0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Zasiłek chorobowy a wykonywanie pracy przez przedsiębiorcę

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

Jest oczywiste, że w czasie zwolnienia lekarskiego osoba pobierająca zasiłek chorobowy nie może pracować. Jednakże prowadząc własną działalność gospodarczą, nawet na zwolnieniu lekarskim, nie zawsze można sobie pozwolić na całkowite odseparowanie się od obowiązków zawodowych. Istnieją przecież takie, których nie można przeczekać i od których może zależeć dalsze poprawne funkcjonowanie firmy. Czy więc w każdym wypadku zasiłek chorobowy pobierany przez przedsiębiorcę oznacza zakaz podejmowania przez niego jakichkolwiek czynności służbowych?  

Zasadą jest, że osoba ubezpieczona pobierająca zasiłek chorobowy w czasie zwolnienia lekarskiego nie może podejmować żadnej pracy zarobkowej. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, wykonywanie takiej działalności w trakcie orzeczonej niezdolności do pracy pozbawia prawa do zasiłku za cały jego okres. Jednakże nie wszystkie czynności można uznać za wykonywanie pracy. W niektórych okolicznościach judykatura dopuszcza wykonywanie czynności służbowych, o ile nie mają one bezpośredniego związku z wypracowaniem dochodu. Sprawdź, kiedy przedsiębiorca może utracić prawo do zasiłku chorobowego oraz jakie czynności są dozwolone w czasie trwania zwolnienia lekarskiego.

Kiedy przedsiębiorca może pobierać zasiłek chorobowy?

Kwestia nabycia prawa do zasiłku chorobowego oraz jego pobierania została uregulowana przez ustawę o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej jako ustawa zasiłkowa). W myśl art. 6 tej ustawy ubezpieczony przedsiębiorca nabywa prawo do zasiłku chorobowego, gdy stał się niezdolny do pracy z powodu choroby lub zaszły przypadki zrównane z niezdolnością do pracy w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.

Nie każda niezdolność do pracy powstała w czasie pozostawania w stosunku pracy rodzi prawo do świadczeń. Prawo do zasiłku nie powstaje w czasie zdarzeń, takich jak bezpłatny urlop, urlop wychowawczy, pobyt w areszcie czy odbywanie kary pozbawienia wolności, a także w okresie wyczekiwania na prawo do zasiłku chorobowego.

Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu przedsiębiorcy, który stał się niezdolny do pracy w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego i stanowi on swoistą rekompensatę za utracone wynagrodzenie za pracę spowodowane niezdolnością do pracy. Zasiłek chorobowy przysługuje po upływie okresu wyczekiwania – w przypadku przedsiębiorcy podlegającemu dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu po upływie 90 dni.

Zasiłek chorobowy - kiedy dochodzi do utraty prawa do świadczenia chorobowego?

Generalną zasadą jest, że każdy rodzaj wykonywanej pracy związanej z prowadzoną działalnością gospodarczą jest zabroniony w trakcie pobierania zasiłku chorobowego. W art. 17 ustawy zasiłkowej prawodawca sankcjonuje nieuczciwe oraz zawinione zachowania ubezpieczonego (w tym przedsiębiorcy), które pozbawiają go prawa do świadczenia chorobowego.

Przedsiębiorca traci możliwość pobierania świadczenia bądź zasiłek chorobowy w ogóle nie przysługuje, w sytuacji gdy:

  • ubezpieczony wykonuje w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową;
  • ubezpieczony wykorzystuje zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z jego celem;
  • zaświadczenie lekarskie o niezdolności do pracy zostało sfałszowane.

Każda z powyższych okoliczności stanowi samodzielną przesłankę skutkującą utratą prawa do zasiłku chorobowego. Mają one charakter niezależny od siebie, co oznacza, że jeżeli w czasie orzeczonej niezdolności do pracy ubezpieczony wykonuje pracę zarobkową, to nie ma znaczenia, czy praca ta była niezgodna z celem zwolnienia lekarskiego. Co więcej, nie ma też znaczenia, czy wykonywane czynności miały jakikolwiek wpływ (negatywny lub pozytywny) na stan zdrowia przedsiębiorcy.

W wyroku Sądu Najwyższego (sygn. akt: II UKN 172/98) zostało określone, że nawet wykonywanie innej pracy zarobkowej, niezwiązanej z prowadzeniem działalności gospodarczej, w okresie trwania zwolnienia lekarskiego jest wystarczającą przesłanką utraty prawa do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia. Sąd stwierdził również, że chodzi o każdą pracę zarobkową wykonywaną w okresie zwolnienia lekarskiego, chociażby jej wykonywanie było zalecane i przyczyniło się do poprawy stanu zdrowia.

W przepisach ustawy zasiłkowej chodzi o każdy rodzaj pracy zarobkowej. Za takie działania możemy uznać m.in. wydawanie dyspozycji i wskazówek pracownikom, sprawowanie nadzoru nad zatrudnionymi, spotykanie się z klientami lub kontrahentami czy też przyjmowanie i wydawanie towaru. Przedsiębiorcy nie wolno wykonywać czynności nawet niezwiązanych z prowadzeniem własnej działalności, np. na podstawie umowy o dzieło, jeżeli wiąże się ona z uzyskaniem dochodu. Nie ma też znaczenia kwestia, że dana czynność mogła być świadczona nieodpłatnie, jeżeli w zwykłych realiach gospodarczych za taką pracę można otrzymać wynagrodzenie.

Należy zdawać sobie sprawę, że wykonywanie pracy zarobkowej w czasie zwolnienia lekarskiego prowadzi do utraty prawa do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia, nawet jeżeli ubezpieczony wykonywał ją jedynie przez kilka godzin w czasie miesięcznego zwolnienia. Nie ma przy tym znaczenia, czy praca ta była wykonywana pierwszego dnia zwolnienia czy też ostatniego. W takiej sytuacji przedsiębiorca będzie zobowiązany do zwrotu kwoty „nienależnie” pobranego świadczenia, wraz z odsetkami ustawowymi.

Wyjątkiem od powyższego jest sytuacja, kiedy ubezpieczony był hospitalizowany. Jeżeli przez część zwolnienia chorobowego przedsiębiorca przebywał w szpitalu, wówczas za ten okres zachowuje prawo do świadczenia chorobowego. ZUS nie może odmówić wypłaty zasiłku za dni, kiedy ubezpieczony przebywał w szpitalu.

Zasiłek chorobowy - jakie działania przedsiębiorcy są dozwolone?

Od każdej reguły istnieją wyjątki. Tak jest też i w tym przypadku. Są bowiem sytuacje, kiedy od dokonania danych czynności może zależeć funkcjonowanie całego przedsiębiorstwa. Doktryna stoi na stanowisku, że w okresie korzystania ze zwolnienia lekarskiego ubezpieczony może wykonywać pewne prace niepowodujące utraty prawa do zasiłku chorobowego, pod warunkiem jednak, że nie mają one charakteru zarobkowego. Trzeba przy tym pamiętać, że są to wypadki incydentalne i wyjątkowe. Chodzi tu głównie o wykonywanie formalnoprawnych czynności, do jakich jest zobowiązany przedsiębiorca zatrudniający pracowników. Przy czym orzecznictwo nie jest w tej kwestii jednolite – czasami dane czynności przez jeden skład sędziowski zostaną uznane za pracę zarobkową, innym razem już nie.

Za pracę zarobkową na pewno nie można uznać uzyskiwania dochodów niepołączonych z osobistym świadczeniem pracy, w trakcie pobierania świadczeń chorobowych. Tak więc wykonywanie formalnoprawnych czynności związanych z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa nie powoduje utraty przez ubezpieczonego prawa do zasiłku. Za takie czynności uznać można chociażby podpisywanie dokumentów finansowych, takich jak listy płac, listy przelewów czy dokumentów rozliczeniowych sporządzonych przez pracowników. Mimo że jest to stanowisko dosyć kontrowersyjne, uznać trzeba, że w omawianej grupie czynności dozwolonych jest także podpisywanie faktur. Potwierdza to wyrok Sądu Najwyższego (sygn. akt II UK 359/08), w którym SN stwierdził, że „samo podpisywanie faktur nie świadczy o prowadzeniu działalności gospodarczej. Jeżeli przedsiębiorca nie wykonywał w trakcie zwolnień lekarskich pracy zarobkowej – nie nadzorował zatrudnionych pracowników, nie obsługiwał klientów, nie dokonywał zaopatrzenia sklepu – prawo do zasiłku nadal mu przysługuje, a samo podpisywanie dokumentów finansowych sporządzonych przez inną osobę nie może być traktowane jako wykonywanie działalności gospodarczej”.

Choroba przedsiębiorcy a ustanowienie pełnomocnika

Zgodnie z powyższym, aby w czasie zasiłku chorobowego firma ubezpieczonego nie utraciła płynności, przedsiębiorca może albo zawiesić działalność, albo też ustanowić pełnomocnika. Z oczywistych względów, w przypadku gdy przedsiębiorca zatrudnia pracowników, zawieszenie działalności nie wchodzi w grę, zostaje więc pełnomocnictwo.

Co do zasady, przedsiębiorca ma prawo do przekazania swoich zadań innej osobie i nie będzie to uznane za wykonywanie pracy. Taki pełnomocnik, na podstawie właściwego dokumentu, będzie mógł wyręczyć przedsiębiorcę w prowadzeniu firmy. Może nim być zarówno członek rodziny, jak i ktoś spoza jej kręgu. 

Należy przy tym pamiętać, że ustanowienie pełnomocnikiem członka najbliższej rodziny prowadzi do powstania domniemania, że taka osoba jest współpracownikiem przedsiębiorcy. To z kolei rodzi obowiązek zapłaty składek ZUS na takich samych zasadach jak za przedsiębiorcę (bez prawa do preferencyjnych niższych składek). Za współpracownika może zostać uznany małżonek, dziecko (własne, dziecko małżonka oraz przysposobione), rodzic, macocha oraz ojczym, o ile pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym. 

Aby jednak ominąć obowiązek płacenia wysokich składek ZUS, członków najbliższej rodziny można „upoważnić”, zawierając z nimi umowę zlecenie. W takim wypadku pełnomocnik nie będzie uchodził za współpracownika, a za zleceniobiorcę. Nie zniweluje to całkowicie obowiązku opłacenia ubezpieczenia, ale kwota ta będzie o wiele niższa.

Zasiłek chorobowy a wykonywanie pracy przez przedsiębiorcę – podsumowanie

Przedsiębiorca wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie lekarskie w sposób niezgodny z jego celem, traci prawo do pobierania świadczeń chorobowych. Utrata tego prawa dotyczy całości okresu zasiłkowego – przedsiębiorca zostaje zobowiązany do zwrotu całości uzyskanych świadczeń wraz z odsetkami ustawowymi. Wyjątkiem od powyższego jest fakt przebywania przez ubezpieczonego w szpitalu w związku z chorobą.

Przez wykonywanie pracy zarobkowej należy rozumieć wykonywanie wszelkich czynności zmierzających do uzyskania dochodu, nawet jeżeli są to czynności niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Istnieją jednak okoliczności, w których podejmowanie danych działań nie zostanie uznane za wykonywanie pracy. Są to czynności, od których dokonania może zależeć prawidłowe funkcjonowanie całego przedsiębiorstwa – głównie działania o charakterze formalnoprawnym, związane z zatrudnianiem pracowników.

Zasiłek chorobowy w systemie wFirma.pl!

System wFirma.pl wspiera przedsiębiorców w prowadzeniu działalności gospodarczej również w zakresie wprowadzania i rozliczania zwolnień lekarskich. W chwili wypłaty zasiłku chorobowego, należy skorygować deklarację ZUS DRA za miesiąc, w którym wystąpiła niezdolność do pracy. Zwolnienie chorobowe przedsiębiorcy i osoby współpracującej można wprowadzić w zakładce START » ZUS. W części ZASIŁKI PRZEDSIĘBIORCY należy wybrać opcję DODAJ ZASIŁEK.

Zasiłek chorobowy przedsiębiorcy

 

Po wprowadzeniu zasiłku należy wygenerować kolejną deklarację rozliczeniową (START » ZUS » DEKLARACJE ROZLICZENIOWE » DODAJ DEKLARACJĘ). W ten sposób powstanie korekta deklaracji ZUS DRA z pomniejszonymi proporcjonalnie składkami na ubezpieczenie społeczne za okres choroby. Taką deklarację należy przekazać do ZUS. Korzystając z serwisu wFirma.pl przedsiębiorcy mają możliwość wysyłania poprzez system deklaracji do ZUS w wersji elektronicznej.

Co do zasady w okresie korzystania ze zwolnienia lekarskiego ubezpieczony może wykonywać pewne prace niepowodujące utraty prawa do zasiłku chorobowego, pod warunkiem jednak, że nie mają one charakteru zarobkowego.

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów