W gospodarce rynkowej dochodzi często do zmian właścicielskich. Zarówno kupujący, jak i sprzedający swoje przedsiębiorstwo chcą przed transakcją znać jego wartość. W tym celu dokonuje się wyceny przedsiębiorstwa. Dotyczy to nie tylko dużych, ale i małych firm. W praktyce występują różne formy wyceny przedsiębiorstw. W niniejszym artykule opiszemy trzy najczęściej stosowane metody wyceny przedsiębiorstw.
Majątkowe metody wyceny przedsiębiorstw
Pierwszą metodą, będącą jednocześnie jedną z prostszych, jest tzw. metoda majątkowa, która zakłada, że przedsiębiorstwo to przede wszystkim składnik majątku i że jest ono warte tyle, ile jego majątek pomniejszony o zobowiązania. Są one wykorzystywane szczególnie przy wycenach w niewielkich spółkach. Metody te polegają na wycenie poszczególnych składników aktywów oraz pasywów obcych.
Wyróżniamy następujące majątkowe metody wyceny przedsiębiorstw:
-
metoda księgowa;
-
metoda skorygowanych aktywów netto;
-
metoda wartości likwidacyjnej;
-
metoda wartości odtworzeniowej.
Pierwsza metoda charakteryzuje się tym, iż opiera się na sprawozdaniach finansowych. Polega na obliczeniu wartości przedsiębiorstwa w oparciu o księgową wartość majątku pomniejszoną o zobowiązania. Specyfiką tej metody są prostota obliczeń oraz niskie koszty.
Druga metoda – skorygowanych aktywów netto – jest bardzo podobna do pierwszej, z tym tylko, iż aktywa są skorygowane. W praktyce najczęściej dokonuje się korekty nieruchomości, wartości niematerialnych i prawnych udziałów w obcych jednostkach. Korekta polega zazwyczaj na sprowadzeniu wartości księgowej netto danego aktywa do jego wartości rynkowej.
Metoda wartości likwidacyjnej polega na wycenie majątku przedsiębiorstwa według wartości likwidacyjnej, czyli zazwyczaj dużo niższej niż księgowa. Po skorygowaniu wartości aktywów dokonujemy ich pomniejszenia o pasywa obce.
Ostatnią metodą jest metoda wartości odtworzeniowej. Polega ona na zsumowaniu wartości składników majątku w oparciu o sumę środków potrzebnych do wydatkowania w celu zastąpienia posiadanego majątku podobnym. W tej metodzie wyliczamy zatem, ile środków powinno się posiadać, aby móc odtworzyć przedsiębiorstwo. W dalszej części wyceny dokonujemy pomniejszenia o pasywa obce.
Główną wadą tej metody wyceny przedsiębiorstw jest to, iż nie pokazuje jego wartości w przyszłości (oparta jest jedynie o dane historyczne).
Dochodowe metody wyceny przedsiębiorstw
Drugą z metod wyceny przedsiębiorstw są metody dochodowe. Obecnie przy profesjonalnych wycenach przedsiębiorstw są one stosowane najczęściej, ponieważ najlepiej odzwierciedlają rzeczywistą wartość przedsiębiorstwa. Wartość w metodach dochodowych wynika ze zdolności przedsiębiorstwa do generowania nadwyżek przepływów pieniężnych w przyszłości. Metoda dochodowa stanowi grupę metod, które opierają się na założeniu, że wartość to funkcja przyszłych strumieni dochodów (czyli w metodzie należy przyjąć pewne założenia na przyszłość) zdyskontowanych o oczekiwaną stopę zwrotu z kapitału. W tej metodzie dochodem, który stanowi podstawę wyceny może być:
-
zysk netto;
-
dywidenda;
-
nadwyżka finansowa (zysk netto + amortyzacja);
-
wolne przepływy pieniężne.
W metodzie dochodowej możemy przyjąć różne podstawy wyceny. Są to:
-
metody zdyskontowanych przepływów pieniężnych DCF;
-
metody zdyskontowanych zysków;
-
metody zdyskontowanych dywidend.
Najczęściej stosujemy metody wyceny przedsiębiorstw oparte na dyskontowaniu sald wolnych przepływów pieniężnych. Wykorzystanie tych metod, zdaniem analityków, najlepiej odzwierciedla wartość rynkową przedsiębiorstwa. Tutaj wyróżniamy cztery podstawowe metody:
-
metoda oparta na dyskontowaniu sald wolnych przepływów pieniężnych (DCF);
-
metoda skorygowanej wartości bieżącej;
-
metoda oparta na dyskontowaniu sald przepływów pieniężnych przynależnych właścicielom;
-
metoda oparta na dyskontowaniu sald przepływów pieniężnych przynależnych wszystkim stronom finansującym przedsiębiorstwo.
W tej metodzie bardzo istotne jest właściwe określenie przyszłych dochodów. W przypadku gdy przyjmiemy zbyt optymistyczną wartość przyszłych dochodów, wartość przedsiębiorstwa będzie zawyżona. Analogicznie, w sytuacji gdy założenia będą zbyt pesymistyczne, wartość przedsiębiorstwa będzie niższa. Ponadto dokonując wyceny przedsiębiorstwa o tę metodę, musimy także wyliczyć oczekiwaną stopę zwrotu kapitału.
Porównawcze metody wyceny przedsiębiorstw
Metodę tę często nazywamy analizą porównawczą. Wartości przedsiębiorstwa określa się na podstawie porównania do innych przedsiębiorstw. Abyśmy mogli dokonać wyceny przedsiębiorstwa taką metodą, musimy znaleźć przedsiębiorstwo o podobnym profilu działalności, a konkretnie:
-
z tej samej branży;
-
o zbliżonej wielkości sprzedaży;
-
o podobnej rentowności;
-
o podobnych rozmiarach i działające na tym samym rynku;
-
w tym stadium rozwoju.
Gdy uda nam się już znaleźć podobne przedsiębiorstwo, musimy wybrać grupę i określić wartość wzorcowego dla niej wskaźnika. Po dokonaniu tej czynności wystarczy, że przemnożymy określone wartości wycenianej spółki przez wartości wzorcowych wskaźników.
Metoda ta może być stosowana w przypadku większych podmiotów, ponieważ łatwiej wówczas znaleźć podobne przedsiębiorstwa. W przypadku małych firm trudno znaleźć wystarczające informacje na ich temat, aby móc dokonać porównania.
Dokonując wyceny przedsiębiorstwa, mamy zatem do wyboru kilka metod. W praktyce zdarzają się również metody mieszane. Ponadto firmy dokonujące profesjonalnej wyceny nigdy nie robią tego w jeden sposób. W przypadku zastosowania różnych metod można bowiem zauważyć różnice i wybrać tę, która najbardziej odpowiada wycenianemu przedsiębiorstwu.
