Każdy, kto starał się kiedyś o kredyt, wie, że banki i inne instytucje finansowe oceniają zdolność kredytową swoich klientów m.in. w oparciu na informacjach uzyskanych z BIK-u. Od oceny tej zależy, czy osoba ubiegająca się o pożyczkę dostanie ją, czy nie. Jakie zatem informacje posiada o nas “BIK”? Kto może mieć dostęp do wszystkich danych gromadzonych przez tą instytucję?
Co to jest Biuro Informacji Kredytowej (BIK)?
Biuro Informacji Kredytowej (BIK) zostało założone w 1997 roku przez Związek Banków Polskich i banki. To największy w Polsce zbiór danych klientów indywidualnych i przedsiębiorców, którzy brali kredyty i pożyczki pozabankowe. BIK działa w oparciu na zasadach określonych w Prawie Bankowym. Ma uprawnienia do przetwarzania danych objętych tajemnicą bankową.
Grupa BIK to główne źródło informacji gospodarczej i kredytowej w kraju i składa się z dwóch podmiotów:
- Biuro Informacji Kredytowej S.A. (BIK) – gromadzi i udostępnia dane o klientach),
- Biuro Informacji Gospodarczej InfoMonitor S.A. (BIG) – gromadzi i udostępnia informacje o przeterminowanych zadłużeniach oraz udostępnia narzędzie do weryfikowania wiarygodności płatniczej kontrahentów i klientów.
Zadaniem Grupy BIK jest gromadzenie informacji o tym, jak podmioty gospodarcze i osoby fizyczne spłacają zaciągnięte zobowiązania kredytowe. Grupa BIK wymienia informacje pomiędzy bankami i przedsiębiorcami ze wszystkich branż. Dokładniej rzecz ujmując BIK zawiera informacje pozytywne (kredyty spłacane terminowo) oraz negatywne (niespłacane kredyty, albo spłacane z opóźnieniami), które dotyczą wszystkich rachunków kredytowych prowadzonych banki i SKOK-i. Zobowiązania te to zazwyczaj: kredyty na zakup towarów, usług i papierów wartościowych, kredyty niecelowe i studenckie, kredyty mieszkaniowe i pracownicze, poręczenia kredytowe, a także kredyty odnawialne, karty detalicznej, karty kredytowej, karty debetowej oraz limitu debetowego w ROR. Spłata z opóźnieniem oznacza, że konkretna rata kredytu spłacona została z co najmniej 60 – dniowym opóźnieniem.
7 kroków, które wykonuje BIK
Zastanawiasz się, jak działa cała procedura w BIK? Oto schemat postępowania:
- Klient składa w banku wniosek o kredyt.
- Bank rozpatruje wniosek – w ramach tego działania sprawdza w BIK historię kredytową klienta.
- BIK tworzy raport o kliencie i wysyła go do banku.
- Jeśli klient ma zdolność kredytową i masz dobrą historię w BIK, to bank bez problemu udziela kredytu (dobra historia to nie podstawa udzielenia kredytu, jedynie czynnik, który wpływa na podjęcie pozytywnej decyzji przez bank)
- Klient spłaca kredyt.
- Bank odnotowuje każdą wpłatę klienta na bieżąco i informuje o tym BIK.
- BIK przechowuje informacje o kliencie oraz jego dobrą lub złą historię kredytową.
To nie BIK decyduje o przyznaniu kredytu, lecz bank lub instytucja, która udziela pożyczki. BIK jedynie przekazuje informacje o historii kredytowej klienta. Zobowiązania, jakie są przetwarzane przez BIK, dotyczą przede wszystkim:
- kredytów na towary, usługi, zakup papierów wartościowych,
- kredytów niecelowych,
- kredytów studenckich,
- kredytów mieszkaniowych,
- kredytów pracowniczych,
- kredytów odnawialnych,
- kart detalicznych,
- kart kredytowych,
- kart debetowych,
- limitów debetowych w ROR,
- kredytów poręczonych.
Jak i po co założyć konto w Biurze Informacji Kredytowej?
Zakładanie konta BIK krok po kroku:
- przygotuj dowód osobisty, PESEL i dostęp do konta bankowego, ponieważ system będzie prosił o wykonanie przelewu identyfikacyjnego w wysokości 1 zł,
- wypełnij formularz rejestracji,
- wykonaj zgodnie z instrukcjami w systemie płatności przelew identyfikacyjny,
- zajrzyj do maila i aktywuj konto linkiem aktywacyjnym zawartym w wiadomości,
- odbierz SMS z kodem autoryzacyjnym,
- wpisz kod autoryzacyjny, ustaw hasło do logowania.
Założenie konta w BIK może skutecznie ustrzec przed wyłudzeniami, ponieważ można aktywować powiadomienia (alerty), które informują użytkownika za każdym razem, gdy ktoś sprawdza jego dane w Rejestrze Dłużników BIK, by np. wziąć kredyt. Informacja o próbie uzyskania kredytu na dane klienta są przesyłane jako SMS lub e-mail. Cena rocznego pakietu alertów to koszt 24 zł. Natomiast zakup raportu BIK to koszt 39 zł.
Czym jest zdolność kredytowa i co na nią wpływa?
Określenie „zdolność kredytowa” jest znane każdemu, kto kiedykolwiek myślał o kredycie, często spędza także sen z powiek tym, którym zależy na uzyskaniu bankowej pożyczki.
Co oznacza? Zdolność kredytowa określa, w jakim stopniu klient banku jest wypłacalny – czyli czy można założyć, iż będzie on w stanie uiszczać terminowo raty samego kredytu, jak i opłacić wszelkie dodatkowe koszty. Co ważne, koszty dla banku to nie tylko odsetki czy ubezpieczenie zobowiązania. To także wszystkie inne cykliczne wydatki – opłaty, rachunki, utrzymanie siebie i rodziny etc. Z drugiej strony pod uwagę brana jest także wysokość przychodów.
Jak więc widać, na zdolność kredytową ogromny wpływ ma bieżąca sytuacja potencjalnego kredytobiorcy. Dodatkowo, dla instytucji finansowych niezwykle ważne jest, czy dotychczas ich klient podejmował zobowiązania kredytowe i jak one przebiegały. Jeśli kredyt brany jest w innym banku czy instytucji niż już otrzymany, to w tym miejscu pojawia się właśnie pole do działania dla Biura Informacji Kredytowej.
Informacje z BIK mogą wpłynąć zarówno pozytywnie, jak i negatywnie na sytuację starającego się o kredyt. Jeśli bowiem w raporcie biura znajdą się informację na temat tego, że w ramach dotychczasowych umów kredytowych przedsiębiorca wywiązywał się terminowo ze zobowiązań i dopełniał wszystkich formalności, znacząco wpłynie to na zwiększenie jego wiarygodności. Z drugiej strony – opóźnienia, pomyłki we wpłacanych kwotach lub bieżące zaległości mogą drastycznie zmniejszyć zdolność kredytową klienta. Bank, podpisując umowę kredytową musi mieć bowiem podstawy nie tylko do założenia, że kredytobiorca spłaci swoje zobowiązanie, ale także będzie go stać na opłacenie wspomnianych wcześniej kosztów dodatkowych, jak odsetki, które przecież stanowią jedno z podstawowych źródeł zarobków banków i innych instytucji finansowych.
A co w sytuacji, gdy o danej osobie nie ma żadnych informacji w BIK? Jest to oczywiście możliwe – będzie tak w przypadku każdej osoby, która bierze kredyt po raz pierwszy, bądź też osoby, której zobowiązania wygasły co najmniej pięć lat wcześniej – BIK ma prawo do administrowania danymi kredytobiorcy przez taki właśnie czas. Właściwie brak informacji o kliencie w biurze to dobra wiadomość – z dużą dozą pewności można stwierdzić, że nie ma on zaległości. Z drugiej strony, instytucja finansowa nie ma także danych o rzetelności przedsiębiorcy, zatem może być mniej skłonna do udzielenia kredytu. Trudno jest jednoznacznie określić, w którą stronę skłoni się konkretny bank.
BIK a scoring
Scoring to metoda punktowej oceny ryzyka kredytowego, a polega na ustaleniu wiarygodności kredytowej kredytobiorcy poprzez porównanie jego profilu z profilami klientów, którzy otrzymali kredyty. Im bliżej jest profilowi klienta do profilów osób, które uzyskały kredyty, tym wyższą ocenę punktową dostanie, a co za tym idzie? Większe prawdopodobieństwo na otrzymanie kredytu.
Czym jest raport BIK?
Raport BIK to raport ukazujący historię kredytową danej osoby. Raport taki może być przydatny w przypadku, gdy staramy się o kredyt. Może się bowiem okazać, że posiadane przez nas karty kredytowe znacznie obniżają naszą zdolność kredytową i warto je zlikwidować przed wystąpieniem o kredyt bądź spłacić zaciągnięte w ramach tych kart kredyty lub też inne zobowiązania, które mogą nam przeszkodzić w uzyskaniu finansowania.
BIK gromadzi informacje zarówno o przeszłości kredytowej (zaciągniętych i spłaconych już zobowiązaniach), jak i informacje o obecnych obciążeniach - spłacanych ratach, terminach spłat, wysokości zadłużenia etc. Informacje te są aktualizowane na bieżąco - nie rzadziej niż raz na miesiąc. Dane z Biura Informacji Kredytowej są zatem wiarygodnym i aktualnym źródłem informacji, na którym bazują instytucje udzielające finansowania. Ponadto w bazie BIK przechowywane są również informacje o zapytaniach składanych przez banki dotyczących danego klienta, z których można wywnioskować, czy dana osoba występowała o kredyt również w innych instytucjach np. w tym samym okresie.
Nie częściej niż raz na 6 miesięcy BIK może udostępnić tzw. informację ustawową, która zawiera dane dotyczące klientów indywidualnych. Podstawą do ubiegania się o tę informację jest art. 33 ust. 1 ustawy o Ochronie danych osobowych.
Poniżej przedstawiono przykładowe sposoby pozyskania tego raportu:
- zgłoszenie osobiste przy ulicy Postępu 17 w Warszawie (02-676) - wniosek wydawany jest natychmiastowo,
- raport on-line za pośrednictwem internetowego konta bankowego w Inteligo, iPKO BP czy Meritum Banku,
- rejestracja na stronie internetowej BIK oraz dokonanie opłaty zgodnie z wybranym pakietem.
Czyszczenie historii BIK - czy to możliwe?
Niestety nie. „Czyszczenie BIK” zgodnie z nazewnictwem stosowanym przez firmy, które oferują tę usługę może w zasadzie polegać na złożeniu w banku lub SKOK-u, wniosku o restrukturyzację kredytu lub o usunięcie danych z BIK. W większości przypadków usunięcie dotyczy danych pozytywnych, które informują o rzetelnie spłaconych kredytach. Dane te są zaletą w relacjach z bankami i SKOK-ami i ułatwiają uzyskanie kolejnego kredytu, nie warto więc rezygnować z możliwości ich wykorzystania.
Usunięcie danych z BIK na wniosek kredytobiorcy możliwe jest w trzech przypadkach:
- odwołanie przez osobę, której dane dotyczą (Klienta lub byłego Klienta banku) zgody na przetwarzanie danych po wygaśnięciu zobowiązania kredytowego (art. 105a ust.2 Ustawy Prawo bankowe) lub upływ terminu, na jaki została udzielona zgoda,
- upływ 5-letniego terminu przetwarzania danych Klienta bez jego zgody po wygaśnięciu zobowiązania,
- dane nieprawdziwe lub błędne, omyłkowo wprowadzone do systemu BIK.
Kto ma dostęp do danych gromadzonych przez BIK?
Do danych zgromadzonych przez Biuro Informacji Kredytowej dostęp mają instytucje upoważnione, takie jak prokuratura, sądy, banki i SKOK-i współpracujące z BIK na zasadzie wzajemności. Oznacza to, że dwie ostatnie mogą wysyłać zapytanie do Biura tylko wówczas, jeżeli regularnie przekazują do BIK informacje na temat zobowiązań swoich klientów.
Za zgodą osoby, której dane dotyczą, informacje zgromadzone przez BIK mogą być przekazane również podmiotom finansowym spoza sektora bankowego.
Co więcej, również sami klienci, których dane są gromadzone mogą wystąpić o dostęp do nich. Zgodnie z Ustawą o ochronie danych osobowych, mają oni do tego prawo nie częściej niż raz na 6 miesięcy.
