Ustawodawca daje podatnikom możliwość obniżenia stawek amortyzacyjnych, przy czym nie wskazuje, w przypadku których środków trwałych stawka podstawowa mogłaby zostać obniżona. Nie określa również, do jakiej wysokości stawki mogą być obniżone. Oznacza to, że podatnicy mogą sami zdecydować, do jakiej wysokości i co do których środków trwałych zastosują obniżenie stawki amortyzacyjnej.
Kiedy możliwe jest obniżenie stawki amortyzacyjnej?
Zarówno ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych (art. 16i ust. 5), jak i fizycznych (art. 22i ust. 5) dopuszcza możliwość obniżenia stawki amortyzacyjnej określonej w wykazie stawek amortyzacyjnych dla poszczególnych środków trwałych. Zmiana stawki może nastąpić wielokrotnie, jednakże warunkiem jest amortyzowanie środka trwałego metodą liniową.
| Ważne! Obniżenie stawki amortyzacyjnej jest możliwe, jeśli podatnik stosuje liniową metodę amortyzacji. |
Obniżenie stawki amortyzacyjnej może nastąpić od miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego. Zmiana stawek amortyzacyjnych może zatem nastąpić zarówno w odniesieniu do środków trwałych dopiero wprowadzanych do ewidencji środków trwałych, jak i środków trwałych już amortyzowanych.
Mając na uwadze, że podatnicy mogą dokonywać odpisów amortyzacyjnych miesięcznie, kwartalnie lub na koniec roku, adekwatnie do tego zmiany mogą zostać wprowadzone:
-
w styczniu kolejnego roku - odpisy miesięczne;
-
na koniec pierwszego kwartału - amortyzacja kwartalna;
-
na koniec roku - gdy odpisy dokonywane są jednorazowo.
Z powyższego wynika, że przedsiębiorca nie może obniżać stawki amortyzacyjnej w dowolnym momencie. Tym samym nie może, po dokonaniu pierwszych odpisów amortyzacyjnych w roku podatkowym, obniżać stawki amortyzacyjnej i korygować odpisów amortyzacyjnych dokonanych w trakcie roku podatkowego.
Przepisy nie wymieniają kategorii środków trwałych, dla których może być zastosowana obniżona stawka amortyzacyjna. Podatnik mający wiele środków trwałych może więc obniżenia stawki dokonać w odniesieniu do wybranych składników majątku, a nie do wszystkich posiadanych środków trwałych.
Jak często można zmieniać stawkę?
Przepisy nie ograniczają częstotliwości zmiany stawki amortyzacji. Oznacza to tym samym, że podatnik nie musi stosować obniżonej stawki przez kolejne lata. Może ją zarówno zwiększyć, jak i zmniejszyć. Przy czym wysokość obniżenia stawki dla danego środka jest dowolna, a jej podwyższenie nie może być wyższe od stawek określonych w wykazie stawek amortyzacyjnych.
| Ważne! Przepisy nie zabraniają obniżenia stawki amortyzacyjnej danego środka trwałego nawet kilka razy, a następnie jej podwyższenia. |
Przykład 1.
Podatnik zakupił w kwietniu 2014 r. młot pneumatyczny w kwocie 25 tys zł. i przyjął go do ewidencji środków trwałych. Stawka amortyzacyjna zgodnie z wykazem stawek amortyzacyjnych wynosi 18%. Jednakże chcąc rozliczyć stratę z lat ubiegłych, obniżył stawkę amortyzacji do 3%. Ostra zima spowodowała niemal całkowite zaniechanie robót ziemnych, w związku z czym podatnik w roku 2015 zmniejszył stawkę amortyzacji do 0,5%.
W roku 2015 z racji podpisania korzystnego kontraktu na roboty ziemne, przedsiębiorca dokonał podwyższenia stawki do pierwotnej wysokości, czyli 18%.
Rozliczenie:
Rok 2014 (maj - grudzień)
-
miesięczny odpis amortyzacyjny: (25 000 PLN x 3%) : 12 m-cy = 62,50 PLN
-
roczny odpis amortyzacyjny: 62,50 PLN x 8 = 500 PLN
Rok 2015 (styczeń - grudzień)
-
miesięczny odpis amortyzacyjny: (25 000 PLN x 0,5%) : 12 m-cy = 10,42 PLN
-
roczny odpis amortyzacyjny: 10,42 PLN x 12 m-cy = 125 PLN
Rok 2016 (styczeń - grudzień)
-
miesięczny odpis amortyzacyjny: (25 000 PLN x 18%) : 12 m-cy = 375 PLN
-
roczny odpis amortyzacyjny: 375 PLN x 12 m-cy = 4500 PLN
Obniżenie stawki amortyzacyjnej - do jakiego poziomu?
Podatnik może obniżyć stawkę amortyzacji środka trwałego do dowolnie wybranego przez siebie poziomu. Z interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 28 stycznia 2015 r., nr IBPBI/1/423-68/14/ZK wynika, że stawki amortyzacyjne mogą być obniżone do dowolnego poziomu, w tym nawet do 0%:
(…) Spółka może obniżyć stawki amortyzacyjne dla środków trwałych wykorzystywanych w działalności gospodarczej, od których dokonuje odpisów przy zastosowaniu tzw. metody liniowej. Stawki amortyzacyjne dotyczące tych środków mogą być obniżone nawet do poziomu 0%, przy czym wysokość obniżenia stawki dla danego środka trwałego jest dowolna i pozostaje w gestii podatnika (…).
Powstają zatem dwa pytania: pierwsze - czy zerowa stawka ma sens, oznacza to przecież zaniechanie odpisów amortyzacyjnych w danym roku; drugie - na ile to rozwiązanie jest bezpieczne? W art. 22c pkt 5 u.p.d.o.f. oraz art. 16c pkt 5 u.p.d.o.p. ustawodawca wykazał sytuacje, w których podatnik winien zaniechać amortyzacji środka trwałego. Nie znajdziemy wśród nich możliwości obniżenia stawki amortyzacji do zera. Przepisy również nie przewidują przerw w dokonywaniu odpisów amortyzacyjnych.
Reasumując, obniżenie stawki amortyzacyjnej do zera jest dość ryzykownym zabiegiem, dlatego najbezpieczniej byłoby ustalić stawkę na możliwie jak najniższym poziomie (jednak powyżej 0%).
Co ważne, obniżając stawkę amortyzacji środka trwałego, należy mieć na względzie okres jego efektywnej użyteczności oraz zasady prowadzonej polityki podatkowej.
Obniżenie stawki amortyzacyjnej - kiedy warto?
Obniżenie stawki amortyzacji spowoduje, że jej koszty będą niższe, zatem dochód do opodatkowania - wyższy. Są jednak takie sytuacje, w których wyższy dochód będzie skutkować korzyściami dla podatnika. Przykładem może być potrzeba uzyskania kredytu, w przypadku którego przedsiębiorca jest zobowiązany wykazać zdolność kredytową. Na gruncie podatku dochodowego wykazanie wyższego dochodu oznacza wyższy podatek należny. Z drugiej jednak strony umożliwia dokonywanie odliczeń, np. od dochodu. Ten aspekt jest szczególnie istotny w przypadku rozliczenia straty podatkowej. Tym sposobem przedsiębiorca będzie miał możliwość rozliczyć stratę, której odliczenie w kolejnych latach mogłoby być już niemożliwe (np. ze względu na to, że 5-letni okres rozliczenia straty dobiega końca). Oczywiście obniżenie stawek amortyzacji w tym przypadku będzie miało zastosowanie tylko na okres, w którym przedsiębiorcy zależy na odliczeniu straty. W kolejnych latach podatnik może wrócić do stawek określonych w wykazie, pamiętając jednak, że nie może ich przekroczyć.
Obniżenie stawki amortyzacyjnej może mieć również miejsce, jeśli podatnik przewiduje poniesienie straty w danym roku podatkowym. Obniżając stawki amortyzacyjne nie dopuści więc do powstania straty lub zminimalizuje jej wielkość. Jeśli działalność podatnika będzie znowu rentowna i podatnik będzie chciał zwiększyć koszty amortyzacji w kolejnym roku, to w odniesieniu do środka trwałego, dla którego obniżył stawkę amortyzacyjną, będzie mógł stawkę podwyższyć.
Obniżka stawki jest również korzystna, gdy podatnik planuje sprzedaż środka trwałego. Wynika to z faktu, że przy jego sprzedaży niezamortyzowana część środka trwałego zwiększa koszty uzyskania przychodów, a ta przy stosowaniu obniżonej stawki jest wyższa niż przy zastosowaniu stawki podstawowej. Jeśli zatem podatnikowi zależy na wykazaniu możliwie najwyższych kosztów uzyskania przychodów, przy zbyciu środka trwałego warto rozważyć obniżenie stawki amortyzacyjnej.
Kolejnym przypadkiem, w którym warto rozważyć obniżenie stawki amortyzacyjnej, jest sytuacja, gdy podatnik opodatkowany ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych zamierza zmienić formę opodatkowania na zasady ogólne (bądź podatek liniowy). Pozostawienie stawek amortyzacji na poziomie wynikającym z wykazu oznacza, że podatnik rozlicza relatywnie wysoki koszt, który nigdy kosztem w ujęciu podatkowym nie będzie, gdyż podatnik opodatkowany na zasadzie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych nie może uwzględniać kosztów podatkowych. W związku z tym obniżenie stawek amortyzacyjnych pozwoli na przesunięcie kosztów podatkowych w postaci odpisów amortyzacyjnych na przyszłe lata w razie zmiany formy opodatkowania na zasady ogólne.
Podsumowując, jeśli podatnik w pewnym okresie generuje relatywnie niskie przychody, nie powinien zwiększać kosztów amortyzacji. Z kolei, jeśli planowany jest wzrost przychodów, zasadne wydaje się zwiększanie kosztów amortyzacji, co spowoduje obniżenie dochodu i tym samym podatku. Ponadto czasowe obniżanie stawki amortyzacyjnej nie stanowi czynności nieodwracalnej. Co do zasady bowiem podatnik ma prawo (z zachowaniem rocznych okresów amortyzacji) do podwyższenia uprzednio obniżonych stawek amortyzacyjnych do poziomu nie wyższego niż stawki określone w Wykazie.
