Egzekucja administracyjna została uregulowana w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 roku o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Dokument ten określa w szczególności zasady postępowania oraz środki egzekucyjne, które mogą być stosowane przez organy egzekucji administracyjnej.
Jakie obowiązki podlegają egzekucji administracyjnej?
Egzekucji administracyjnej podlegają m.in. następujące obowiązki:
-
podatki i opłaty;
-
grzywny i kary pieniężne;
-
należności pieniężne przekazane do egzekucji administracyjnej;
-
wpłaty na rzecz funduszy celowych utworzonych na podstawie odrębnych przepisów;
-
obowiązki z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wypłaty należnego wynagrodzenia za pracę, a także innego świadczenia przysługującego pracownikowi, nakładane w drodze decyzji organów Państwowej Inspekcji Pracy;
-
obowiązki z zakresu ochrony danych osobowych, nakładane w drodze decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych.
Szczegółowy katalog czynności podlegających egzekucji odnajdziemy w art. 2 Ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Kiedy stosowana jest egzekucja administracyjna?
Zgodnie z art. 3 przywołanej ustawy, egzekucję administracyjną stosuje się do obowiązków wymienionych powyżej, gdy:
-
wynikają one z decyzji lub postanowień właściwych organów;
-
w zakresie administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego – wynikają one bezpośrednio z przepisu prawa, chyba że przepis szczególny zastrzega dla tych obowiązków tryb egzekucji sądowej.
Należy wskazać, że zawarte w art. 3 § 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 roku o postępowaniu egzekucyjnym w administracji sformułowanie wynikają bezpośrednio z przepisu prawa trzeba rozumieć w ten sposób, że prawo określa wszystkie istotne cechy danego obowiązku, tj. podmiot, na którym ten obowiązek ciąży, okoliczności w których ten obowiązek się aktualizuje oraz jego zakres. Takie stanowisko przedstawił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 29 stycznia 2010 roku (sygn. II FSK 1494/08).
Jakie środki egzekucyjne mogą być stosowane w egzekucji administracyjnej?
W postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym należności pieniężnych, egzekucję prowadzi się:
-
z pieniędzy;
-
z wynagrodzenia za pracę;
-
ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego oraz ubezpieczenia społecznego, a także z renty socjalnej;
-
rachunków bankowych;
-
z innych wierzytelności pieniężnych;
-
z praw z instrumentów finansowych w rozumieniu przepisów o obrocie instrumentami finansowymi, zapisanych na rachunku papierów wartościowych lub innym rachunku oraz z wierzytelności z rachunku pieniężnego służącego do obsługi takich rachunków;
-
z papierów wartościowych niezapisanych na rachunku papierów wartościowych;
-
z weksla;
-
z autorskich praw majątkowych i praw pokrewnych oraz z praw własności przemysłowej;
-
udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością;
-
pozostałych praw majątkowych;
-
ruchomości;
-
z nieruchomości.
Natomiast w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym obowiązków o charakterze niepieniężnym stosuje się:
-
grzywnę w celu przymuszenia;
-
wykonanie zastępcze;
-
odebranie rzeczy ruchomej;
-
odebranie nieruchomości, opróżnienie lokali i innych pomieszczeń;
-
przymus bezpośredni.
Zgodnie z art. 7 §2 przywołanej ustawy, organ egzekucyjny stosuje środki egzekucyjne, które prowadzą bezpośrednio do wykonania obowiązku, a spośród kilku takich środków – wybiera najmniej uciążliwe dla zobowiązanego. Organ egzekucyjny ma obowiązek brać powyższą zasadę pod uwagę ustalając kolejność stosowania środków egzekucyjnych. Dla przykładu można wskazać, iż przy egzekucji dotyczącej obowiązku rozbiórki obiektu budowlanego, zasadniczo w pierwszej kolejności należy stosować grzywnę w celu przymuszenia. Z reguły jest ona środkiem mniej uciążliwym aniżeli wykonanie zastępcze. Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 21 marca 2017 roku (sygn. II OSK 2932/15).
Jakie przedmioty zostały wyłączone spod egzekucji?
Na podstawie art. 8 § 1 omawianej ustawy, nie podlegają egzekucji administracyjnej:
-
przedmioty urządzenia domowego, pościel, bielizna i ubranie niezbędne dla zobowiązanego i będących na jego utrzymaniu członków rodziny, a także ubranie niezbędne do pełnienia służby lub wykonywania zawodu;
-
zapasy żywności i opału, niezbędne dla zobowiązanego i będących na jego utrzymaniu członków rodziny na okres 30 dni;
-
jedna krowa lub dwie kozy albo trzy owce, potrzebne do wyżywienia zobowiązanego i będących na jego utrzymaniu członków rodziny, wraz z zapasem paszy i ściółki do najbliższych zbiorów;
-
narzędzia i inne przedmioty niezbędne do pracy zarobkowej wykonywanej osobiście przez zobowiązanego, z wyłączeniem środka transportu, oraz surowce niezbędne do tej pracy na okres 7 dni;
-
przedmioty niezbędne do pełnienia służby przez zobowiązanego lub do wykonywania przez niego zawodu;
-
pieniądze w kwocie 760 zł;
-
wkłady oszczędnościowe złożone w bankach na zasadach i w wysokości określonej przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Prawo bankowe;
-
oszczędności członka kasy złożone w kasie w wysokości określonej przepisami ustawy z dnia 5 listopada 2009 roku o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych;
-
dokumenty osobiste, po jednej obrączce zobowiązanego i jego współmałżonka, wykonanej z metali szlachetnych, ordery i odznaczenia oraz przedmioty niezbędne zobowiązanemu i członkom jego rodziny do nauki lub wykonywania praktyk religijnych, a także przedmioty codziennego użytku, które mogą być sprzedane znacznie poniżej ich wartości, a które dla zobowiązanego mają znaczną wartość użytkową;
-
kwoty otrzymane na pokrycie wydatków służbowych, w tym kosztów podróży i wyjazdów;
-
kwoty otrzymane jako stypendia;
-
rzeczy niezbędne ze względu na ułomność fizyczną zobowiązanego lub członków jego rodziny;
-
kwoty otrzymane z tytułu obowiązkowych ubezpieczeń majątkowych;
-
środki pochodzące z dotacji przyznanej z budżetu państwa na określone cele i znajdujące się na wyodrębnionym rachunku bankowym prowadzonym dla obsługi bankowej dotacji oraz środki pochodzące z programów finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych, wypłacone w formie zaliczki, chyba że wierzytelność egzekwowana powstała w związku z realizacją projektu, na który środki te były przeznaczone;
-
rzeczy służące w kościołach i innych domach modlitwy do odprawiania nabożeństwa lub do wykonywania innych praktyk religijnych albo będące obiektami kultu religijnego, choćby były kosztownościami lub dziełami sztuki;
-
sumy przyznane orzeczeniem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, jeżeli egzekwowana wierzytelność przysługuje Skarbowi Państwa.
Egzekucja administracyjna - jakie organy mogą prowadzić ?
Co do zasady egzekucję obowiązków o charakterze pieniężnym prowadzi naczelnik urzędu skarbowego. Jest on uprawniony do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych w egzekucji administracyjnej. W pewnym zakresie kompetencja ta należy również do innych organów wymienionych w art. 19 przywołanej ustawy, w szczególności właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego w zakresie należności, dla których ustalania lub określania i pobierania jest właściwy ten organ.
