Tytułowy SENT to system służący do monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów wrażliwych. Warto zatem przyjrzeć się bliżej regulacjom określającym, jakie towary podlegają zgłoszeniu oraz jakie są ewentualne sankcje za naruszenie obowiązków w zakresie systemu SENT.
Istota systemu SENT
Analizowane przez nas zagadnienie zostało opisane w ustawie o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów oraz obrotu paliwami opałowymi.
Istotą wprowadzenia ustawy do obrotu prawnego było zapobieganie rozszerzaniu się szarej strefy i poddanie monitoringowi transportu towarów wrażliwych, tj. uznanych przez ustawodawcę za takie, które mogą być wykorzystywane do oszustw podatkowych w zakresie podatku VAT oraz podatku akcyzowego.
W zakresie towarów wrażliwych można wskazać paliwa, alkohole, chemikalia, smary, rozpuszczalniki czy susz tytoniowy.
Jak wynika z art. 5 ust. 1 ww. ustawy, w przypadku przewozu towaru rozpoczynającego się na terytorium kraju podmiot wysyłający jest obowiązany, przed rozpoczęciem przewozu towaru, przesłać do rejestru zgłoszenie, uzyskać do niego numer referencyjny i przekazać ten numer przewoźnikowi. Podmiot wysyłający jest obowiązany również przekazać numer referencyjny podmiotowi odbierającemu.
W rezultacie wysyłka towarów powinna zostać zgłoszona do systemu SENT. Każdej z nich zostaje przyporządkowany numer referencyjny, który przekazywany jest przewoźnikowi i podmiotowi odbierającemu. System SENT prowadzony jest przez Szefa KAS.
W tym miejscu warto wskazać, że za podmiot wysyłający uznaje się osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, prowadzącą działalność gospodarczą, dokonującą:
- dostawy towarów w rozumieniu ustawy VAT:
- ostatniej przed rozpoczęciem przewozu towarów – w przypadku, gdy jest dostawcą towaru, a po wydaniu towaru jest on przewożony na rzecz podmiotu odbierającego,
- uprawnioną do rozporządzania towarami jak właściciel w momencie rozpoczęcia przewozu – w przypadku, gdy dostarcza towary na rzecz podmiotu odbierającego w celu dokonania dostawy towarów po zakończeniu przewozu towarów;
wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów w rozumieniu ustawy;
eksportu towarów w rozumieniu ustawy.
Natomiast podmiot odbierający oznacza osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, prowadzącą działalność gospodarczą, dokonującą wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, importu towarów lub nabycia towarów w przypadku dostawy towarów w rozumieniu ustawy VAT.
Geolokalizacja transportu w ramach systemu SENT
Analizując regulacje ustawy o systemie monitorowania transportu towarów wrażliwych, warto zauważyć, że na przewoźników zostały nałożone dodatkowe obowiązki.
Otóż zgodnie z art. 10a ww. ustawy przewoźnik w trakcie całej trasy przewozu towaru objętego zgłoszeniem jest obowiązany zapewnić przekazywanie aktualnych danych geolokalizacyjnych środka transportu objętego tym zgłoszeniem.
Przewoźnik jest obowiązany wyposażyć środek transportu w lokalizator.
W przypadku, gdy środek transportu jest wyposażony w lokalizator, kierujący jest obowiązany włączyć go przed rozpoczęciem przewozu towaru oraz wyłączyć nie wcześniej niż z chwilą:
dostarczenia towaru do miejsca jego dostarczenia na terytorium kraju, a w przypadku kilku miejsc dostarczenia towaru – na terytorium kraju z chwilą dostarczenia towaru do ostatniego miejsca dostarczenia towaru na terytorium kraju;
zakończenia przewozu towaru na terytorium kraju.
Sankcje karne za naruszenie obowiązków ustawowych w kontekście systemu SENT
Kontrolę w zakresie obowiązków wynikających z omawianej ustawy przeprowadzają funkcjonariusze służby celno-skarbowej.
W przypadku wykrycia nieprawidłowości na podmioty może zostać nałożona kara pieniężna i dotyczy to zarówno podmiotu wysyłającego, odbierającego, jak i przewoźnika.
Po pierwsze wskażmy, że zgodnie z art. 21 ustawy w przypadku niedokonania zgłoszenia do systemu SENT odpowiednio na podmiot wysyłający albo podmiot odbierający nakłada się karę pieniężną w wysokości 46% wartości brutto towaru przewożonego podlegającego obowiązkowi zgłoszenia, nie niższej niż 20 000 zł.
Taka sama kara grozi w przypadku stwierdzenia, że towar nie odpowiada co do rodzaju, ilości, masy lub objętości towarowi wskazanemu odpowiednio przez podmiot wysyłający albo podmiot odbierający w zgłoszeniu – odpowiednio na podmiot wysyłający albo podmiot odbierający nakłada się karę pieniężną w wysokości 46% różnicy wartości brutto towaru zgłoszonego i towaru rzeczywiście przewożonego podlegającego obowiązkowi zgłoszenia, nie niższej niż 20 000 zł.
Na mocy art. 22 ust. 2a ustawy VAT przewoźnik, który nie dopełnił obowiązków w zakresie geolokalizacji, musi liczyć się z karą pieniężną w wysokości 10 000 zł.
Dalej wskażmy, że w przypadku niedostarczenia zgłoszonego towaru do miejsca dostarczenia towaru albo miejsca zakończenia przewozu na terytorium kraju na przewoźnika nakłada się karę pieniężną w wysokości 100 000 zł, o ile nie ustalono podmiotu, który nabył lub posiada te towary, lub nie ustalono miejsca zakończenia przewozu na terytorium kraju.
Kara pieniężna jest nakładana w drodze decyzji przez naczelnika urzędu celno-skarbowego. Podmiot ukarany zobowiązany jest uiścić ją w terminie 7 dni od dnia, w którym decyzja o nałożeniu kary stała się ostateczna. Kara pieniężna nie może być nałożona, jeżeli od dnia niedopełnienia obowiązku upłynęło 5 lat.
Końcowo wskażmy też, że na podmioty naruszające obowiązki ustawowe mogą zostać nałożone inne sankcje o charakterze niepieniężnym. Z ustawy wynika, że możliwe jest zamknięcie urzędowe na środek transportu bądź towar, zatrzymanie środka transportu bądź towaru, przepadek towaru na rzecz Skarbu Państwa.
Przedstawione przepisy dotyczące transportu towarów wrażliwych wymuszają dokonywanie zgłoszeń w systemie SENT. Każdy przewóz musi być opisany odpowiednim numerem referencyjnym. Ponadto ustawa o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów oraz obrotu paliwami opałowymi przewiduje obszerny wykaz kar oraz sankcji za naruszenie obowiązków w tym zakresie.
