Wraz z wejściem w życie nowej ustawy dotyczącej obronności państwa pojawiły się nowe możliwości nie tylko dla osób zamierzających odbyć służbę wojskową lub wstąpić do formacji zmilitaryzowanych. Infrastruktura gospodarcza również może uczestniczyć we wspieraniu armii. Aby realizować zadania na rzecz Sił Zbrojnych, przedsiębiorca musi jednak spełnić określone w przepisach warunki. Informacje dotyczące tych kwestii przedstawiamy w niniejszym artykule.
Zadania realizowane przez przedsiębiorców na rzecz Sił Zbrojnych – podstawa prawna
Obowiązująca od 23 kwietnia 2022 roku Ustawa z dnia 11 marca 2022 roku o obronie Ojczyzny, zwana dalej „ustawą o obronie Ojczyzny”, reguluje nie tylko zasady powoływania do służby wojskowej, jej przebieg i zasady zwalniania z tej służby oraz uprawnienia i obowiązki służbowe żołnierzy, ale także postępowanie w zakresie realizacji przez przedsiębiorców zadań na rzecz Sił Zbrojnych (SZ).
Zgodnie z art. 648 ust. 1 ustawy o obronie Ojczyzny zadania realizowane przez przedsiębiorców na rzecz SZ obejmują:
- wykonywanie produkcji, napraw lub świadczenie usług na rzecz SZ w warunkach zagrożenia bezpieczeństwa państwa bądź w czasie wojny;
- utrzymywanie w czasie pokoju mocy produkcyjnych, naprawczych lub usługowych niezbędnych do realizacji zadań, o których mowa w pkt 1;
- militaryzację;
- ochronę obiektów szczególnie ważnych dla bezpieczeństwa lub obronności państwa;
- inne zadania realizowane na rzecz SZ i wojsk sojuszniczych.
Decyzja administracyjna w sprawie nałożenia na przedsiębiorcę określonych zadań może być zmieniona lub uchylona przez MON w przypadku wystąpienia okoliczności powodującej, że jej wykonanie:
- nie leży w interesie SZ, lub
- jest niemożliwe przez przedsiębiorcę.
Warunki konieczne do spełnienia przez przedsiębiorcę w celu realizacji zadań na rzecz Sił Zbrojnych
Ustawa o obronie Ojczyzny szczegółowo określa warunki, które muszą być spełnione przez przedsiębiorcę zamierzającego realizować zadania na rzecz SZ. Oznacza to, że – zgodnie z art. 657 tej ustawy – podmiotem realizującym zadania na rzecz Sił Zbrojnych może być wyłącznie przedsiębiorca:
posiadający moce produkcyjne, naprawcze lub usługowe, które mogą być wykorzystane do realizacji zadań polegających na:
wykonywaniu produkcji, napraw lub świadczeniu usług na rzecz SZ w warunkach zagrożenia bezpieczeństwa państwa bądź w czasie wojny,
utrzymywaniu w czasie pokoju mocy produkcyjnych, naprawczych lub usługowych niezbędnych do realizacji powyższych zadań;
będący osobą fizyczną, której nie skazano prawomocnie za:
przestępstwo udziału w zorganizowanej grupie przestępczej albo związku mającym na celu popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego, o którym mowa w art. 258 Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku – Kodeks karny, zwanej dalej „kk”,
przestępstwo handlu ludźmi, o którym mowa w art. 189a kk,
przestępstwo, o którym mowa w art. 228–230a, art. 250a kk lub w art. 46 i art. 48 Ustawy z dnia 25 czerwca 2010 roku o sporcie,
przestępstwo finansowania przestępstwa o charakterze terrorystycznym, o którym mowa w art. 165a kk, lub przestępstwo udaremniania lub utrudniania stwierdzenia przestępnego pochodzenia pieniędzy lub ukrywania ich pochodzenia, o którym mowa w art. 299 kk,
przestępstwo o charakterze terrorystycznym, o którym mowa w art. 115 § 20 kk, lub mające na celu popełnienie tego przestępstwa,
przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu, o których mowa w art. 296–307 kk, lub przestępstwo oszustwa, o którym mowa w art. 286 kk,
przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów, o których mowa w art. 270–277d kk,
przestępstwo pracy małoletnich, o którym mowa w art. 9 ust. 2 Ustawy z dnia 15 czerwca 2012 roku o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
przestępstwo, o którym mowa w art. 9 ust. 1 i ust. 3 lub art. 10 ustawy wymienionej powyżej w lit. h),
przestępstwo skarbowe;
którego urzędującego członka organu zarządzającego lub nadzorczego, wspólnika spółki w spółce jawnej lub partnerskiej albo komplementariusza w spółce komandytowej lub komandytowo-akcyjnej lub prokurenta nie skazano prawomocnie za przestępstwa wyszczególnione wyżej w pkt 2;
wobec którego nie wydano prawomocnego wyroku sądu lub ostatecznej decyzji administracyjnej o zaleganiu z uiszczeniem podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne;
który nie naruszył obowiązków dotyczących płatności podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub ubezpieczenie zdrowotne, z wyjątkiem przypadku, o którym mowa w pkt 4, chyba że przedsiębiorca wykaże, że dokonał płatności należnych podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub ubezpieczenie zdrowotne wraz z odsetkami albo grzywnami lub zawarł wiążące porozumienie w sprawie spłaty tych należności;
który nie naruszył obowiązków w dziedzinie ochrony środowiska, prawa socjalnego lub prawa pracy, tj.:
nie został prawomocnie skazany za przestępstwo przeciwko środowisku na podstawie art. 181–188 kk lub za przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową na podstawie art. 218–221 kk, lub odpowiednio na podstawie przepisów prawa obcego,
nie został prawomocnie skazany za wykroczenie przeciwko prawom pracownika lub wykroczenie przeciwko środowisku, jeżeli za jego popełnienie wymierzono karę aresztu, ograniczenia wolności lub karę grzywny,
nie wydano wobec niego ostatecznej decyzji administracyjnej o naruszeniu obowiązków wynikających z zakresu prawa ochrony środowiska, prawa pracy lub przepisów o zabezpieczeniu społecznym, jeżeli wymierzono tą decyzją karę pieniężną;
którego urzędującego członka organu zarządzającego lub nadzorczego, wspólnika spółki w spółce jawnej lub partnerskiej albo komplementariusza w spółce komandytowej lub komandytowo-akcyjnej bądź prokurenta nie skazano prawomocnie za przestępstwo lub wykroczenie, o którym mowa w pkt 6 lit. a lub b;
w stosunku, do którego nie otwarto likwidacji, nie ogłoszono upadłości, którego aktywami nie zarządza likwidator lub sąd, nie zawarł układu z wierzycielami, którego działalność gospodarcza nie jest zawieszona;
posiadający wymagane przepisami prawa: koncesje, licencje, zezwolenia do prowadzenia działalności gospodarczej wydane przez uprawniony organ administracji państwowej;
posiadający zdolność do przetwarzania informacji niejawnych, jeśli jest to określone przez MON jako wymóg przy wykonywaniu zadań.
Przykład 1.
Przedsiębiorca będący właścicielem firmy remontowo-serwisowej uzyskał zamówienie na serwisowanie środków transportowych należących do wojska. W ciągu krótkiego okresu z zakładu pracy odeszło kilku specjalistów – mechaników (w związku z wyjazdem do pracy za granicę), ponadto część urządzeń niezbędnych do diagnostyki pojazdów uległa uszkodzeniu. W takiej sytuacji przedsiębiorca nie mógł już świadczyć usług w ustalonym zakresie dla armii, przestał bowiem spełniać warunek określony w art. 657 pkt 1 ustawy o obronie Ojczyzny. Obowiązkiem właściciela firmy w tym przypadku jest poinformowanie MON o powstałych okolicznościach nie później niż w ciągu 14 dni od ich zaistnienia.
Obowiązek złożenia pisemnej informacji do MON w razie zmiany statusu przedsiębiorcy
Przedsiębiorca realizujący zadania na rzecz Sił Zbrojnych jest obowiązany do złożenia pisemnej informacji do MON w przypadku:
- rozwiązania lub likwidacji przedsiębiorcy;
- przeniesienia siedziby przedsiębiorcy;
- wykreślenia przedmiotu działalności przedsiębiorcy wpływającego na realizację zadań na rzecz SZ wskazanych w art. 648 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o obronie Ojczyzny (wykonywanie produkcji, napraw lub świadczenie usług na rzecz SZ w warunkach zagrożenia bezpieczeństwa państwa lub w czasie wojny oraz utrzymywanie w czasie pokoju mocy produkcyjnych, naprawczych lub usługowych niezbędnych do realizacji powyższych zadań);
- utraty możliwości wykorzystania lub dysponowania, dokonania darowizny, zmiany przeznaczenia lub zaniechania eksploatacji składnika mocy produkcyjnych, naprawczych lub usługowych zadeklarowanego przez przedsiębiorcę, jako niezbędnego do realizacji zadań na rzecz SZ, o których mowa w art. 648 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o obronie Ojczyzny.
Jakie warunki musi spełniać przedsiębiorca zamierzający realizować zadania na rzecz Sił Zbrojnych? Podsumowanie
Obowiązująca od niedawna ustawa o obronie Ojczyzny przewiduje możliwość świadczenia przez przedsiębiorców określonych usług na rzecz Sił Zbrojnych. Działania te polegają m.in. na wykonywaniu produkcji, napraw lub świadczeniu usług w warunkach zagrożenia bezpieczeństwa państwa lub w czasie wojny oraz na utrzymywaniu w czasie pokoju mocy produkcyjnych, naprawczych lub usługowych niezbędnych do realizacji wskazanych zadań. Jednak podmiot zamierzający współpracować z armią musi spełniać wiele warunków – zarówno o charakterze organizacyjnym (posiadać odpowiednie moce produkcyjne, naprawcze), jak i prawnym (niekaralność w zakresie konkretnych przestępstw określonych w kk). Przedsiębiorca jest ponadto obowiązany poinformować w ustawowym terminie resort obrony o zaistnieniu okoliczności uniemożliwiających mu świadczenie usług na rzecz obronności państwa (np. rozwiązanie lub likwidacja firmy albo przeniesienie siedziby zakładu pracy).
