Jedną z najważniejszych kwestii, jaka się wiąże z wprowadzeniem tzw. pakietu mobilności, jest zmiana w zakresie wynagrodzeń kierowców. Mimo wielu apeli krajowych przewoźników wspomniane nowe rozwiązania weszły w życie. Dlaczego reakcje firm transportowych były negatywne? Problemem są tutaj rosnące koszty wynikające z korekty zasad wynagradzania kierowców delegowanych w ramach transportu międzynarodowego. Na czym polega pakiet mobilności – wyjaśniamy poniżej.
Pakiet mobilności – czym jest i jakie zmiany wprowadza?
Pakiet mobilności stanowi zbiór zmian w przepisach krajowych mających na celu wdrożenie Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1057 2020 z dnia 15 lipca 2020 roku oraz służących stosowaniu Rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady: 2020/1054 z dnia 15 lipca 2020 roku oraz 2020/1055 z dnia 15 lipca 2020 roku.
Wskazane akty prawa unijnego dotyczą przede wszystkim zmian w czasie pracy kierowców, w tym odnoszących się do okresów minimalnego odpoczynku oraz pracy w porze nocnej.
W ramach pakietu skorygowano ponadto zasady delegowania i wynagradzania kierowców wykonujących międzynarodowy transport drogowy.
Nowelizacja wchodzi w życie 1 marca 2022 roku, z tym że w kilku przypadkach terminy uzyskania mocy obowiązującej są inne: 2 lutego, 21 lutego czy 29 maja 2022 roku.
Najistotniejsze zmiany wynikające z nowelizacji dotyczą:
- Ustawy z dnia 6 września 2001 roku o transporcie drogowym (Dz. U. z 2022 roku poz. 180),
- Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o czasie pracy kierowców (Dz. U z 2019 roku poz. 1412).
Zmiany dotyczące pracowników delegowanych
Jednym z podstawowych założeń pakietu mobilności jest wyrównanie uprawnień płacowych kierowców pochodzących z różnych państw członkowskich Unii Europejskiej (UE). Powszechnie wiadomo, że płace kierowców są wyraźnie zróżnicowane w zależności od kraju.
Nowe rozwiązania w zakresie delegowania będą miały zastosowanie w odniesieniu do kierowców wykonujących:
- przewozy kabotażowe;
- przewozy typu cross-trade, zwane także przewozami przerzutowymi.
Transport kabotażowy polega na wykonywaniu przewozów pojazdem zarejestrowanym w innym kraju lub przez firmę z innego państwa niż państwo, gdzie jest realizowana usługa.
Z kolei przewóz przerzutowy (cross-trade) oznacza wykonywanie transportu pomiędzy 2 krajami przez przewoźnika, który nie posiada siedziby centrali w żadnym z tych państw.
Unormowania dotyczące oddelegowania, wprowadzone nowelizacją, nie będą miały natomiast zastosowania do:
- przewozów tranzytowych, w tym transportu bilateralnego (dwustronnego);
- przewozów kombinowanych (intermodalnych) – polegających na połączeniu co najmniej 2 różnych rodzajów transportu, np. morskiego i drogowego.
Według szacunków branży transportowej zmiany wprowadzone za pośrednictwem pakietu mobilności spowodują wzrost obciążeń finansowych firm transportowych o około 20% lub nawet więcej. Pomocne w tym zakresie z pewnością będzie wykorzystanie odpowiedniego oprogramowania pozwalającego na prawidłowe rozliczenie czasu pracy kierowcy i w konsekwencji ustalenie należnego mu wynagrodzenia.
Wyłączenie przepisów o podróżach służbowych w odniesieniu do kierowców realizujących międzynarodowe przewozy
Zmiany, jakich dokonano w ustawie o czasie pracy kierowcy (dodany art. 21b) za sprawą pakietu mobilności, powodują, że kierowca wykonujący zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych nie jest w podróży służbowej w rozumieniu art. 77(5) § 1 Ustawy – Kodeks pracy (kp). Taki zapis powoduje określone konsekwencje, ponieważ – wedle dotychczasowego stanu prawnego – należności z tytułu podróży służbowych (diety, ryczałty) to ponad 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia kierowcy. Zgodnie z zasadami wynikającymi z pakietu mobilności kierowcy realizujący międzynarodowy transport drogowy powinni otrzymać normalne wynagrodzenie według stawek obowiązujących kierowców z innych państw członkowskich UE.
Jednocześnie ustawodawca przewidział możliwość skorzystania z ulgi w podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) oraz zwolnienia z oskładkowania.
Jeśli chodzi o ulgę podatkową, to zastosowanie w tym przypadku ma art. 21 ust. 1 pkt 20 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Oznacza to, że przy obliczaniu podstawy PIT pracodawca będzie mógł odliczyć od kwoty wynagrodzenia brutto kierowcy kwotę odpowiadającą 30% diet.
W zakresie zwolnienia z oskładkowania przepisy ustawy o czasie pracy kierowców przewidują stosowanie przepisów § 2 ust. 1 pkt 16 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
W związku z tym, w celu obliczenia podstawy oskładkowania należy przyjąć kwotę nie niższą od przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w danym roku kalendarzowym – obecnie jest to 5922 zł. W konkretnych przypadkach może to oznaczać konieczność wyrównania wynagrodzenia pracownika do tej kwoty.
Pakiet mobilności – jak wpływa na wynagrodzenia. Podsumowanie
Pakiet mobilności służy przede wszystkim wdrożeniu i stosowaniu przepisów UE na obszarze całej wspólnoty, a zatem ma charakter ujednolicający szereg procedur stosowanych w zakresie transportu drogowego. To nadanie spójności regulacjom prawnym obowiązującym we wszystkich państwach członkowskich niesie też określone konsekwencje, chociażby w zakresie stawek wynagrodzenia kierowców realizujących przewozy kabotażowe oraz przerzutowe. Również likwidacja prawa do należności za podróże służbowe w stosunku do kierowców wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe i wprowadzenie zamiast tego ulgi w PIT i w odniesieniu do składek ZUS spowoduje realne reperkusje finansowe dla firm transportowych. Szacuje się, że wskutek wejścia w życie zmian w ramach pakietu mobilności koszty tych przedsiębiorców wzrosną o ok. 20%.
