Odwołanie do sądu pracy

W myśl art. 242 § 1 Kodeksu pracy pracownik może dochodzić swych roszczeń ze stosunku pracy na drodze sądowej. Rozpatrywanie sporów o roszczenia ze stosunku pracy unormowano przepisami działu dwunastego Kodeksu pracy (art. 242–265).Jak napisać odwołanie do sądu pracy? Wyjaśniamy. 

Sprawy z zakresu prawa pracy

Zgodnie z art. 476 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego przez sprawy z zakresu prawa pracy rozumie się sprawy:

• roszczenia ze stosunku pracy lub z nim związane;
• o ustalenie istnienia stosunku pracy, jeżeli łączący strony stosunek prawny, wbrew zawartej między nimi umowie, ma cechy stosunku pracy;
• o roszczenia z innych stosunków prawnych, do których z mocy odrębnych przepisów stosuje się przepisy prawa pracy;
• o odszkodowania dochodzone od pracodawcy na podstawie przepisów o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Sądy pracy i ich właściwość

Spory o roszczenia ze stosunku pracy rozstrzygają sądy powszechne, zwane „sądami pracy”. Właściwości sądów pracy nie podlegają jednak spory dotyczące:

• ustanawiania nowych warunków pracy i płacy;
• stosowania norm pracy (art. 262 Kodeksu pracy).

Powództwo w sprawie z zakresu prawa pracy można wytoczyć bądź przed sąd rejonowy ogólnie właściwy dla pozwanego (w którego okręgu pozwany ma miejsce zamieszkania), bądź przed sąd rejonowy, w którego obszarze właściwości praca jest, była lub miała być wykonywana. Do właściwości tego sądu, bez względu na wartość przedmiotu sporu, należą sprawy z zakresu prawa pracy:

• o ustalenie istnienia stosunku pracy,
• o uznanie bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy,
• o przywrócenie do pracy i przywrócenie poprzednich warunków pracy lub płacy,
• o odszkodowanie w przypadku nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz rozwiązania stosunku pracy,
• dotyczące kar porządkowych,
• dotyczące świadectwa pracy

oraz roszczenia z tym związane (art. 461 § 1 i 11 kpc).

Jak napisać odwołanie do sądu pracy(pozew)?

Odwołanie do sądu pracy powinno zawierać elementy wymagane dla pozwu, określone w art. 126 i 187 kpc:

• oznaczenie sądu, do którego pozew jest skierowany;
• imiona i nazwiska lub nazwy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
• oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy stron, przedstawicieli ustawowych i pełnomocników stron;
• numer Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL) lub numer identyfikacji podatkowej (NIP) powoda;
• oznaczenie rodzaju pisma (pozew);
• dokładnie określone żądanie, a w sprawach o prawa majątkowe także oznaczenie wartości przedmiotu sporu, chyba że przedmiotem sprawy jest oznaczona kwota pieniężna;
• oznaczenie daty wymagalności roszczenia w sprawach o zasądzenie roszczenia;
• wskazanie faktów, na których powód (osoba wnosząca pozew) opiera swoje żądanie a w miarę potrzeby uzasadniających również właściwość sądu;
• informację, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a w przypadku gdy takich prób nie podjęto, wyjaśnienie przyczyn ich niepodjęcia;
• podpis powoda albo jego przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
• wymienienie załączników.

Terminy dochodzenia i przedawnienia roszczeń

Mówiąc o odwołaniu do sądu pracy, mamy zwykle na myśli dochodzenie przez pracownika roszczeń związanych z ustaniem stosunku pracy. Kodeks pracy ustala 21-dniowy termin wniesienia odwołania do sądu pracy, liczony od dnia:

• doręczenia pisma wypowiadającego umowę o pracę – w przypadku odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę;
• doręczenia zawiadomienia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia lub od dnia wygaśnięcia umowy o pracę – w przypadku żądania przywrócenia do pracy lub odszkodowania;
• doręczenia zawiadomienia o odmowie przyjęcia do pracy – w przypadku żądania nawiązania umowy o pracę.

Jeżeli pracownik nie dokonał – bez swojej winy – w terminie czynności, o których mowa wyżej, sąd pracy na jego wniosek postanawia o przywróceniu uchybionego terminu. Wniosek o przywrócenie terminu wnosi się do sądu pracy w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. W dokumencie tym należy uprawdopodobnić okoliczności uzasadniające przywrócenie terminu (art. 264 i 265 Kodeksu pracy).

Inne roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jednakże roszczenia pracodawcy o naprawienie szkody wyrządzonej przez pracownika wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ulegają przedawnieniu z upływem 1 roku od dnia, w którym pracodawca powziął wiadomość o wyrządzeniu przez pracownika szkody, nie później jednak niż z upływem 3 lat od jej wyrządzenia. Jeżeli pracownik umyślnie wyrządził szkodę, do przedawnienia roszczenia o naprawienie tej szkody stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego (art. 291 § 1, 2, 3 Kodeksu pracy).

Postępowanie pojednawcze – rozwiązanie alternatywne

Przed skierowaniem sprawy na drogę sądową pracownik może żądać wszczęcia postępowania pojednawczego przed komisją pojednawczą, uregulowanego w art. 244–258 Kodeksu pracy. Jak zapisano w art. 243 kp, pracodawca i pracownik powinni dążyć do polubownego załatwienia sporu ze stosunku pracy.

Komisję pojednawczą mogą powołać wspólnie pracodawca i zakładowa organizacja związkowa, a jeżeli u danego pracodawcy ona nie działa – pracodawca po uzyskaniu pozytywnej opinii pracowników. Członkiem komisji pojednawczej nie może być:

• osoba zarządzająca, w imieniu pracodawcy, zakładem pracy;
• główny księgowy;
• radca prawny;
• osoba prowadząca sprawy osobowe, zatrudnienia i płac.

Komisja pojednawcza wybiera ze swego grona przewodniczącego komisji oraz jego zastępców i ustala regulamin postępowania pojednawczego.

Komisja pojednawcza wszczyna postępowanie na wniosek pracownika zgłoszony na piśmie lub ustnie do protokołu. Postępowanie prowadzone jest w zespołach składających się co najmniej z 3 członków tej komisji. Komisja powinna dążyć, aby załatwienie sprawy w drodze ugody nastąpiło w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku. Ugodę zawartą przed komisją pojednawczą wpisuje się do protokołu posiedzenia zespołu. Protokół podpisują strony i członkowie zespołu.

Jeżeli postępowanie przed komisją pojednawczą nie doprowadziło do zawarcia ugody, komisja na żądanie pracownika, zgłoszone w terminie 14 dni od dnia zakończenia postępowania pojednawczego, przekazuje niezwłocznie sprawę sądowi pracy. Wniosek pracownika o polubowne załatwienie sprawy przez komisję pojednawczą zastępuje pozew. Pracownik zamiast zgłoszenia tego żądania może wnieść pozew do sądu pracy na zasadach ogólnych.

Pracownik może wystąpić do sądu pracy w terminie 30 dni od dnia zawarcia ugody z żądaniem uznania jej za bezskuteczną, jeżeli uważa, że ugoda narusza jego słuszny interes. Jednakże w sprawach, o których mowa w art. 251 § 2 Kodeksu pracy (tj. sprawach rozwiązania, wygaśnięcia lub nawiązania stosunku pracy), z żądaniem takim pracownik może wystąpić tylko przed upływem 14 dni od dnia zawarcia ugody.

Wyżej opisane zasady i tryby prowadzenia sporów z zakresu prawa pracy dają możliwość – pracodawcy i pracownikowi – dochodzenia wzajemnych roszczeń bez konieczności ponoszenia nadmiernych kosztów, przy czym Kodeks pracy zaleca rozstrzyganie ich na drodze ugodowej.