Korekta VAT po udzieleniu rabatu pośredniego - jak dokonać?

Konkurencja na rynku powoduje, iż dystrybutorzy towarów starają się przekonać kupujących do swoich produktów. Jedną z zachęt do zakupów jest udzielanie kontrahentom rabatów, które mają zachęcić do kupowania towarów i obniżyć ich ostateczny koszt zakupu. Sprawdź, kiedy konieczna jest korekta VAT po udzieleniu rabatu pośredniego!

Rabat – jaka jest jego definicja?

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie definiują pojęcia rabatu, w związku z czym pojęcie to należy interpretować stosując przede wszystkim wykładnię językową.

Zgodnie ze Słownikiem języka polskiego (Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005, str. 825) rabat to zniżka, opust od sumy należnej za towar przyznawany, np. przy kupnie dużej ilości towarów. Zatem rabat polega na pomniejszeniu ustalonej wcześniej ceny towaru lub usługi. Rozróżnia się przy tym rabaty przyznane przed ustaleniem ceny oraz udzielane po jej ustaleniu. W praktyce gospodarczej wyróżniamy rabaty:

• bezpośrednie, czyli udzielane bezpośrednio kontrahentowi, który kupuje od nas towar handlowy;

• pośrednie, czyli rabaty udzielane kolejnym nabywcom towaru.

Co podlega opodatkowaniu podatkiem VAT?

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (ustawa o VAT) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,

2. eksport towarów,

3. import towarów na terytorium kraju,

4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju,

5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Przez towary, stosownie do art. 2 pkt 6 ustawy o VAT, rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

W ustawie znajdziemy legalną definicję sprzedaży. Sprzedaż to odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów (patrz art. 2 pkt 22 ustawy o VAT).

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…). Świadczenie usług to w myśl art. 8 ust. 1 ustawy o VAT każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7. Ponadto świadczeniem usług jest również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z uwagi na powyższe unormowania pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie się na rzecz innej osoby, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie, bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).  Zauważyć należy, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

Co obejmuje podstawa opodatkowania?

Stosownie do art. 29a ust. 1 ustawy o VAT podstawą opodatkowania jest wszystko to, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Powyższa podstawa obejmuje ponadto:

1. podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty podatku;

2. koszty dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, pobierane przez dokonującego dostawy lub usługodawcę od nabywcy lub usługobiorcy.

Podatnik musi pamiętać, iż nie wszystko stanowi podstawę opodatkowania. Ustawodawca na podstawie art 29a ust. 7 ustawy o VAT uznał, iż podstawy opodatkowania nie obejmuje kwot:

1. stanowiących obniżkę cen w formie rabatu z tytułu wcześniejszej zapłaty;

2. udzielonych nabywcy lub usługobiorcy opustów i obniżek cen, uwzględnionych w momencie sprzedaży;

3. otrzymanych od nabywcy lub usługobiorcy jako zwrot udokumentowanych wydatków poniesionych w imieniu i na rzecz nabywcy lub usługobiorcy i ujmowanych przejściowo przez podatnika w prowadzonej przez niego ewidencji na potrzeby podatku.

Ponadto musimy pamiętać, iż zgodnie z art 29 a ust.10 ustawy o VAT podstawę opodatkowania obniża się o:

1. kwoty udzielonych po dokonaniu sprzedaży opustów i obniżek cen;

2. wartość zwróconych towarów i opakowań, z zastrzeżeniem ust. 11 i 12;

3. zwróconą nabywcy całość lub część zapłaty otrzymaną przed dokonaniem sprzedaży, jeżeli do niej nie doszło;

4. wartość zwróconych kwot dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze, o których mowa w ust. 1.

Na podstawie art. 29a ust. 13 ustawy o VAT  w przypadkach, o których mowa w ust. 10 pkt 1-3, obniżenia podstawy opodatkowania, w stosunku do podstawy określonej w wystawionej fakturze z wykazanym podatkiem, dokonuje się pod warunkiem posiadania przez podatnika, uzyskanego przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy, w którym nabywca towaru lub usługobiorca otrzymał fakturę korygującą, potwierdzenia otrzymania faktury korygującej przez nabywcę towaru lub usługobiorcę, dla którego wystawiono fakturę. Uzyskanie potwierdzenia otrzymania przez nabywcę towaru lub usługobiorcę faktury korygującej po terminie złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy uprawnia podatnika do uwzględnienia faktury korygującej za okres rozliczeniowy, w którym potwierdzenie to uzyskano.

Zgodnie z art. 29a ust. 14 ustawy o VAT przepis ust. 13 stosuje się odpowiednio w przypadku stwierdzenia pomyłki w kwocie podatku na fakturze i wystawienia faktury korygującej do faktury, w której wykazano kwotę podatku wyższą niż należna.

Korekta VAT po udzieleniu rabatu pośredniego

Dla zobrazowania problemu, korekta VAT po udzieleniu rabatu pośredniego została omówiona za pomocą przykładu.

Przykład 1.

Spółka dokonuje sprzedaży wytwarzanych w ramach swojej działalności produktów spożywczych do podmiotów będących polskimi spółkami prawa handlowego, specjalizujących się w handlu hurtowym. Spółka sprzedaje więc towary swoim dystrybutorom, Dystrybutorzy odsprzedają produkty do podmiotów prowadzących detaliczną działalność handlową – są zazwyczaj małe i średnie sklepy spożywcze. Spółka podejmuje różnorodne działania mające na celu obniżenie rzeczywistego kosztu zakupu. Spółka w celu zwiększenia swojej konkurencyjności postanawia udzielać rabatu ostatecznym nabywcom, czyli sklepom spożywczym. Rabat polega na wypłacie określonej sumy pieniędzy ostatecznym nabywcom. Przyznawane nabywcom rabaty stanowią de facto zwrot części ceny produktów zakupionych przez nabywcę od dystrybutora.

W świetle powołanej wyżej definicji rabatu, należy uznać, że w opisanym przypadku mamy do czynienia z pomniejszeniem, czyli odstępstwem od ustalonej ceny towarów przez przedsiębiorcę. Powoduje to w istocie zwrot części ceny towarów.

Stosownie do art. 86 ust. 1 ustawy o VAT w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Zgodnie z art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika (...).

W art 88 ustawodawca zawarł ograniczenia dot. prawa do odliczenia podatku naliczonego. Jednym z przypadków ograniczających prawo do odliczenia podatku VAT, w myśl art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT, są  transakcje udokumentowane fakturą, które nie podlegają opodatkowaniu albo są zwolnione od podatku.

Z uwagi na przedstawiony stan faktyczny oraz obowiązujące w tym zakresie przepisy prawa należy stwierdzić, że w przypadku, kiedy dany podmiot, tj. ostateczny nabywca, któremu spółka przyzna określoną kwotę pieniężną, otrzyma zwrot części ceny zakupionego towaru, wówczas dla przedsiębiorcy i dla tego podmiotu nastąpi rzeczywiste obniżenie ceny towaru. Podmiotem uprawnionym do obniżenia kwoty podatku należnego jest spółka, która dokonała sprzedaży ostatecznie po obniżonej cenie, tj. udzieliła rabatu.

Zatem, wypłacone przez spółkę kwoty pieniężne nie są związane ze świadczeniem wzajemnym. Tym samym otrzymane kwoty przez nabywców pod warunkiem osiągnięcia przez nich określonego wolumenu zakupów, stanowią rabat pośredni.

W stanie faktycznym wskazano, że wypłacenie rabatów nie wiąże się z wykonywaniem jakichkolwiek świadczeń na rzecz spółki przez nabywców, w tych okolicznościach nie dojdzie zatem do świadczenia usług na rzecz przedsiębiorcy.

W związku z powyższym, u przedsiębiorcy nastąpi obniżenie podstawy opodatkowania i kwoty podatku należnego. W takiej sytuacji wypłacany rabat stanie się opustem, obniżką ceny, o której mowa w art. 29a ust. 10 pkt 1 ustawy o VAT i spółka będzie uprawniona do obniżenia podstawy opodatkowania i kwoty podatku należnego o kwoty wypłaconych rabatów.