Każdy potrzebuje pieniędzy, a te nie biorą się znikąd. Trzeba wziąć się do pracy, tylko co wybrać - etat czy własna działalność? Znaleźć dobrą pracę jest trudno, z założeniem firmy nie ma większych problemów, ale już jej prowadzenie może okazać się ryzykowne - to zdecydowanie nie pomaga w wyborze. Jakie zatem kryteria mogą pomóc znaleźć optymalne rozwiązanie? Co wybrać? Etat czy własną działalność? Poniżej pomagamy rozwikłać wątpliwości.
Istotne są koszty
Stosunek pracy
Koszty mogą obniżać przychód, tym samym działają na obniżenie dochodu, a więc też na zmniejszenie należności podatkowej. W przypadku umowy o pracę koszty uzyskania przychodu zgodnie z art. 22 ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej updof) wynoszą 250 zł miesięcznie, a za rok podatkowy nie więcej niż 3000 zł - dotyczy osób, które zatrudnione są przez jednego pracodawcę w miejscowości swojego zamieszkania.
Ze stosunkowo wysokich kosztów uzyskania przychodu mogą skorzystać jedynie twórcy (prawa autorskie) zatrudnieni jednak na umowy cywilnoprawne (zlecenie lub umowa o dzieło). Mają oni prawo do tzw. podwyższonych 50% kosztów, jednak w 2020 roku ograniczonych rocznym limitem 85 528 zł.
Jednoosobowa działalność gospodarcza
Przy prowadzonej jednoosobowej działalności gospodarczej nie ma wyznaczonych limitów kosztów. Każdy niewykluczony przepisami ustawy rzeczywiście poniesiony wydatek związany z działalnością, prawidłowo udokumentowany (np. fakturą czy rachunkiem) może stanowić koszt. Zwykle występującymi w każdej działalności kosztami są wydatki na usługi telekomunikacyjne, eksploatację samochodu i innych urządzeń, a także amortyzacja, czyli koszt zużywanego stopniowo majątku firmowego (np. laptop, telefon). W działalności zwykle więc koszty są wyższe niż w przypadku etatu.
Składki ZUS
Przy kosztach należy również pamiętać o składkach na ubezpieczenia ZUS, które są obowiązkowe zarówno przy stosunku pracy, jak i w prowadzonej działalności.
W przypadku osób pracujących na etacie składki finansowane są w części przez samego pracownika (ubezpieczenie emerytalne, rentowe + w całości ubezpieczenie chorobowe i zdrowotne), a w części przez pracodawcę (ubezpieczenie emerytalne, rentowe + w całości wypadkowe, FP i FGŚP). Natomiast wysokość samych składek zależy od wysokości wynagrodzenia (przepisy przewidują limit graniczny).
Struktura składek na przykładzie
| Wysokość wynagrodzenia brutto | ZUS finansowany przez pracownika | ZUS finansowany przez pracodawcę |
| 3000 zł | 644,28 zł | 614,40 zł |
| 4000 zł | 859,04 zł | 819,20 zł |
| 5000 zł | 1073,81 zł | 1024,00 zł |
W przypadku prowadzonej działalności wysokość minimalnych składek ZUS jest stała - nie zależy od wysokości osiąganych z działalności przychodów. Ukłonem w stronę prowadzących działalność jest możliwość w ciągu pierwszych 6 miesięcy opłacania wyłącznie składki zdrowotnej, a w ciągu kolejnych dwóch lat opłacania składek ustalonych na preferencyjnych warunkach (nie dotyczy to jednak firm współpracujących z byłym pracodawcą). Natomiast po upływie 24 miesięcy przedsiębiorca może skorzystać z kolejnej ulgi, jaką jest mały ZUS, gdzie składki ustala się na podstawie dochodu.
Porównanie wartości składek płaconych przez przedsiębiorcę
| Ubezpieczenie | Ulga na start (pierwsze 6 miesięcy działalności) | Preferencyjne (2 po uldze na start) | Pełne (podstawowe) |
| społeczne (z dobrowolnym chorobowym) | - | 246,80 zł | 992,30 zł |
| zdrowotne | 362,34 zł | 362,34 zł | 362,34 zł |
| Fundusz Pracy | - | - | 76,84 zł |
| SUMA | 362,34 zł | 487,90 zł | 1431,48 zł |
Opłacalność
Bardzo trudno jest ustalić próg opłacalności. Nie tylko struktura kosztów i przychodów ma znaczenie. Istotnym w przypadku działalności gospodarczej jest wybór formy opodatkowania. Przy ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych dla celów wyliczenia podatku nie będą miały znaczenia koszy, ryczałt bowiem wylicza się od przychodu. Atutem tej formy jest jednak zwykle niższa stawka podatku.
Przy zasadach ogólnych (skala podatkowa) istotna jest wielkość osiąganego dochodu (przychód - koszt). Przekroczenie I progu podatkowego (w 2020 roku 85 528 zł) będzie wiązało się z wejściem nadwyżki dochodu w wysoką 32% stawkę podatku dochodowego.
Planujący zatem osiągać wysokie przychody podatnicy wybierają zwykle formę podatku liniowego. Niezależnie od wysokości dochodu wynosi on 19%, ale za to uniemożliwia wspólne rozliczenie małżonków oraz korzystanie z większości ulg podatkowych możliwych do odliczenia w zeznaniu rocznym. Przy zasadach ogólnych korzystanie z ulg jest natomiast dozwolone.
Przy szacowaniu opłacalności mogą pomóc ogólnodostępne kalkulatory przeliczeniowe:
Uwaga również na odpowiedzialność. Przy prowadzeniu jednoosobowej działalności gospodarczej przedsiębiorca odpowiada za zobowiązania całym swoim majątkiem.
Przedsiębiorca kupuje taniej
Jeżeli przedsiębiorca przy zakładaniu działalności zdecyduje się zarejestrować jako czynny podatnik VAT, w większości przypadków daje mu to możliwość tańszego kupowania. Co prawda płacąc, uiszcza tyle samo co “zwykły etatowiec”, ale ma prawo odliczyć od zakupów naliczony podatek VAT stanowiący zwykle nieco więcej niż ⅕ ceny towaru. Oczywiście podstawowym warunkiem jest to, by zakupione towary lub usługi służyły działalności opodatkowanej.
Wakacje - plus dla etatu
Patrząc na możliwość wypoczynku - wakacji, przewagę zdają się mieć w tej kwestii etatowcy. Płatny urlop w wymiarze 20 lub 26 dni, często z dofinansowaniem zakładu pracy, wydaje się być atrakcyjną ofertą w porównaniu do przedsiębiorcy, któremu nikt za urlop nie zapłaci.
W praktyce bywa jednak różnie. Etatowiec musi uzyskać zgodę pracodawcy na urlop, nie zawsze więc uda mu się wyjechać w tym terminie, w którym by chciał. Przedsiębiorca teoretycznie sam zarządza swoim czasem, choć w praktyce nie zawsze tak jest. Natłok zleceń i brak zaufanych zastępców często powoduje, że i przedsiębiorca ma problemy z “urwaniem się” na urlop.
Etat czy własna działalność - jak wyglądają statystyki?
Jednoosobowa działalność gospodarcza
Na koniec krótkie statystyki. W grudniu 2019 roku liczba firm zarejestrowanych w rejestrze REGON wynosiła 4 531 992.
Natomiast w pierwszej połowie 2020 roku bilans okazał się dodatni, gdyż od stycznia do maja powstało prawie o 31 tys. nowych firm. Na koniec maja 2020 r. w rejestrze REGON wpisanych było 4 540 765 jednoosobowych działalności gospodarczych.
Etat
Wynagrodzenie - czyli to czego nie da się porównać przy badaniu jednoosobowych działalności gospodarczych, można wstępnie przeanalizować przy pracy na etat. Przeciętne wynagrodzenie w I kwartale 2020 oscyluje średnio w granicach 5330 zł.
Zgodnie z komunikatem wydanym przez Główny Urząd Statystyczny przeciętne wynagrodzenie w poszczególnych kwartałach 2019 roku przedstawiało się następująco:
- w pierwszym kwartale 2019 r. wynosiło 4950,94 zł;
- w drugim kwartale 2019 r. wynosiło 4839,24 zł;
- w trzecim kwartale 2019 r. wynosiło 4931,59 zł;
- w czwartym kwartale 2019 r. wynosiło 5198,58 zł.
Natomiast minimalne wynagrodzenie za pracę z poziomu 2250 zł w 2019 roku wzrosło do 2600 zł w 2020 roku.
Etat czy własna działalność?
Z trudną decyzją: etat czy własna działalność, każdy musi zmierzyć się sam. Plusy i minusy są po obu stronach, a zmieniająca się sytuacja gospodarcza nie ułatwia podjęcia decyzji. Ciekawym i kuszącym dla niektórych rozwiązaniem może być etat i działalność razem. Zaletą tego rozwiązania jest brak dublowania składek społecznych ZUS. Jeżeli wynagrodzenie za etat jest równe lub wyższe niż minimalna stawka krajowa (2600 zł), z tytułu prowadzonej działalności przedsiębiorca ma obowiązek opłacać jedynie składkę zdrowotną (362,34 zł). Przed podjęciem decyzji warto przeanalizować różne aspekty wpływające na opłacalność danej formy zarobkowania i mieć na uwadze fakt, że w każdym momencie można ją zmienić.
