W ostatnim czasie Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) rozstrzygnął kwestię podwyższania wartości celnej towaru o koszty transportu na terytorium UE w przypadku, gdy na podstawie umowy koszty te poniósł producent. Przedstawiamy rozpatrywaną przez TSUE sprawę i wyrok. Sprawdź, czy wartość celna może być podwyższona o koszty transportu towaru.
Jak obliczana jest wartość celna towaru?
Sposób ustalania wartości celnej budzi kontrowersje. Organy celne niejednokrotnie kwestionowały zadeklarowane przez importerów wartości celne, kwestie sporne rozstrzygane są przez sądy administracyjne lub Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Trzeba mieć na uwadze, że w razie gdy organ celny stwierdzi nieprawidłowości w zadeklarowanej wartości celnej, może pojawić się konieczność dopłaty należności celnych do 3 lat wstecz wraz z odsetkami. Ewentualne odsetki są naliczane od długu celnego, podatku VAT, a w niektórych przypadkach także od akcyzy.
Celem prawa obowiązującego na terenie Unii Europejskiej odnoszącego się do obliczania wartości celnej jest ustanowienie sprawiedliwego, jednolitego i neutralnego systemu, wykluczającego stosowanie arbitralnych lub fikcyjnych wartości celnych. Wartość celna powinna odzwierciedlać rzeczywistą wartość ekonomiczną przywożonego towaru, uwzględniając wszystkie jego elementy przedstawiające wartość ekonomiczną.
Wartością celną przywożonych towarów jest wartość transakcyjna, to znaczy cena faktycznie zapłacona lub należna za towary, wtedy gdy zostały one sprzedane w celu wywozu na obszar celny Wspólnoty, ustalana, o ile jest to konieczne, na podstawie art. 32 i 33, pod warunkiem że:
- nie istnieją ograniczenia w dysponowaniu lub użytkowaniu towarów przez kupującego inne niż ograniczenia, które:
- są nakładane lub wymagane przez prawo bądź przez władze publiczne we Wspólnocie,
- ograniczają obszar geograficzny, na którym towary mogą być odsprzedane, lub
- nie mają istotnego wpływu na wartość towarów;
Co do zasady na mocy art. 29 ust. 1 wspólnotowego kodeksu celnego i art. 70 ust. 1 unijnego kodeksu celnego wartość transakcyjna przywożonych towarów stanowi „zasadniczą podstawę” dla ustalenia ich wartości celnej. Do tej podstawy można dodać inne określone elementy w celu odzwierciedlenia rzeczywistej wartości ekonomicznej towarów, w szczególności przepisy unijne pozwalają na uzupełnienie ceny faktycznie zapłaconej poprzez doliczenie do niej kosztów transportu, jednak tylko wówczas, gdy koszty te nie zostały już wcześniej doliczone do tej ceny, co ma miejsce w sytuacji, gdy warunki sprzedaży określają cenę „dostawa na granicy”.
Wartość celna podwyższona o koszty transportu – wyrok TSUE
Zgodnie z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 22 kwietnia 2021 roku (sygn. C-75/20) importer nie musi doliczać do wartości celnej towaru kosztów transportu na terytorium Wspólnoty, jeśli zgodnie z umową poniósł je producent. Taki obowiązek nie wystąpi nawet wtedy, gdy wydatki na transport przewyższyły cenę towaru.
Sprawa dotyczyła spółki litewskiej (importer), która w ramach prowadzonej działalności zajmuje się produkcją nawozów chemicznych. Do produkcji nawozów zakupiono kwas siarkowy od białoruskiej firmy (producent), który został sprowadzony z Białorusi. Do każdej transakcji zawierana była dodatkowa umowa określająca specjalną cenę zwaną „dostawa na granicę” (DAF), zgodnie z klauzulą ustanowioną przez Międzynarodową Izbę Handlową, na której mocy wszystkie koszty transportu przywożonych towarów ponosi producent do miejsca dostawy uzgodnionego na granicy. Białoruski producent ponosił zatem koszty transportu kwasu siarkowego aż do uzgodnionego miejsca na granicy, a wartość celna towarów zadeklarowanych przez importera wskazywała kwoty faktycznie zapłacone, w takiej postaci, w jakiej znajdowały się one na fakturach wystawionych przez białoruską firmę.
Sposób rozliczenia importera został zakwestionowany przez litewskich celników, którzy stwierdzili, że zadeklarowana wartość celna kwasu siarkowego była niższa od kosztów transportu poniesionych przez producenta. Celnicy uznali, że koszty transportu powinny być doliczane do wartości celnej towaru. Importer nie zgodził się z ich stanowiskiem, argumentując, że dla białoruskie firmy bardziej opłacalne jest poniesienie kosztów transportu od składowania substancji, a ewentualny recykling byłby bardzo kosztowny.
Sprawa litewskiej firmy trafiła do sądu, który zawiesił w tej sprawie postępowanie i skierował pytanie do TSUE. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej potwierdził stanowisko importera, orzekając, że importer nie musi doliczać do wartości celnej towaru kosztów transportu na terytorium UE, jeśli zgodnie z umową poniósł je producent, nawet wtedy, gdy wydatki na transport przewyższyły cenę towaru. TSUE podkreślił, że koszty transportu do miejsca wprowadzenia towaru na unijny obszar celny nie mogą zostać doliczone do jego wartości celnej, gdy warunki sprzedaży towaru określają cenę w formacie „dostawa na granicy”. Tak wynikało z art. 32 ust. 1 lit. e podpunkt (i) nieobowiązującego już wspólnotowego kodeksu celnego z 12 października 1992 roku oraz z art. 71 ust. 1 lit. e podpunkt (i) unijnego kodeksu celnego z 9 października 2013 roku.
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wydanym wyroku przytoczył także art. 164 lit. c celnego rozporządzenia wykonawczego nr 2454/93 z 2 lipca 1993 roku oraz art. 138 ust. 3 rozporządzenia wykonawczego 2015/2447 z 24 listopada 2015 roku, z których wynikało, że koszty transportu mogą zostać doliczone do wartości celnej towaru tylko wówczas, gdy transport jest wykonywany nieodpłatnie albo za pomocą środków importera.
W odniesieniu do litewskiej spółki sprowadzającej kwas siarkowy z Białorusi potrzebny do produkcji nawozów chemicznych te warunki nie zostały spełnione, co potwierdził TSUE. Do każdej transakcji była bowiem zawierana dodatkowa umowa, zgodnie z którą białoruski producent ponosił koszty transportu kwasu siarkowego aż do uzgodnionego miejsca na granicy. W konsekwencji Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzekł, że rację miała litewska firma.
TSUE uznał, że w sprawie litewskiej spółki bez znaczenia jest, że poniesione przez białoruską firmę koszty transportu substancji przekraczają cenę za towar zapłaconą przez importera. Cena ta musi odzwierciedlać rzeczywistą wartość towaru, a spełnienie tego warunku powinien zweryfikować sąd na Litwie.
Podsumowując wyrok wydany przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, ustalając wartość celną towarów, do ich wartości transakcyjnej nie doliczamy kosztu ich transportu do miejsca ich wprowadzenia na obszar celny UE faktycznie poniesionych przez producenta, jeżeli zgodnie z uzgodnionymi warunkami dostawy obowiązek pokrycia tych kosztów ciąży na producencie. Taki sposób postępowania jest właściwy także wtedy, gdy owe koszty przekraczają cenę faktycznie poniesioną przez importera, pod warunkiem że odpowiada ona rzeczywistej wartości importowanych towarów.
