Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych stanowi realizację zasad państwa prawa oraz jego pomocy na rzecz pracownika. Dodatkowo jest to również urzeczywistnienie obowiązków unijnych związanych z ochroną praw pracowniczych.
Zgodnie z ideą zdecydowano, że świadczenia na rzecz osób uprawnionych będą wypłacane z ze źródła jakim jest Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wówczas, gdy:
-
roszczenia nie zostały zaspokojone przez pracodawcę, który jest niewypłacalny,
-
wniosek obejmuje roszczenia pracownicze podlegające ochronie,
-
wniosek spełnia wymogi formalne.
Kiedy pracodawca staje się niewypłacalny
Na początku należy określić, w jakich okolicznościach pracodawca staje się niewypłacalny:
-
w dniu wydania przez sąd upadłościowy lub restrukturyzacyjny postanowienia o:
-
ogłoszenia upadłości pracodawcy,
-
wszczęcia wtórnego postępowania upadłościowego,
-
otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, tj. przyspieszonego postępowania układowego lub postępowania układowego lub postępowania sanacyjnego,
-
oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości pracodawcy, jeżeli jego majątek nie wystarcza lub jedynie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania, a także w przypadku stwierdzenia, że jego majątek jest obciążony hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską w takim stopniu, że pozostały jego majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania;
-
w dniu uprawomocnienia się wydanego przez sąd upadłościowy postanowienia o umorzeniu postępowania upadłościowego, jeżeli majątek pracodawcy pozostały po wyłączeniu z niego przedmiotów majątkowych obciążonych (hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską) nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub gdy wierzyciele do tego zobowiązani (uchwałą zgromadzenia wierzycieli albo postanowieniem sędziego-komisarza) nie złożyli w wyznaczonym terminie zaliczki na koszty postępowania, a zachodzi brak płynnych funduszów na te koszty;
-
w dniu wydania przez organ założycielski decyzji o wdrożeniu postępowania likwidacyjnego wobec przedsiębiorstwa państwowego, o ile likwidacja nie jest skutkiem przekształcenia, łączenia lub podziału tego przedsiębiorstwa;
-
w dniu uprawomocnienia się orzeczenia sądu o rozwiązaniu spółki handlowej, wydanego na podstawie przepisów KSH;
-
w dniu wydania przez ministra właściwego do spraw gospodarki decyzji o zakazie wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę zagranicznego w ramach utworzonego oddziału lub przedstawicielstwa z siedzibą na terytorium RP;
-
w dniu wydania przez właściwy organ lub sąd państwa członkowskiego Unii Europejskiej orzeczenia o wszczęciu postępowania upadłościowego, postępowania układowego lub innego podobnego postępowania bądź odmowie wszczęcia takiego postępowania z uwagi na definitywne zamknięcie przedsiębiorstwa albo brak aktywów wystarczających na koszty postępowania;
-
z dniem wykreślenia pracodawcy będącego osobą fizyczną z Ewidencji Działalności Gospodarczej (CEIDG) w sytuacji, gdy nie zaspokoił on roszczeń pracowniczych z powodu braku środków finansowych.
Osoby uprawnione do otrzymania świadczeń
Zgodnie z przyjętymi zasadami, osobami uprawnionymi do otrzymania świadczeń są:
-
pracownicy niewypłacalnego pracodawcy,
-
byli pracownicy niewypłacalnego pracodawcy,
-
członkowie rodziny zmarłego pracownika lub zmarłego byłego pracownika, uprawnieni do renty rodzinnej,
-
osoby, które wykonują pracę zarobkową na innej podstawie niż stosunek pracy, jeżeli z tego tytułu podlegają obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.
Przepisów ustawy nie stosuje się do pomocy domowej zatrudnionej przez osobę fizyczną.
Należności z Funduszu
Przede wszystkim, zaspokojeniu ze środków Funduszu - podlegają należności główne z tytułu:
-
wynagrodzenia za pracę,
-
wynagrodzenia za czas niezawinionego przez pracownika przestoju, wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy, wynagrodzenia za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
-
wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby (płatnego ze środków pracodawcy, tj. zgodnie z Kodeksem Pracy za pierwsze 33 choroby w roku kalendarzowym, a dla osób, które ukończyły 50 lat - za pierwsze 14 dni choroby),
-
wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego,
-
dodatku wyrównawczego,
podlegają zaspokojeniu:
-
za okres nie dłuższy niż 3 miesiące bezpośrednio poprzedzające datę wystąpienia niewypłacalności pracodawcy albo
-
za okres nie dłuższy niż 3 miesiące bezpośrednio poprzedzające ustanie stosunku pracy, jeżeli ustanie stosunku pracy przypada w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy poprzedzających datę wystąpienia niewypłacalności pracodawcy, a w przypadku oddalenia przez sąd wniosku o ogłoszenie upadłości, również w okresie nie dłuższym niż 4 miesiące następujące po dacie wystąpienia niewypłacalności;
-
odprawy pieniężnej przysługującej na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników;
-
odszkodowania za skrócenie okresu wypowiedzenia, o którym mowa w art. 361§ 1 Kodeksu Pracy;
-
ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, należnego za rok kalendarzowy, w którym ustał stosunek pracy oraz za rok bezpośrednio go poprzedzający,
podlegają zaspokojeniu, jeżeli ustanie stosunku pracy nastąpiło:
-
w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy poprzedzających datę wystąpienia niewypłacalności pracodawcy lub
-
w okresie nie dłuższym niż 4 miesiące następujące po tej dacie.
Wymienione należności główne podlegają także zaspokojeniu w przypadku, gdy uprawnienie do nich powstanie w dniu stanowiącym datę wystąpienia niewypłacalności pracodawcy lub w dniu ustania stosunku pracy.
Limity wypłat
W przypadku wypłaty świadczeń z tytułu niewypłaconego:
-
wynagrodzenia za pracę,
-
wynagrodzenia za czas: niezawinionego przez pracownika przestoju, zwolnienia od wykonywania pracy oraz innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
-
wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby,
-
wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego,
-
dodatku wyrównawczego.
Łączna kwota świadczeń za okres jednego miesiąca nie może przekraczać przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
W przypadku wypłaty świadczenia z tytułu ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy łączna kwota świadczenia nie może przekraczać kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
W przypadku ponownego zaistnienia niewypłacalności w odniesieniu do danego pracodawcy przepisy dotyczące zaspokajania roszczeń ze środków Funduszu nie mogą mieć powtórnie zastosowania do tych samych pracowników w zakresie takich samych roszczeń.
Zaliczka
Uprawniony może się domagać wypłaty zaliczki. Zaliczki na poczet niezaspokojonych przez pracodawcę roszczeń mogą być wypłacane z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, gdy pracodawca faktycznie zaprzestał wykonywania działalności. Wysokość zaliczki stanowi kwotę niezaspokojonych roszczeń, nie wyższą jednak niż wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w dniu złożenia wniosku o wypłatę zaliczki.
Wniosek uprawniony składa w formie pisemnej w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach - nie wcześniej niż po upływie dwóch tygodni od daty wystąpienia niewypłacalności pracodawcy, a w przypadku roszczeń z okresu z okresów następujących po dacie niewypłacalności pracodawcy niezwłocznie po ustaniu stosunków pracy osób uprawnionych.
W przypadku, gdy wnioskodawcą jest osoba będąca pracownikiem, byłym pracownikiem, osobą zatrudnioną lub osobą, która była zatrudniona na innej podstawie niż stosunek pracy, do wniosku dołącza się odpowiednio następujące dokumenty potwierdzające uprawnienie do świadczeń:
-
kopię świadectwa pracy lub odpis prawomocnego orzeczenia sądu potwierdzającego okres zatrudnienia,
-
zaświadczenie od pracodawcy potwierdzające łączną kwotę niezaspokojonych roszczeń pracowniczych z wyszczególnieniem kwot oraz tytułów wypłat z okresów niewypłacenia tych świadczeń, podpisane przez osobę uprawnioną do składania oświadczeń woli w imieniu pracodawcy,
-
odpis prawomocnego orzeczenia sądu zasądzającego kwoty przysługujących należności,
-
inne dowody pozwalające na ustalenie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie.
W przypadku, gdy wnioskodawcą jest uprawniony do renty rodzinnej członek rodziny zmarłego pracownika, zmarłego byłego pracownika lub zmarłej osoby, która była zatrudniona na innej podstawie niż stosunek pracy, oprócz wskazanych wyżej dokumentów dołącza się dodatkowo:
-
dokument potwierdzający śmierć osoby, po której wnioskodawca uprawniony jest do renty rodzinnej,
-
dokument potwierdzający uprawnienie wnioskodawcy do renty rodzinnej.
Podstawa prawna:
-
ustawa dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U.2019.1040 t.j.);
-
ustawa z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz.U.2020.7 t.j.).
