Elektroniczny proces pobierania opłat drogowych od kilku lat nieustannie się zmienia. Powstają coraz to nowe narzędzia rozliczeniowe mające za zadanie zainkasować i rozliczyć wpłatę od użytkownika konkretnych dróg na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Poza wszystkimi nowinkami technologicznymi i rozwojem systemu pobierania opłat drogowych powstała tzw. ulga e_TOLL, możliwa do zastosowania w niektórych przypadkach. Jak odliczyć ulgę e-TOLL? Czego ona dotyczy? Kiedy można ją zastosować i kto jest do tego uprawniony? Te i inne informacje zaprezentowano w niniejszej publikacji.
Opłata za korzystanie z płatnych dróg publicznych
Użytkownicy płatnych dróg publicznych są obowiązani do ponoszenia opłat za przejazdy po drogach krajowych pojazdów samochodowych, za które uważa się także zespół pojazdów składający się z pojazdu samochodowego oraz przyczepy lub naczepy o dopuszczalnej masie całkowitej większej niż 3,5 tony, w tym autobusów niezależnie od ich dopuszczalnej masy całkowitej.
Użytkownicy mogą także być zobligowani do opłacenia przejazdów przez obiekty mostowe i tunele zlokalizowane w ciągach dróg publicznych, a także przepraw promowych na drogach publicznych.
Częstotliwość ponoszenia opłat była przez wiele lat uciążliwym procesem użytkowników polskich dróg. Niemniej w ostatnich latach stworzono i udoskonalono elektroniczny system poboru opłat drogowych e-TOLL, który cały czas jest aktualizowany i unowocześniany.
E-TOLL co to jest i jak działa?
System e-TOLL to elektroniczna platforma narzędziowa prowadzona, aktualizowana i nadzorowana przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej (KAS), która służy do automatyzacji procesu inkasowania i rozliczenia opłaty drogowej dotyczącej płatnych odcinków polskich dróg.
System monitoruje poruszające się pojazdy za pomocą pomiaru ich pozycji poprzez GPS. Przekraczanie bramek poboru opłat wraz z elektronicznym zainkasowaniem opłaty za przejazd daną drogą odbywa się w sposób zautomatyzowany.
Z kolei użytkownik ma możliwość przesyłania danych o lokalizacji pojazdów za pomocą dwóch głównych typów systemów lokalizacyjnych, które wspomagają elektroniczny system poboru opłat e-TOLL:
- urządzenia pokładowe,
- zewnętrzne systemy lokalizacyjne.
Lista operatorów i urządzeń dopuszczonych do obrotu w Polsce znajduje się pod poniższymi linkami:
Użytkownicy pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej pojazdu lub zestawu pojazdów większej niż 3,5 tony, którzy chcą jeździć po drogach płatnych, są zobligowani do dokonania rejestracji w systemie e-TOLL.
Opłata elektroniczna za przejazd po płatnych drogach publicznych
Zgodnie z art. 13ha ust. 1–8 ustawy o drogach publicznych, opłata elektroniczna jest pobierana za przejazd po drogach krajowych lub ich odcinkach i stanowi iloczyn liczby kilometrów przejazdu i stawki tej opłaty za kilometr dla danej kategorii pojazdu.
Stawka opłaty elektronicznej za przejazd kilometra drogą krajową, niezależnie od kategorii pojazdów, nie może być wyższa niż 2 zł oraz nie może przekroczyć stawki tej opłaty obliczonej zgodnie z wydanym na dany rok rozporządzeniem Rady Ministrów.
Stawka opłaty elektronicznej za przejazd kilometra drogą krajową, ustalona w przepisach wydanych na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów, ulega podwyższeniu na następny rok w stopniu odpowiadającym wskaźnikowi wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych w okresie pierwszych 3 kwartałów roku, w którym stawki ulegają zmianie, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego.
W przypadku gdy stawka opłaty elektronicznej podwyższona o inflację przekroczyłaby 2 zł albo stawkę obliczoną zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów, stawka opłaty elektronicznej ulega podwyższeniu do wysokości niższej z tych kwot.
Wskaźnik inflacji jest ustalany na podstawie komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego ogłoszonego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", w terminie 15 dni po upływie 3 kwartału każdego roku.
Które pojazdy podlegają obowiązkowi stosowania systemu e-TOLL?
Konkretne typy pojazdów o określonej masie całkowitej pojazdów podlegają obligatoryjnemu stosowaniu systemu poboru opłat drogowych e-TOLL. Szczegółowy wykaz tych pojazdów zaprezentowano w poniższej tabeli.
Obowiązek stosowania systemu e-TOLL wobec określonych pojazdów | |
Dopuszczalna masa całkowita pojazdu | Rodzaj pojazdu |
Powyżej 3,5 tony i poniżej 12 ton | Samochód osobowy z przyczepą o łącznej dopuszczalnej masie całkowitej (DMC) pojazdu i przyczepy większej niż 3,5 tony Mikrobus z liczbą miejsc siedzących poniżej 9 z przyczepą o łącznej DMC pojazdu i przyczepy większej niż 3,5 tony Ciągnik siodłowy z naczepą o DMC większej niż 3,5 tony Ciągnik siodłowy bez naczepy o DMC większej niż 3,5 tony Samochód dostawczy większej niż 3,5 tony |
Powyżej 12 ton | Samochód ciężarowy o DMC co najmniej 12 ton Samochód ciężarowy o DMC co najmniej 12 ton z przyczepą z dyszlem Ciągnik siodłowy z naczepą o DMC większej niż 12 ton |
Autobusy | Autokar/autobus z liczbą miejsc siedzących większej niż 9 (łącznie z kierowcą) niezależnie od DMC Autokar/autobus z liczbą miejsc siedzących większej niż 9 (łącznie z kierowcą) z przyczepą niezależnie od ich DMC |
Kto może skorzystać z ulgi e-TOLL
Ulga e-TOLL pozwala odliczyć w zeznaniu rocznym za 2021 rok poniesione w 2021 roku i określone przez ustawodawcę wydatki na nabycie urządzeń i pozostałe koszty powiązane z poborem opłat w systemie e-TOLL.
Ustawodawca zezwolił określonej grupie podatników na odliczenie od dochodu lub przychodu poniesionych w 2021 roku wydatków na nabycie urządzeń poboru opłat dla korzystania z systemu e-TOLL. Rodzaje podatników uprawnionych do skorzystania z ulgi przedstawiono w poniższej tabeli.
Jak odliczyć ulgę e-TOLL? | ||
Sposób odliczenia | Podstawa prawna | Typ podatnika |
W zeznaniu rocznym PIT-36, PIT-36L składanym | Art. 52ja ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych | Podatnik podatku dochodowego od osób fizycznych (podatek liniowy, skala podatkowa) |
W zeznaniu rocznym PIT-28 składanym | Art. 57aa ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od osób fizycznych | Podatnik zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych |
W zeznaniu rocznym CIT | Art. 38ea ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych | Podatnik podatku dochodowego od osób prawnych |
Jak odliczyć ulgę e-TOLL od dochodu lub przychodu?
Odliczenia w zeznaniu rocznym za 2021 rok poniesionych w 2021 roku wydatków na urządzenia poboru opłat w ramach skorzystania z ulgi e-TOLL podatnik dokonuje:
- w przypadku podatników podatku dochodowego od osób fizycznych – od dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanego skalą podatkową lub podatkiem liniowym albo od dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej, ustalanego na podstawie ksiąg rachunkowych lub podatkowej księgi przychodów i rozchodów;
- w przypadku podatników zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych – od przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej ustalonego na podstawie prowadzonej ewidencji przychodów;
- w przypadku podatników podatku dochodowego od osób prawnych – od dochodu z innych źródeł przychodów niż zyski kapitałowe opodatkowanego stawką 19% albo 9%.
Co niezwykle ważne, podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych (na skali lub podatku liniowym) oraz podatku dochodowego od osób prawnych mogą dokonywać odpisów amortyzacyjnych stanowiących koszty firmowe od nabycia urządzeń dla skorzystania z ulgi e-TOLL zaliczanych do środków trwałych (odpisy te nie zostały wyłączone z kosztów uzyskania przychodów pomimo odliczenia ich nabycia w ramach ulgi e-TOLL).
Jakie wydatki można zakwalifikować w ramach odliczenia ulgi e-TOLL?
Prawodawca przewidział poniższe możliwe wydatki, których poniesienie przez podatnika w 2021 roku umożliwi mu skorzystanie z odliczenia w ramach ulgi e-TOLL:
- wydatki na nabycie zewnętrznego systemu lokalizacyjnego lub urządzenia pokładowego;
- opłaty z tytułu umowy na obsługę zewnętrznego systemu lokalizacyjnego albo urządzenia pokładowego – dane geolokalizacyjne mogą być przekazywane za pośrednictwem systemu teleinformatycznego podmiotu, z którym korzystający z dróg publicznych zawarł umowę na obsługę zewnętrznego systemu lokalizacji albo urządzenia pokładowego;
- opłaty z tytułu umowy leasingu, najmu lub dzierżawy zewnętrznego systemu lokalizacyjnego albo urządzenia pokładowego bądź innej umowy o podobnym charakterze.
Wydatki na cele obliczenia kwoty ulgi podatnik ustala w kwocie netto, czyli bez podatku VAT. Nie oznacza to, że nie może on odliczyć podatku VAT od poniesionych na ten cel wydatków. Oczywiście w czasie rejestracji dokumentów składających się na te wydatki może odliczyć podatek VAT w ewidencji JPK_V7. To jednak nie wszystko.
Niezwykle ważną i interesującą kwestią jest to, że podatnik podatku dochodowego od osób fizycznych (nie dotyczy ryczałtowców) oraz prawnych może jednocześnie:
- ująć w kosztach firmowych wydatki na nabycie urządzeń lokalizacyjnych, opłaty z tytułu umowy na obsługę zewnętrznego systemu lokalizacyjnego albo urządzenia pokładowego czy opłaty z tytułu umowy leasingu, najmu lub dzierżawy zewnętrznego systemu lokalizacyjnego bądź urządzenia pokładowego;
- dokonać odliczenia tych wydatków (w sposób zaprezentowany w dalszej części publikacji) w ramach ulgi e-TOLL w zeznaniu rocznym za 2021 rok.
To oznacza, że podatnik niemal podwójnie korzysta z odliczenia kosztów zakupu urządzeń lub poniesienia opłat na te urządzenia. Pierwszy raz przy księgowaniu tych kosztów, drugi raz przy odliczeniu ulgi e-TOLL. Ustawodawca nie wymaga wyłączenia zaksięgowanych wydatków na owe zakupy od dochodu, od którego odliczana jest ulga e-TOLL.
Obliczenie i odliczenia ulgi e-TOLL przez ryczałtowców
Wydatki oraz opłaty poniesione w związku z nabyciem urządzeń kwalifikowanych do skorzystania z odliczenia ulgi e-TOLL będą podlegać odliczeniu od przychodu do wysokości kwoty:
- stanowiącej iloczyn 500 zł oraz
- liczby zewnętrznych systemów lokalizacyjnych lub urządzeń pokładowych.
Należy zaznaczyć, że liczba tych systemów lub urządzeń nie może być większa niż liczba pojazdów, które wykonały w 2021 roku co najmniej jeden przejazd, za które podatnik uiścił elektroniczną opłatę z wykorzystaniem tego zewnętrznego systemu lokalizacyjnego lub urządzenia pokładowego.
Poniesione wydatki oraz opłaty będą podlegać odliczeniu od przychodu opodatkowanego ryczałtem, jeżeli nie zostały podatnikowi zwrócone w żadnej formie ani nie zostały odliczone od dochodu na podstawie ustawy o podatku dochodowym.
Odliczenia podatnik może dokonać w zeznaniu rocznym składanym za 2021 roku (w roku poniesienia wydatków).
Obliczenie i odliczenie ulgi e-TOLL przez podatników PIT i CIT
Wydatki oraz opłaty poniesione w związku z nabyciem urządzeń kwalifikowanych do skorzystania z odliczenia ulgi e-TOLL będą podlegać odliczeniu od dochodu pod warunkiem, że został ustalony na podstawie ksiąg rachunkowych lub PKPiR.
Wydatki oraz opłaty poniesione w związku z nabyciem urządzeń dla skorzystania z ulgi e-TOLL podlegają odliczeniu od dochodu do wysokości kwoty:
- stanowiącej iloczyn 500 zł oraz
- liczby zewnętrznych systemów lokalizacyjnych lub urządzeń pokładowych.
Należy zaznaczyć, że liczba tych systemów lub urządzeń nie może być większa niż liczba pojazdów, które wykonały w 2021 roku co najmniej jeden przejazd, za które podatnik uiścił opłatę elektroniczną z wykorzystaniem tego zewnętrznego systemu lokalizacyjnego lub urządzenia pokładowego.
Poniesione wydatki oraz opłaty będą podlegać odliczeniu od dochodu opodatkowanego podatkiem dochodowym według skali podatkowej albo podatku liniowego, jeżeli nie zostały podatnikowi zwrócone w żadnej formie ani nie zostały odliczone od dochodu na podstawie ustawy o podatku dochodowym.
Podatnik może dokonać odliczenia w zeznaniu rocznym składanym za 2021 rok (w roku poniesienia wydatków).
Podatnik odliczy wydatki i opłaty związane ze skorzystaniem z ulgi e-TOLL, jeżeli nie zostały mu zwrócone w żadnej formie ani nie zostały odliczone od przychodu na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym.
