Rolnik ryczałtowy będący podatnikiem ma szczególny status na gruncie podatku VAT, co przejawia się w zakresie zwolnienia z wielu obowiązków o charakterze ewidencyjnym. W niniejszym artykule zastanowimy się, kiedy kasa fiskalna dla rolnika ryczałtowego jest obowiązkowa.
Kasa fiskalna dla rolnika ryczałtowego - kiedy podatnik ma status rolnika ryczałtowego?
Przede wszystkim wskażmy, że rolnik ryczałtowy jest w zakresie swojej działalności zwolniony od podatku VAT.
Biorąc pod uwagę definicję działalności gospodarczej zawartą w ustawie VAT, należy wskazać, że działalność rolnicza mieści się w jej zakresie, jednak możliwe jest zastosowanie zwolnienia od podatku.
Otóż stosownie do treści art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy VAT zwalnia się od podatku dostawę produktów rolnych dokonywaną przez rolnika ryczałtowego oraz świadczenie usług rolniczych przez rolnika ryczałtowego.
Zgodnie z art. 2 pkt 19 ustawy VAT ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o rolniku ryczałtowym – rozumie się przez to rolnika dokonującego dostawy produktów rolnych lub świadczącego usługi rolnicze, korzystającego ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3, z wyjątkiem rolnika obowiązanego na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia ksiąg rachunkowych.
Podkreślenia wymaga, że ze zwolnienia korzysta dostawa towarów z własnej produkcji rolniczej i zwierzęcej. Jeżeli rolnik prowadzi działalność handlową w postaci nabywania produktów roślinnych i zwierzęcych w celu dalszej odsprzedaży, to w tym zakresie nie może skorzystać ze zwolnienia od podatku VAT.
Powyższe wynika z treści art. 2 pkt 20 ustawy VAT, gdzie wskazano, że przez produkty rolne rozumie się towary pochodzące z własnej działalności rolniczej rolnika ryczałtowego.
Z przytoczonych regulacji wynika, że podatnikiem podatku od towarów i usług może być każda osoba, która dokonuje czynności opodatkowanych, przy czym powinny być one związane z działalnością zdefiniowaną jako działalność gospodarcza, tj. wszelką działalnością producentów, handlowców i osób świadczących usługi, włącznie z działalnością rolniczą i wykonywaniem wolnych zawodów lub uznanych za takie.
Na marginesie warto również wskazać na treść art. 117 ustawy VAT, który podaje, że rolnik ryczałtowy w zakresie prowadzonej działalności rolniczej dostarczający produkty rolne jest zwolniony z obowiązku:
- wystawiania faktur;
- prowadzenia ewidencji dostaw i nabyć towarów i usług;
- składania w urzędzie skarbowym deklaracji podatkowej, o której mowa w art. 99 ust. 1;
- dokonania zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R.
Kasa fiskalna dla rolnika ryczałtowego
Jak już wskazaliśmy, rolnik ryczałtowy pozostaje podatnikiem podatku VAT, choć w tym zakresie jest zwolniony od konieczności odprowadzania VAT od dostawy produktów rolnych.
Równolegle z treści art. 111 ust. 1 ustawy VAT wynika generalna zasada, zgodnie z którą obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej dotyczy wszystkich podatników, którzy dokonują sprzedaży na rzecz określonych w nim odbiorców, tj. osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Zatem podstawowym kryterium decydującym o obowiązku stosowania ewidencji za pomocą kas rejestrujących jest status nabywcy wykonywanych przez podatnika świadczeń. Jeżeli nabywcą danej usługi czy towaru jest podmiot inny niż wymieniony w art. 111 ust. 1, to taka sprzedaż w ogóle nie jest objęta obowiązkiem ewidencjonowania jej przy użyciu kasy rejestrującej.
Zasadniczo więc rolnik ryczałtowy sprzedający towary na rzecz osób nieprowadzących działalności gospodarczej powinien stosować kasę rejestrującą.
W praktyce zastosowanie mieć będzie zwolnienie przewidziane w rozporządzeniu MF w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących.
Zgodnie z zapisem § 2 ust. 1 rozporządzenia zwalnia się z obowiązku ewidencjonowania w danym roku podatkowym, nie dłużej jednak niż do 31 grudnia 2023 roku, czynności wymienione w załączniku do rozporządzenia.
W tym miejscu trzeba wskazać, że w załączniku do rozporządzenia w poz. 46 (zwalniającej z obowiązku ewidencji na kasie rejestrującej niektórą sprzedaż dotyczącą szczególnych czynności) zostały wymienione dostawa produktów rolnych i świadczenie usług rolniczych przez rolników ryczałtowych korzystających ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy.
To oznacza, że sprzedaż produktów rolnych w rozumieniu art. 2 pkt 20 ustawy VAT korzysta ze zwolnienia od obowiązku posiadania kasy fiskalnej. Dotyczy to jednak wyłącznie sprzedaży produktów rolnych, czyli produktów pochodzących z własnej uprawy.
Przykładowo rolnik, który nabywa określone produkty rolne od innego rolnika i następnie je odsprzedaje osobom fizycznym, nie może skorzystać z ww. zwolnienia wynikającego z poz. 46 załącznika do rozporządzenia (aczkolwiek nie jest wykluczone zastosowanie w tym zakresie innych możliwych zwolnień).
Jak wskazaliśmy na początku, na mocy art. 117 ustawy VAT rolnik ryczałtowy jest również zwolniony od obowiązku wystawiania faktury. W rezultacie taka osoba nie musi wystawiać ani faktury, ani paragonu w zakresie sprzedaży.
Zgodnie z art. 87 § 1 Ordynacji podatkowej, jeżeli z odrębnych przepisów nie wynika obowiązek wystawienia faktury, podatnicy prowadzący działalność gospodarczą są zobligowani, na żądanie kupującego lub usługobiorcy, wystawić rachunek potwierdzający dokonanie sprzedaży lub wykonanie usługi.
Pojawia się zatem pytanie, czy rolnik ryczałtowy powinien wystawić rachunek. Otóż zgodnie z art. 87 § 2 pkt 1 Ordynacji podatkowej obowiązek wystawienia rachunku, o którym mowa w § 1, nie dotyczy rolników sprzedających produkty roślinne i zwierzęce pochodzące z własnej uprawy, hodowli lub chowu, nieprzerobione lub nieprzetworzone sposobem przemysłowym, chyba że sprzedaż jest dokonywana w ich odrębnych, stałych miejscach sprzedaży poza obrębem uprawy, hodowli lub chowu, z wyjątkiem sprzedaży na targowiskach.
Przykład 1.
Pan Zdzisław prowadzi działalność rolniczą w zakresie uprawy warzyw. Warzywa sprzedaje następnie na targowiskach osobom fizycznym. Czy pan Zdzisław musi wystawiać dokument sprzedaży osobom fizycznym?
Pan Zdzisław nie ma obowiązku wystawiania ani paragonu, ani rachunku czy też faktury. Nie musi dokumentować sprzedaży warzyw żadnym dokumentem księgowym na rzecz osób fizycznych.
Mając powyższe na uwadze, należy stwierdzić, że sprzedaż plonów rolnych pochodzących z własnego gospodarstwa rolnego może odbywać się bez użycia rejestracji sprzedaży na kasie fiskalnej. Kluczowe jest to, aby sprzedaż dotyczyła produktów rolnych, o których mowa w art. 2 pkt 20 ustawy VAT.
