Nawiązując stosunek pracy, zarówno pracodawca, jak i pracownik godzą się na współpracę na określonych zasadach. Jeżeli jedna ze stron zacznie łamać postanowienia umowy, druga może wyciągnąć wobec niej określone w przepisach konsekwencje. Ważne jest, by szczególnie pracodawca korzystał z prawnych metod zdyscyplinowania pracownika. Mowa tu o karach porządkowych, przewidywanych przez regulacje Kodeksu pracy. Jakie kary porządkowe może zastosować pracodawca?
Po co stosuje się kary porządkowe?
Jeżeli stwierdzisz, że twój pracownik nie przestrzega obowiązków pracowniczych, masz prawo zastosować wobec niego jedną z kar porządkowych. Metodę tę stosuje się przede wszystkim w celu zapobiegania takim występkom w przyszłości. Jest to jasna informacja dla wszystkich pracowników, że łamanie postanowień nawiązanego stosunku pracy nie jest akceptowane.
Ważne jest jednak, by wszelkie działania związane z dyscyplinowaniem pracownika podejmować zgodnie z literą prawa. Karanie nie może przybrać formy uporczywego i długotrwałego nękania pracownika lub zastraszania, wywołującego u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej. Zakazane jest również poniżanie lub ośmieszanie zatrudnionego, ponieważ wszystkie tego typu działania to nic innego, jak mobbing.
W jaki sposób zatem pracodawca może wpływać na niezdyscyplinowanego pracownika?
Kiedy można zastosować kary porządkowe
Kary porządkowe mogą być zastosowane w sytuacji, gdy:
pracownik nie przestrzega ustalonej organizacji i porządku (np. odmawia wykonania polecenia służbowego, wykonuje w czasie pracy czynności niezwiązane z obowiązkami pracowniczymi, spóźnia się do pracy),
pracownik nie przestrzega przepisów BHP (np. nie dba o należyty stan maszyn, urządzeń, nie poddał sie obowiązkowym egzaminom sprawdzającym),
pracownik nie przestrzega przepisów przeciwpożarowych (np. pali papierosy w miejscach niedozwolonych, zastawia drogi ewakuacyjne),
pracownik nie przestrzega przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy (np. nie podpisuje listy obecności, odbija kartę obecności za innego pracownika),
pracownik nie przestrzega przyjętego sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy.
Rodzaje kar porządkowych
Jeżeli stwierdzisz, że pracownik nie przestrzega porządku i organizacji pracy w firmie (czyli np. spóźnia się, surfuje po internecie w godzinach pracy, odbija kartę obecności za innego pracownika), możesz zastosować:
upomnienie,
naganę,
karę pieniężną.
Kara pieniężna, jako najdotkliwsza, może zostać zastosowana tylko w określonych sytuacjach. Mowa tu o nieprzestrzeganiu przez pracownika przepisów BHP lub przepisów przeciwpożarowych, jak również o opuszczeniu miejsca pracy bez usprawiedliwienia czy stawieniu się w pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywaniu alkoholu w czasie pracy.
Majątkowa kara porządkowa za jedno przekroczenie, jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności, nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łączne kary pieniężne nie mogą przewyższyć dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego do wypłaty, po dokonaniu wymienionych w przepisach potrąceń (składek na ubezpieczenie społeczne, zaliczki na PIT, alimentów, zaliczek pieniężnych).
Zasady wymierzania kar porządkowych
Co ważne, wymienione wyżej rodzaje kar porządkowych tworzą katalog zamknięty, co oznacza, że pracodawca nie może zastosować wobec pracownika żadnej innej kary. Uciekanie się do innych metod jest wykroczeniem, za które grozi grzywna.
Inną ważną zasadą jest, iż przełożony może zastosować wobec podwładnego tylko jedną z ww. kar w konkretnej sytuacji oraz fakt, że kary porządkowe nie muszą podlegać stopniowaniu (pracownik może zostać ukarany od razu karą pieniężną, nie trzeba stosować w pierwszej kolejności upomnienia czy nagany).
Kary porządkowe nie mogą być zastosowane w dowolnym momencie. Pracodawca ma na to dwa tygodnie od dnia otrzymania wiadomości o naruszeniu obowiązku pracowniczego, które musi nastąpić w ciągu trzech miesięcy od dopuszczenia się tego naruszenia. Wymierzenie kary porządkowej następuje w momencie podpisania przez osobę do tego upoważnioną pisma o wymierzeniu kary lub pisma zawiadamiającego o tym pracownika.
O zastosowanej karze porządkowej pracodawca zawiadamia pracownika na piśmie, wskazując rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych oraz jego datę, informując przy tym o prawie zgłoszenia sprzeciwu i terminie jego wniesienia. Odpis zawiadomienia dołącza się do akt osobowych pracownika.
Ważne! W tym miejscu warto podkreślić, że karę uważa się za niebyłą, a odpis zawiadomienia o ukaraniu usuwa z akt osobowych pracownika po roku nienagannej pracy. Pracodawca może z własnej inicjatywy lub na wniosek reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej uznać karę za niebyłą przed upływem tego terminu. |
