o tym, że realizacja prawa do odliczenia podatku VAT zależy także od rodzaju transakcji zakupu oraz od rodzajów nabywanych towarów lub usług. W ustawie o VAT jest wiele ograniczeń co do realizacji prawa do odliczenia podatku VAT.
Zgodnie z tym, co mówi art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, czynny podatnik VAT ma prawo do odliczenia podatku VAT, jeżeli nabyte towary i usługi są przeznaczone na sprzedaż opodatkowaną VAT prowadzoną w ramach działalności.
Czynny podatnik VAT nie może przeznaczyć nabyte towary i usługi na użytek prywatny. Pewnym wyjątkiem od reguły jest odliczenie 50% podatku VAT z faktur za nabycie i wydatki eksploatacyjne dotyczące użytkowania pojazdu samochodowego o DMC do 3,5 ton na cele działalności i na użytek prywatny, czyli w sposób mieszany.
Jeżeli czynny podatnik VAT prowadzi sprzedaż opodatkowaną podatkiem VAT, to od faktur za zakupione towary i usługi (które następnie są przeznaczone do realizacji tej sprzedaży) ma prawo do odliczenia podatku VAT. Oczywiście są ustawowe wyłączenia, ale o tym poniżej.
Jeżeli natomiast czynny podatnik VAT prowadzi sprzedaż opodatkowaną i zwolnioną z VAT, to ma prawo do odliczenia podatku VAT z faktur za zakupione towary lub usługi i przeznaczone na:
- tylko działalność opodatkowaną – odliczenie 100% (poza wydatkami na auta używane prywatnie i w działalności),
- tylko działalność zwolnioną – bez możliwości odliczenia VAT,
- działalność opodatkowaną i zwolnioną z VAT – odliczenie poprzez pomnożenie obliczonej proporcji VAT przez podatek VAT wynikający z faktury za dany wydatek (współczynnik procentowy ustalony jako proporcja rocznej wartości sprzedaży opodatkowanej do rocznej wartości sprzedaży ogółem).
Zawsze w przypadku analizowania możliwości realizacji prawa do odliczenia podatku VAT należy sięgnąć m.in. do art. 88 ustawy o VAT. Zgodnie z nim czynny podatnik VAT nie ma możliwości odliczenia podatku VAT (ani ubiegania się o zwrot podatku VAT) od niektórych faktur dokumentujących określone transakcje.
Transakcje udokumentowane fakturami, od których podatnik nie odliczy podatku VAT | |
Lp. | Brak możliwości realizacji prawa do odliczenia VAT |
1. | Od zakupionych usług noclegowych i gastronomicznych, z wyjątkiem nabycia gotowych posiłków przeznaczonych dla pasażerów przez podatników świadczących usługi przewozu osób oraz usług noclegowych nabywanych w celu ich odsprzedaży, opodatkowanych VAT u tego podatnika |
2. | Od otrzymanego od nabywcy lub usługobiorcy zwrotu udokumentowanych wydatków poniesionych w imieniu i na rzecz nabywcy lub usługobiorcy i ujmowanych przejściowo przez podatnika w prowadzonej przez niego ewidencji na potrzeby podatku VAT |
3. | Od faktur wystawionych przez podmiot nieistniejący |
4. | Od faktur za transakcje niepodlegające opodatkowaniu albo zwolnione z podatku VAT |
5. | Od faktur za czynności, które nie zostały wykonane, zawierające kwoty niezgodne z rzeczywistością albo od faktur za czynności uczestniczące w procederze przestępstw gospodarczych |
6. | Od faktur wystawionych przez nabywcę niezaakceptowanych przez sprzedawcę |
7. | Od faktur z kwotą podatku VAT dla czynności opodatkowanych, dla których nie wykazuje się w ogóle podatku VAT |
Co z odliczeniem z faktur otrzymanych od sprzedawcy stosującego procedurę VAT-OSS?
W przypadku zakupów dokonywanych przez polskiego czynnego podatnika VAT trzeba powiedzieć, że jest kilka rodzajów takich zakupów.
Jeżeli polski czynny podatnik VAT kupi towar od kontrahenta z UE, wówczas dokona tzw. wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. W pierwszej kolejności wykaże WNT w ewidencji VAT sprzedaży według wartości określonej na otrzymanej fakturze. Jeżeli towary nabyty w ramach WNT zostanie przeznaczony na cele działalności podatnik będzie miał prawo do odliczenia wykazanego podatku VAT należnego w całości (lub w części) w odpowiednich terminach (w okresie 3 miesięcy, natomiast później już tylko w trybie korekty okresu wstecznego). Niemniej odliczenia podatku VAT należnego dokona już w ewidencji VAT nabycia.
W przypadku gdy czynny podatnik VAT nabędzie usługę od kontrahenta z UE albo spoza UE, wówczas również będzie mógł dokonać odliczenia wykazanego podatku VAT należnego w ww. terminie (później już tylko w trybie korekty okresu wstecznego). Podobnie jak powyżej w pierwszej kolejności wykaże w ewidencji VAT sprzedaży podatek VAT należny z tytułu zakupu usług od kontrahenta spoza Polski (z siedzibą poza Polską).
Czynny podatnik VAT może dokonać importu towarów, czyli zakupu towarów z kraju spoza UE. W takim wypadku niezależnie od stosowanej procedury importu także będzie miał prawo do odliczenia podatku VAT w odpowiednim terminie (później już tylko w trybie korekty okresu wstecznego).
Co z transakcją zakupu towarów realizowaną przez sprzedawcę w ramach objaśnionej powyżej procedury VAT-OSS? Przecież ta procedura służy rozliczaniu podatku VAT od sprzedaży wysyłkowej. Sprzedawca zarejestrowany w jednym z krajów UE do procedury VAT-OSS wykazuje sprzedaż ze stawką VAT właściwą dla sprzedawanego towaru, ale w kraju UE przeznaczenia (dostarczenia wysyłki).
Wobec powyższej analizy mogłoby się wydawać, że odliczenie podatku VAT z tego typu faktury jest niemożliwe. Faktycznie tak jest.
Sprzedawca, który wystawił fakturę VAT-OSS, prawdopodobnie postąpił błędnie albo polski czynny podatnik VAT błędnie przekazał informację.
Sprzedaż w ramach procedury VAT-OSS jest sprzedażą wysyłkową skierowaną do konsumentów. Polski czynny podatnik VAT, otrzymując tego typu dokument, nie może zrealizować prawa do odliczenia podatku VAT.
Zachodzi tu przesłanka braku możliwości realizacji prawa do odliczenia podatku VAT z przyczyny nieprawidłowej klasyfikacji transakcji przez sprzedającego, ale także z winy nabywcy.
Występuje tu także sytuacja błędnie naliczonego podatku VAT należnego na fakturze VAT-OSS wobec błędnie określonego typu transakcji. Sprzedaż prowadzona, rozliczana według procedury VAT-OSS stanowi sprzedaż na rzecz konsumentów.
Transakcja, jaką powinien przeprowadzić sprzedawca w tej sytuacji, to wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów. Polski czynny podatnik VAT rozpoznałby u siebie wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów i miałby prawo w takim wypadku do odliczenia podatku VAT naliczonego (od wykazanego podatku VAT należnego).
