W naszym dzisiejszym artykule zastanowimy się nad konsekwencjami, jakie niesie za sobą niezłożenie rozliczenia rocznego PIT przez podatników prowadzących działalność gospodarczą. Analiza opierać się będzie przede wszystkim na kwestiach ewentualnych sankcji podatkowych w tym zakresie.
W jakim terminie należy złożyć zeznanie roczne PIT?
Reguła ogólna wyrażona w art. 45 ust. 1 ustawy o PIT wskazuje, że podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznanie, według ustalonego wzoru, o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, w terminie od 15 lutego do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. Zeznania złożone przed początkiem terminu uznaje się za złożone 15 lutego roku następującego po roku podatkowym. W ww. terminie podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą składają deklarację PIT-36, PIT-36L lub PIT-28. Termin ten jest jednocześnie terminem zapłaty podatku.
Jak wskazał NSA w wyroku z 1 grudnia 2016 roku (II FSK 3698/14), roczne zeznanie podatkowe, którego obowiązek złożenia ciąży na wszystkich podatnikach, jest zeznaniem o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty). Tak więc tylko osiągniecie dochodu czy też poniesienie straty – podlegających ujawnieniu w zeznaniu podatkowym – skutkuje obowiązkiem złożenia rocznego zeznania podatkowego.
Zgodnie bowiem z art. 45 ust. 4 ustawy o PIT przed upływem terminu określonego na złożenie zeznania podatnicy są obowiązani wpłacić:
- różnicę między podatkiem należnym wynikającym z zeznania PIT-36 a sumą zapłaconych za dany rok zaliczek, w tym również sumą zaliczek pobranych przez płatników;
- należny podatek dochodowy wynikający z zeznania PIT-38;
- należny podatek dochodowy wynikający z zeznania PIT-36L albo różnicę pomiędzy podatkiem należnym wynikającym z zeznania a sumą zapłaconych za dany rok zaliczek;
- należny podatek wynikający z zeznania PIT-39.
Jak stanowi art. 45 ust. 6 ustawy o PIT, podatek dochodowy wynikający z zeznania jest podatkiem należnym od dochodów podatnika uzyskanych w roku podatkowym, chyba że właściwy organ podatkowy wyda decyzję, w której określi inną wysokość podatku.
Zasadniczo bowiem w podatku PIT obowiązuje zasada samoobliczenia podatku do zapłaty. Powyższy przepis wprowadza domniemanie, że kwota wynikająca ze złożonego zeznania jest właściwą kwotą podatku.
Należy jednocześnie mieć na względzie, że organ podatkowy może skutecznie określić zobowiązanie podatkowe, a więc wzruszyć domniemanie prawne obejmujące kwotę podatku należnego wynikającego z zeznania podatkowego decyzją podatkową. Ta z kolei musi zostać doręczona przed upływem terminu przedawnienia. W sytuacji, gdy organ podatkowy stwierdzi nieprawidłowości w zakresie wysokości kwoty podatku wynikającego z deklaracji rocznej, może wszcząć postępowanie i wydać decyzję określającą kwotę podatku. W takim przypadku kwota podatku PIT wynika z prawomocnej decyzji.
Jakie konsekwencje powoduje niezłożenie rozliczenia rocznego PIT w terminie?
Odnosząc się do zagadnienia konsekwencji podatkowych, warto przede wszystkim wskazać, że podatek niezapłacony w terminie staje się zaległością podatkową. W rezultacie podstawową sankcją związaną z niezapłaceniem podatku będzie naliczanie odsetek od zaległości podatkowej. Odsetki te są naliczane do dnia uregulowania zaległości.
Przypomnijmy, że zgodnie z art. 55 Ordynacji podatkowej odsetki za zwłokę wpłacane są bez wezwania organu podatkowego. Jeżeli dokonana wpłata nie pokrywa kwoty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, wpłatę tę zalicza się proporcjonalnie na poczet kwoty zaległości podatkowej oraz kwoty odsetek za zwłokę w stosunku, w jakim w dniu wpłaty pozostaje kwota zaległości podatkowej do kwoty odsetek za zwłokę. W konsekwencji nie jest możliwe dokonanie spłaty samej zaległości czy też spłaty samych odsetek, ponieważ wpłacana kwota zawsze jest proporcjonalnie rozdzielana na kwotę zaległości i kwotę odsetek.
Na marginesie dodajmy też, że niezłożenie rozliczenia rocznego PIT i niezapłacenie podatku w terminie stanowi czyn zabroniony zagrożony odpowiedzialnością z Kodeksu karnego skarbowego.
Niezłożenie rozliczenia rocznego PIT a przywrócenie terminu do złożenia deklaracji
W kontekście rozpatrywanego zagadnienia warto rozróżnić instytucję przywrócenia terminu od instytucji odroczenia terminu. Otóż zgodnie z art. 162 Ordynacji podatkowej w razie uchybienia terminu należy przywrócić termin na wniosek zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy. Podanie o przywrócenie terminu trzeba wnieść w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminowi. Jednocześnie z wniesieniem podania należy dopełnić czynności, dla której był określony termin.
Co jednak istotne, powyższe dotyczy wyłącznie terminów w ramach postępowania podatkowego, czyli terminów prawa procesowego. Nie jest zatem możliwe przywrócenie terminu do złożenia deklaracji rocznej PIT.
Jednakże na mocy art. 48 Ordynacji podatkowej dopuszczalne jest odroczenie terminu przewidzianego w prawie podatkowym. W myśl tego przepisu organ podatkowy, na wniosek podatnika, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym może odraczać terminy przewidziane w przepisach prawa podatkowego (z wyjątkiem terminów określonych w art. 68-71, art. 77 § 1-3, art. 79 § 2, art. 80 § 1, art. 87 § 3 i 4, art. 88 § 1 i art. 118).
Odroczenie terminu na podstawie art. 48 Ordynacji jest możliwe tylko wówczas, gdy w dniu doręczenia organowi podatkowemu stosownego wniosku termin prawa materialnego jeszcze nie upłynął.
Na powyższą kwestię zwrócił uwagę NSA w wyroku z 23 sierpnia 2016 roku (II FSK 2113/14), wskazując, że organ podatkowy nie może orzec o przywróceniu terminu z art. 45 ustawy o PIT, może natomiast termin ten odroczyć na wniosek podatnika, jeśli wykaże on swój ważny interes lub interes publiczny za tym przemawiający. Odroczenie terminu oznaczające przesunięcie w czasie końcowej daty na dokonanie określonej czynności możliwe jest jedynie w odniesieniu do tych terminów, które w dniu złożenia przez podatnika wniosku, jeszcze nie upłynęły.
Przykład 1.
Podatnik prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą nie złożył rocznej deklaracji PIT. 10 czerwca złożył wniosek o przywrócenie terminu na złożenie deklaracji. Czy złożenie takiego wniosku jest zgodne z przepisami prawa?
Taki wniosek zostanie odrzucony, ponieważ termin z art. 45 ust. 1 ustawy o PIT nie podlega przywróceniu. Podatnik mógł jedynie wnioskować o odroczenie terminu z uwagi na swój ważny interes, lecz taki wniosek należało złożyć przed 30 kwietnia.
Przechodząc do podsumowania, należy wskazać, że podatnik, który nie złożył rocznego zeznania podatkowego w terminie, musi liczyć się z konsekwencjami zarówno w sferze podatkowej, jak i karnoskarbowej. Dodatkowo przepisy nie zezwalają na przywrócenie terminu do złożenia deklaracji rocznej – w tym zakresie jedyną opcją jest odroczenie terminu.
