Stawka VAT na usługi fotograficzne - jaką należy zastosować?

W zależności od treści stosunku prawnego pomiędzy usługodawcą, a usługobiorcą można wyróżnić podstawową oraz obniżoną stawkę podatku VAT w zakresie świadczenia usług fotograficznych. W poniższym artykule postaramy się wyjaśnić, jaka stawka VAT na usługi fotograficzne będzie odpowiednia.

Obniżona stawka VAT na usługi fotograficzne

Na podstawie art. 41 ust. 2 ustawy VAT obniżona 8-procentowa stawka podatku VAT ma zastosowanie w zakresie wykonywania czynności wymienionych w załączniku nr 3 do ustawy VAT.

W poz. 63 załącznika wymieniono:

Usługi twórców i artystów wykonawców w rozumieniu Ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych wynagradzane w formie honorariów za przekazanie lub udzielenie licencji do praw autorskich lub praw do artystycznego wykonania.

Należy zauważyć, że zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór).

Natomiast z treści art. 1 ust. 2 ww. ustawy wynika, że przedmiotem prawa autorskiego są utwory:

1. wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe);
2. plastyczne;
3. fotograficzne;
4. lutnicze;
5. wzornictwa przemysłowego;
6. architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne;
7. muzyczne i słowno-muzyczne;
8. sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne;
9. audiowizualne (w tym filmowe)

Utwór powinien stanowić rezultat działalności kreacyjnej, prowadząc do powstania subiektywnie nowego wytworu intelektu. Tę jego cechę określa się niekiedy mianem oryginalności. Z tego względu nie można zakwalifikować jako utworu efektu działalności wyłącznie rutynowej, szablonowej, zdeterminowanej (przez przeznaczenie, materiał, wiążące schematy), pozbawiającej twórcę swobody dokonywania wyborów. 

Podkreślić jednocześnie trzeba, że sam przejaw działalności twórczej nie jest warunkiem wystarczającym do zakwalifikowania określonego wytworu jako przedmiotu prawa autorskiego, konieczne jest bowiem, aby wytwór charakteryzował się także indywidualnością. Oznacza to, że samodzielnie wytworzone produkty intelektualne można uznać za utwór, jeżeli wykazują dostatecznie doniosłe różnice w porównaniu z uprzednio wytworzonymi produktami intelektualnymi. 

Dodatkowo podkreśla się, że aby można było mówić o utworze, musi on łącznie mieć następujące cechy:

1. stanowić przejaw działalności człowieka (twórcy);
2. stanowić przejaw działalności twórczej;
3. mieć indywidualny charakter.

Jednocześnie prawa autorskie mogą być za wynagrodzeniem przenoszone na inne osoby. 

W sytuacji więc, gdy fotografie są wykonane przez artystę w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz stanowią przedmiot autorskich praw majątkowych, który zgodnie z umową zostaje przeniesiony na nabywcę usług, a wynagrodzenie za te prawa wypłacane są artyście w formie honorarium, to z uwagi na nierozerwalność powyższych czynności, tj. sprzedaży fotografii oraz praw autorskich, czynność ta będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług według stawki 8%.

Jak wskazał Dyrektor KIS w interpretacji z 17 marca 2017 roku (nr 1462-IPPP2.4512.57.2017.1.MT), świadczone przez podatniczkę – będącą artystką i twórczynią – usługi fotograficzne (sesje fotograficzne) na zlecenie innych podmiotów wraz z przeniesieniem praw autorskich lub licencji do praw autorskich do projektów w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wynagradzanych w formie honorarium, będzie opodatkowane stawką podatku od towarów i usług w wysokości 8%.

Przykład 1.

Czy do usług fotograficznych można zastosować obniżoną stawkę podatku VAT?

Osoba fizyczna prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą w zakresie świadczenia usług fotograficznych. Działalność fotograficzna to przede wszystkim sesje zdjęciowe wykonywane na zlecenie osób fizycznych lub prawnych. Każda fotografia zależy od wizji przedsiębiorcy. W tym kontekście możemy stwierdzić, że podatnik działa jako twórca, a wykonane fotografie są utworem. W konsekwencji, jeżeli wraz z usługami fotograficznymi dochodzi do przeniesienia praw autorskich, to podatnik może zastosować 8% stawkę podatku VAT.

Podstawowa stawka podatku VAT na usługi fotograficzne

Z przedstawionych wyjaśnień wynika, że dla zastosowania stawki obniżonej przy świadczeniu usług fotograficznych konieczne jest wystąpienie praw autorskich, które są przenoszone za wynagrodzeniem (honorarium).

To oznacza, że w sytuacji, gdy podatnik, będąc wykonawcą zleconych usług fotograficznych, nie przekazuje praw autorskich na zleceniodawcę, zastosowanie będzie miała podstawowa stawka podatku od towarów i usług.

W rezultacie podstawowa stawka VAT w wysokości 23% może mieć zastosowanie do takich czynności jak sprzedaż odbitek, wydruków, albumów z przekazanych klientowi plików cyfrowych na podstawie odrębnej umowy.

Takie stanowisko wyraził Dyrektor KIS w Wiążącej Informacji Stawkowej z 25 maja 2020 roku (nr 0112-KDSL1-1.450.282.2020.1.RW), wskazując, że dla odbitek fotograficznych oraz wydruków zdjęć właściwa jest 23-procentowa stawka podatku VAT.

Umowa o przeniesienie praw autorskich

Kwestią determinującą konkretną stawkę podatkową w przypadku usług fotograficznych jest okoliczność przeniesienia praw autorskich do powstałego utworu.

Przyglądając się bliżej tej kwestii, należy zauważyć, że zgodnie z art. 53 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Na okoliczność posiadania umowy o przeniesienie praw autorskich zwraca uwagę Dyrektor KIS w interpretacji z 20 lutego 2020 roku (nr 0112-KDIL3.4012.9.2020.2.WB), wskazując, że podatnik ma prawo do zastosowania obniżonej stawki podatku VAT w przypadku zawierania z usługodawcami umów (w zakresie przeniesienia zdjęć – utworów w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych), których treść reguluje, w szczególności zarówno kwestie honorarium za wykonane działo, jak i kwestie udzielenia licencji/przeniesienia praw autorskich lub praw do artystycznego wykonania, które przekazywane są na rzecz klienta na płycie DVD, CD, pendrive czy blu-ray, bądź też drogą mailową oraz poprzez umożliwienie pobrania z dysku wirtualnego.

Końcowo wskażmy też, że powyższy rygor pisemności nie dotyczy licencji niewyłącznych. Licencje takie mogą być wobec tego zawierane w dowolnej formie, w tym także ustnej.