Przedmiotem naszej analizy będzie interesujący przypadek, w którym osoba fizyczna nabywa towar z innego kraju UE na cele prywatne, jednakże otrzymuje wykazany numer VAT UE na fakturze przy zakupie prywatnym. Czy w związku z taką sytuacją po stronie kupującego pojawiają się obowiązki w zakresie podatku VAT? Postaramy się odpowiedzieć na tak postawione pytanie.
Kiedy należy posługiwać się numerem VAT UE na fakturze?
Kwestia obowiązku umieszczenia numeru VAT UE na fakturze została uregulowana w art. 97 ustawy VAT. W ust. 1 tego artykułu czytamy, że podatnicy, o których mowa w art. 15 i art. 15a, podlegający obowiązkowi zarejestrowania jako podatnicy VAT czynni, są obowiązani przed dniem dokonania pierwszej wewnątrzwspólnotowej dostawy lub pierwszego wewnątrzwspólnotowego nabycia zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego w zgłoszeniu rejestracyjnym VAT-R o zamiarze rozpoczęcia wykonywania tych czynności.
Następnie wskażmy, że w myśl art. 97 ust. 10 tejże ustawy podmioty zarejestrowane jako podatnicy VAT UE, które uzyskały potwierdzenie zgodnie z ust. 9, podając numer, pod którym są zidentyfikowane na potrzeby podatku, przy:
- dokonywaniu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów;
- dokonywaniu wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów;
- świadczeniu usług, do których stosuje się art. 100 ust. 1 pkt 4, dla podatników podatku od wartości dodanej lub osób prawnych niebędących takimi podatnikami, zidentyfikowanych na potrzeby podatku od wartości dodanej;
- nabywaniu usług, do których stosuje się art. 28b, dla których są podatnikami z tytułu importu usług;
- przemieszczaniu towarów, w celu ich nabycia, z terytorium państwa członkowskiego innego niż terytorium kraju na terytorium kraju w procedurze magazynu typu call-off stock, o której mowa w dziale II rozdziale 3a
– są obowiązane do posługiwania się numerem identyfikacji podatkowej poprzedzonym kodem PL.
Przedstawione przepisy określają konkretne przypadki, w których podatnik powinien posiadać numer VAT UE. W zakresie tych przypadków wymieniono czynności opodatkowane, pośród których wskazano wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów.
Kiedy mamy do czynienia z wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów?
Z powyższego wynika zatem, że nieodzownym elementem posługiwania się numerem VAT UE w transakcjach międzynarodowych jest wystąpienie zdarzenia, jakim jest wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów.
W związku z tym należy przejść do wyjaśnienia, kiedy możemy dane nabycie towarów uznać za WNT. Przypomnijmy, że wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu po stronie nabywcy.
Jak podaje art. 9 ust. 1 ustawy VAT, przez wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów rozumie się nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz.
Na podstawie art. 9 ust. 2 ww. ustawy WNT występuje, pod warunkiem że:
- nabywcą towarów jest podatnik, o którym mowa w art. 15, lub podatnik podatku od wartości dodanej, a nabywane towary mają służyć działalności gospodarczej podatnika;
- dokonujący dostawy towarów jest podatnikiem, o którym mowa powyżej.
Z zastrzeżeniem wyjątku obejmującego nabycie nowych środków transportu, aby można było mówić o WNT konieczne jest, by nabywca występował jako podatnik, o którym mowa w art. 15 ustawy VAT.
Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Natomiast w myśl art. 15 ust. 2 ustawy VAT działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Definicja działalności gospodarczej, zawarta w ustawie o podatku od towarów i usług ma charakter uniwersalny, pozwalający na objęcie pojęciem „podatnik” tych wszystkich podmiotów, które prowadzą określoną działalność, występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym. Tym samym nie jest działalnością handlową, a zatem i gospodarczą, sprzedaż majątku osobistego, który nie został nabyty ani też wykorzystany w trakcie jego posiadania w celu jego odsprzedaży i nie jest związany z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Zatem, kiedy osoba fizyczna dokonuje zakupu do swojego majątku osobistego, nie oznacza to prowadzenia działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy VAT.
Nie jest podatnikiem podatku od towarów i usług ten, kto jako osoba fizyczna dokonuje okazjonalnych transakcji. Dokonywanie określonych czynności incydentalnie, poza sferą prowadzonej działalności gospodarczej, nie pozwala na uznanie danego podmiotu za podatnika w zakresie tych czynności.
Numer VAT UE na fakturze przy zakupie prywatnym a obowiązek rozliczenia VAT
Mając powyższe na uwadze, wskażmy, że jeżeli osoba fizyczna nabywa towar prywatnie od kontrahenta z UE i towar ten w żadnym wypadku nie jest związany z działalnością gospodarczą, to po stronie kupującego nie ma obowiązku rozliczenia podatku, ponieważ nie występuje WNT.
Nie ma w tym wypadku znaczenia, że sprzedawca wystawił fakturę i umieścił numer VAT UE w jej treści. Osoba fizyczna w zakresie nabycia do majątku osobistego nie działa jako podatnik i nie rozlicza WNT.
Przykład 1.
Czy prywatny zakup z innego kraju UE z wykazanym na fakturze numerem VAT UE obliguje do rozliczenia VAT?
Przedsiębiorca nabywa towar od swojego kontrahenta z Niemiec na potrzeby działalności gospodarczej. Jeden towar zakupił na swoje prywatne potrzeby. Nie będzie on wykorzystywany do celów firmowych, lecz zostanie skonsumowany w ramach majątku prywatnego. Nawet jeżeli sprzedawca z Niemiec wystawi fakturę z VAT UE, to nie obliguje to osoby fizycznej do rozliczenia podatku VAT.
Inną kwestią jest to, że kupujący powinien zgłosić, iż występuje jako nabywca prywatny, ponieważ w takim wypadku po stronie sprzedającego nie będzie miało miejsce WDT.
Istotne, aby mieć świadomość, że podatek VAT jest zobowiązaniem, które dotyczy wyłącznie podmiotów uznawanych za podatników, a więc takich, które wykonują działalność gospodarczą. Jeżeli osoba fizyczna nabywa towar na cele osobiste, to nie mamy do czynienia z czynnością podlegającą opodatkowaniu.
