Wdrożenie do polskiego porządku prawnego instytucji tzw. exit tax, tj. opodatkowania nierealizowanych jeszcze zysków kapitałowych, w związku z przeniesieniem przez podatnika aktywów jego przedsiębiorstwa, stałego zakładu lub rezydencji podatkowej do innego państwa ma na celu zapobieganie przenosinom do innych państw. Jednak wielu specjalistów uważa, że efekt wprowadzenia exit tax może być odwrotny.
Exit tax – powody wprowadzenia
Obowiązek wprowadzenia ww. instytucji prawnej do systemów podatku dochodowego państw członkowskich Unii Europejskiej wynika z regulacji dyrektywy ATAD (jej art. 5 w zw. z art. 11 ust. 5). Wynikający z niej termin implementacji powyższych rozwiązań to 31 grudnia 2019 r. Nie oznacza to jednak, że państwa członkowskie nie mogą wdrożyć tego typu instytucji przed wskazanym terminem, jednak na wprowadzenie tego obowiązku mają one jeszcze ponad rok.
Exit tax – definicja
Exit tax to tzw. podatek od wyjścia. Ma on na celu ochronę suwerenności podatkowej w dobie postępującej globalizacji rynków międzynarodowych. Firmy i osoby prywatne dysponują obecnie szerokimi możliwościami zmiany rezydencji podatkowej. Ma ona zazwyczaj na celu wybór otoczenia regulacyjnego optymalnego dla swoich potrzeb ekonomicznych. Wprowadzenie omawianej instytucji jest podyktowane dążeniem do ochrony bazy podatkowej, gdyż utrata jurysdykcji podatkowej w odniesieniu do zysków osiąganych na ich terytorium stanowiła istotne wyzwanie gospodarcze i budżetowe. Chodzi zatem o przypadki utraty przez dotychczasowe państwo siedziby podatnika bądź miejsca prowadzenia działalności (Polskę) prawa do opodatkowania dochodów, które zostały faktycznie wypracowane w okresie, w którym dany podatnik (składnik aktywów) podlegał jurysdykcji podatkowej tego państwa. Podatek od niezrealizowanych zysków ze swej istoty nie dotyczy zatem każdego przeniesienia aktywów, a jedynie takiego, z którym wiąże się utrata przez dane państwo prawa do opodatkowania dochodu efektywnie wygenerowanego przed przeniesieniem.
Jak wskazano w motywie 10 preambuły do dyrektywy ATAD, podatki od niezrealizowanych zysków kapitałowych mają na celu zapewnienie, aby w przypadku przeniesienia przez podatnika aktywów lub rezydencji podatkowej poza jurysdykcję podatkową danego państwa, państwo to mogło opodatkować wartość ekonomiczną ewentualnych zysków kapitałowych osiągniętych na jego terytorium, chociaż zyski te nie zostały jeszcze zrealizowane w chwili dokonania zmiany jurysdykcji podatkowej.
Aktualnie podatek od wyjścia stosowany jest już m.in. w Niemczech, Holandii, Danii, Francji, Hiszpanii, Irlandii, Luksemburgu, Portugalii, Szwecji i we Włoszech.
Exit tax – zdarzenia
Konkretyzacja zdarzeń, z którymi wiązać się będzie konieczność wykazania niezrealizowanych zysków, jest zawarta zarówno w dyrektywie, jak i polskiej ustawie.
Zdarzeniami tymi są:
-
przeniesienie przez polskiego rezydenta do swojego zagranicznego zakładu składnika majątku dotychczas związanego z działalnością prowadzoną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
-
przeniesienie przez nierezydenta do państwa swojej rezydencji podatkowej lub do innego niż Rzeczpospolita Polska państwa, w którym prowadzi działalność poprzez zagraniczny zakład, składnika majątku dotychczas związanego z działalnością prowadzoną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez zagraniczny zakład;
-
przeniesienie przez nierezydenta do innego państwa całości lub części działalności prowadzonej dotychczas poprzez położony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zagraniczny zakład;
-
zmiana rezydencji podatkowej przez polskiego rezydenta, w której wyniku Rzeczpospolita Polska traci prawo do opodatkowania dochodów ze zbycia składnika majątku będącego własnością tego podatnika, w związku z przeniesieniem jego miejsca zamieszkania, siedziby lub zarządu do innego państwa.
Z powyższego wynika, że opodatkowanie dochodów z niezrealizowanych zysków zasadniczo dotyczyć ma przypadków transgranicznego przeniesienia składników majątku „w ramach tego samego podatnika”.
Co może spowodować exit tax?
Wielu ekspertów uważa, iż wprowadzenie tego podatku może spowodować masową ucieczkę przedsiębiorców z naszego kraju. Na wstępie trzeba zwrócić uwagę, że obecnie taka sytuacja nie ma miejsca. System podatkowy w Polsce charakteryzuje się obciążeniami na średnim poziomie europejskim. Podatki bezpośrednie w naszym kraju nie należą do wysokich. Powyższe przepisy mają zwalczać zmiany rezydencji. Czytając ustawę, można stwierdzić, że cel będzie osiągnięty. Można jednak mieć obawy, czy przedsiębiorcy nie odbiorą przepisów jako utrudnianie działalności.
Przepisy mogą również spowodować, że wielu przedsiębiorców w sposób bardziej przemyślany zdecyduje się na działalność w naszym kraju lub jej rozszerzenie. Przedsiębiorcy muszą bowiem uwzględnić nowe regulacje. Ponadto podatek może spowodować, że optymalizacja produkcji czy przenoszenie prostej produkcji do krajów o niższych kosztach będzie utrudnione. Powyższe może mieć wpływ na rozwój i konkurencyjność naszych przedsiębiorców. Tym samym obawy co do masowej ucieczki firm z naszego kraju nie powinny się sprawdzić.
