Podczas zawierania umowy z pracownikiem należy na niej umieścić kwotę wynagrodzenia, którą nowy pracownik będzie otrzymywał co miesiąc. W tym momencie pojawia się pojęcie takie jak wynagrodzenie netto oraz wynagrodzenie brutto. Czym różnią się te dwa sformułowania i skąd bierze się różnica między wynagrodzeniem netto a wynagrodzeniem brutto?
Wynagrodzenie netto a wynagrodzenie brutto
Kwota podana na umowie to najczęściej kwota wynagrodzenia brutto. Jest to całość wynagrodzenia, które następnie będzie pomniejszane o należne świadczenia publicznoprawne (podatek dochodowy, składki ZUS w części obciążającej pracownika). Po odjęciu obowiązkowych danin od kwoty wynagrodzenia brutto otrzymujemy wynagrodzenie netto. Jest to realna kwota, którą pracownik za wykonaną pracę otrzyma w dniu wypłaty, czyli to co otrzyma “na rękę”.
Trzeba jednak pamiętać o tym, że składki, które odprowadza się od kwoty wynagrodzenia brutto, różnią się w zależności od typu umowy i wysokości wynagrodzenia.
Umowa o pracę - brutto netto różnica
Wynagrodzenie netto a wynagrodzenie brutto w przypadku umowy o pracę to różnica w składkach ZUS oraz zaliczce na podatek. Wynika ona z tego, że kwota wynagrodzenia brutto zawiera składki odprowadzane do ZUS (emerytalne, rentowe, chorobowe), do Narodowego Funduszu Zdrowia (ubezpieczenie zdrowotne) oraz zaliczkę na podatek dochodowy. Bezpośrednio od wynagrodzenia pracownika odejmowane są składki obciążające pracownika (część składki emerytalnej i rentowej oraz cała składka chorobowa i zdrowotna) a także w całości zaliczka na podatek dochodowy.
Ubezpieczenia społeczne
Składka na ubezpieczenie emerytalne wynosi 19,52% i jest pokrywana w równej części przez pracownika oraz przez pracodawcę - po 9,76%.
Składka na ubezpieczenie rentowe wynosi 8% i w tym wypadku pracodawca pokrywa 6,5%, a pracownik 1,5%.
Wysokość składki na ubezpieczenie chorobowe to 2,45% wynagrodzenia brutto i pracownik pokrywa ją w całości sam. Trafia ona tak samo jako powyższe składki - do ZUS. Dzięki tej składce pracownik niezdolny do pracy z powodu choroby otrzyma zasiłek. Wysokość tego zasiłku jest uzależniona od rodzaju niezdolności do pracy, a podstawę wyliczenia zasiłku stanowi przeciętne wynagrodzenie brutto (pomniejszone o składki na ubezpieczenie społeczne) z ostatnich 12 miesięcy przed wystąpieniem niezdolności do pracy.
Ubezpieczenie zdrowotne
Wysokość składki na to ubezpieczenie wynosi 9% i liczona jest od wynagrodzenia brutto pomniejszonego o sumę powyższych składek społecznych. Dzięki opłacaniu tej składki pracownik może bezpłatnie korzystać z usług publicznej służby zdrowia.
Zaliczka na podatek dochodowy
Kwota zaliczki na podatek dochodowy wpłacana jest na konto urzędu skarbowego. Aby obliczyć zaliczkę na podatek dochodowy, od przychodu (płaca brutto pomniejszona o składki na ubezpieczenia społeczne) odejmujemy koszty uzyskania przychodu (dla pracowników pracujących i mieszkających w tej samej miejscowości wynoszą 250 zł, a dla pracowników mieszkających poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy - 300 zł). Otrzymaną kwotę zaokrąglamy do pełnych złotych, a następnie wyliczamy podatek dochodowy.
W przypadku gdy roczny dochód danej osoby nie przekracza 120 000 zł, to stawka podatku od osób fizycznych od 1 lipca 2022 r. wynosi 12%. Od tak wyliczonej kwoty odejmujemy miesięczną ulgę na podatek, która od lipca 2022 r. wynosi 300 zł, pod warunkiem, że pracownik złoży pracodawcy deklarację PIT-2.
- w przypadku jednej umowy – 1/12 rocznej kwoty zmniejszającej podatek, czyli 300 zł;
- przy dwóch umowach – 1/24 rocznej kwoty zmniejszającej podatek, czyli po 150 zł, a
- w przy trzech umowach – 1/36 rocznej kwoty zmniejszającej podatek, czyli po 100 zł.
PIT-2 to świadczenie pracownika dla celów obliczania miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych. Pracownik oświadcza w nim, że nie osiąga dochodów, które są pomniejszane o kwotę zmniejszającą podatek, m.in. dochodów z tytułu:
- emerytury lub renty;
- członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną;
- świadczeń pieniężnych wypłacanych z Funduszu Pracy lub Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych;
- z działalności gospodarczej;
- z najmu lub dzierżawy.
Jeżeli pracownik w momencie wypłaty przekracza pierwszy próg podatkowy, tzn. jego roczny dochód przekracza 120 000 zł, to stawka podatku od osób fizycznych będzie wynosiła wtedy 32% - liczone od nadwyżki ponad I próg.
Netto brutto różnica - obliczanie
Etapy obliczenia wynagrodzenia netto z kwoty brutto na przykładzie płacy minimalnej obowiązującej od stycznia 2024 r. (dotyczy umowy o pracę):
I etap
Wynagrodzenie brutto według płacy minimalnej wynosi 4 242,00 zł. Od wynagrodzenia brutto odliczamy składki na ubezpieczenia społeczne:
- ubezpieczenie emerytalne:
4 242,00 zł x 9,76% = 414,02 zł
- ubezpieczenie rentowe:
4 242,00 zł x 1,5% = 63,63 zł
- ubezpieczenie chorobowe
4 242,00 zł x 2,45% = 103,93 zł
RAZEM: 581,58 zł
II etap
Obliczenie wysokości składki na ubezpieczenia zdrowotne:
- wysokość składek na ubezpieczenia społeczne 493,56 zł
- wynagrodzenie pomniejszone o składki na ubezpieczenia społeczne wynosi:
4 242,00 zł - 581,58 zł = 3 660,42 zł
- składka na ubezpieczenia zdrowotne wynosi:
3 660,42 zł x 9% = 329,44 zł
III etap
Obliczanie zaliczki na podatek dochodowy:
- wynagrodzenie pomniejszone o składki na ubezpieczenia społeczne wynosi: 3 660,42 zł
- koszty uzyskania przychodu wynoszą: 250 zł
3 660,42 zł - 250,00 zł = 3 410,42 zł po zaokrągleniu 3 410,00 zł
- podstawa do obliczenia zaliczki na podatek dochodowy wynosi: 3 410,00 zł, a próg podatkowy wynosi 12%:
3 410,00 zł x 12% = 409,20 zł
- od powyższej kwoty należy odjąć 1/12 kwoty wolnej od podatku, która wynosi: 3 600,00 zł w skali roku (ustalona jest ona ustawowo), w skali miesiąca 300,00 zł
409,20 zł - 300,00 zł = 109,00 zł
- zaliczka na podatek dochodowy do zapłaty wynosi 109,00 zł
Co ważne, jeśli wychodzi do zapłaty zaliczka na podatek, to kwotę należy zaokrąglić i powstaje zaliczka na podatek dochodowy do odprowadzenia na rzecz urzędu skarbowego za danego pracownika.
IV etap
Jest to ostatni etap, w którym wyliczamy wynagrodzenie netto:
- od kwoty brutto czyli 3 600,00 zł odejmujemy składki na ubezpieczenia społeczne, które wynoszą 493,56 zł, składki na ubezpieczenia zdrowotne 279,58 zł oraz zaliczkę na podatek dochodowy 43,00 zł
4 242,00 zł - 581,58 zł - 329,44 zł - 109,00 zł = 3 221,98 zł
Wynagrodzenie netto dla danego pracownika wynosi: 3 221,98 zł.
Powyżej zostało przedstawione, jakie składki są potrącane pracownikowi od kwoty wynagrodzenia brutto dzięki czemu otrzymujemy wynagrodzenie netto. Należy pamiętać, że kwota brutto nie stanowi całkowitego kosztu zatrudnienia pracownika, gdyż na pracodawcy ciąży obowiązek opłacenia składek za pracownika, które musi pokryć z własnych środków. Są to składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe, a także, co do zasady na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Najczęstsze pytania
Jaka jest różnica między brutto a netto?
Czy różnica między netto a brutto zależy do tego czy opłaca się podatek (korzysta z tzw. zwolnienia dla młodych)?