Exit Tax czyli podatek od niezrealizowanych zysków – nowość od 2019 r.

W celu zapobiegania unikaniu opodatkowania polski ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie do polskiego porządku prawnego podatku od niezrealizowanych zysków. Nowy podatek, nazywany potocznie „exit tax”, ma zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2019 r. Tego rodzaju zobowiązanie podatkowe funkcjonuje już w innych krajach członkowskich UE. W poniższym artykule przeanalizujemy, w jakim kształcie przepisy będą obowiązywały w Polsce.

Exit tax - co stanowi przedmiot opodatkowania?

Podatek od niezrealizowanych zysków, podatek od wyjścia, podatek od emigracji, exit tax – to tylko niektóre określenia nowej konstrukcji podatkowej. W pierwszej kolejności warto zatem wskazać, co będzie podlegało opodatkowaniu, inaczej mówiąc – co jest przedmiotem podatku od niezrealizowanych zysków. 

Zgodnie z nowo dodanym art. 30da ustawy PIT opodatkowaniu podatkiem od dochodów z niezrealizowanych zysków podlega:

1. przeniesienie składnika majątku poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w którego wyniku Rzeczpospolita Polska w całości albo w części traci prawo do opodatkowania dochodów ze zbycia tego składnika majątku, przy czym przenoszony składnik majątku pozostaje własnością tego samego podmiotu;

2. zmiana rezydencji podatkowej przez podatnika podlegającego w Rzeczypospolitej Polskiej nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, w której wyniku Rzeczpospolita Polska w całości albo w części traci prawo do opodatkowania dochodów ze zbycia składnika majątku będącego własnością tego podatnika, w związku z przeniesieniem jego miejsca zamieszkania do innego państwa. 

Jak zatem widać, celem wprowadzenia nowych przepisów dotyczących exit tax jest przede wszystkim zapobieganie unikaniu opodatkowania poprzez sztuczny transfer majątku, do kraju gdzie sprzedaż składników majątkowych podlega niższym podatkom lub w ogóle jest od nich zwolniona.

O ile pojęcie zmiany rezydencji podatkowej nie budzi większych wątpliwości i nie wymaga doprecyzowania, o tyle zagadnienie przeniesienia składnika majątku poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ustawodawca postanowił doprecyzować.

W ustawie wskazano bowiem, że przeniesienie składnika majątku poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obejmuje w szczególności sytuację, w której:

1. podatnik, będący polskim rezydentem podatkowym, przenosi do swojego zagranicznego zakładu składnik majątku dotychczas związany z działalnością gospodarczą prowadzoną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

2. podatnik, będący nierezydentem, przenosi do państwa swojej rezydencji podatkowej lub do innego niż Rzeczpospolita Polska państwa, w którym prowadzi działalność gospodarczą poprzez zagraniczny zakład, składnik majątku dotychczas związany z działalnością gospodarczą prowadzoną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez zagraniczny zakład;

3. podatnik, będący nierezydentem, przenosi do innego państwa całość albo część działalności gospodarczej prowadzonej dotychczas poprzez położony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zagraniczny zakład. 

Podstawa opodatkowania exit tax

Podstawą opodatkowania jest suma dochodów z niezrealizowanych zysków dla poszczególnych składników majątkowych. Natomiast dochodem jest nadwyżka wartości rynkowej składnika majątku ustalanej na dzień jego przeniesienia albo na dzień poprzedzający dzień zmiany rezydencji podatkowej ponad jego wartość podatkową. Nowe przepisy wprowadzają zarówno definicję wartości rynkowej, jak i podatkowej. 

Nowelizacja dotycząca exit tax wskazuje, że wartość rynkową określa się w oparciu o art. 19 ust. 3 ustawy PIT. Cytowany przepis podaje, że wartość rynkową rzeczy lub praw majątkowych określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca odpłatnego zbycia.

Natomiast wartość podatkowa składnika majątku to wartość niezaliczona uprzednio do kosztów uzyskania przychodów w jakiejkolwiek formie, jaka zostałaby przyjęta przez podatnika za koszt uzyskania przychodów, gdyby składnik ten został przez niego odpłatnie zbyty. Nie ustala się wartości podatkowej składnika majątku w przypadku, gdy zgodnie z odrębnymi przepisami do celów opodatkowania podatkiem dochodowym nie uwzględnia się kosztów uzyskania przychodów z odpłatnego zbycia tego składnika majątku.

Przykład 1.

Polski przedsiębiorca jest właścicielem nowoczesnej maszyny umożliwiającej badania składu pierwiastkowego metali. Cena zakupu maszyny wynosiła 10 000 000 zł. Dokonane odpisy amortyzacyjne wynoszą 3 000 000 zł. Z uwagi na fakt, że wyprodukowano tylko kilka sztuk, aktualna wartość rynkowa tej maszyny to 17 000 000 zł. Przedsiębiorca postanowił przenieść maszynę na Bermudy i tam dokonać sprzedaży, ponieważ tamtejsze przepisy nie przewidują żadnego podatku od tej transakcji. W rezultacie na mocy nowych regulacji powstanie obowiązek zapłaty w Polsce podatku exit tax. Wartość rynkowa maszyny to 17 000 000 zł, wartość podatkowa to 7 000 000 zł. W rezultacie podstawa opodatkowania to aż 10 000 000 zł.

Warto również zaznaczyć, że w myśl nowych przepisów opodatkowanie niezrealizowanych zysków, tj. exit tax nie następuje, jeżeli wartość rynkowa składników majątku nie przekracza kwoty 4 mln zł.

Przykład 2.

Polski przedsiębiorca przenosi swoją flotę dostawczych samochodów do Wielkiej Brytanii. Wartość rynkowa wszystkich samochodów wynosi 1 200 000 zł. Niezależnie od ich wartości podatkowej podatek od wyjścia nie znajdzie w tym przypadku zastosowania.

Oprócz tego przewidziano dwa zwolnienia od podatku. Art. 30dc stanowi, że opodatkowania podatkiem od dochodów z niezrealizowanych zysków nie stosuje się do składnika majątku przeniesionego poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na czas określony, nie dłuższy jednak niż 12 miesięcy, gdy:

1. przeniesienie tego składnika majątku związane jest bezpośrednio z polityką zarządzania płynnością przedsiębiorstwa podatnika położonego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i terytorium innego państwa;

2. przeniesienie następuje na podstawie umowy przewłaszczenia w celu zabezpieczenia wierzytelności.

Termin płatności, stawka i zwrot podatku exit tax

Ustawodawca przewidział bardzo krótki termin na zapłatę podatku od niezrealizowanych zysków. Otóż exit tax podlega wpłacie do 7. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał dochodów. W tym samym terminie należy złożyć odpowiednią deklarację podatkową.

Opodatkowanie niezrealizowanych zysków obowiązywać ma według dwóch stawek podatkowych:

1. 19% – dla składników o ustalonej wartości podatkowej;

2. 3% – dla składników, w stosunku do których wartości podatkowej się nie ustala (dotyczy to zryczałtowanych form opodatkowania, gdzie nie ustala się kosztów podatkowych). 

Ponadto w pewnych sytuacjach podatnik może starać się o zwrot zapłaconego podatku od niezrealizowanych zysków. Mianowicie jeżeli podatnik w terminie 5 lat ponownie przeniesie na terytorium RP dany składnik majątku lub powróci na stałe do kraju i ustanowi w Polsce swoją rezydencję podatkową, może ubiegać się o zwrot wcześniej zapłaconego podatku od wyjścia.