Cesja wierzytelności umożliwia nabycie długu przez podmiot trzeci. Dzięki temu uprawnienie do dochodzenia należności od dłużnika przechodzi na inny podmiot. Cesja wierzytelności bywa nazywana również przelewem wierzytelności. Konstrukcja umowy cesji przypomina swego rodzaju umowę sprzedaży. Sprzedaż może być dokonana z zastrzeżeniem terminu czy warunku (z wyjątkiem sprzedaży nieruchomości), ale czy cesja wierzytelności może być warunkowa? Odpowiedź poniżej.
Czym jest cesja wierzytelności?
Zgodnie z art. 509 Kodeksu cywilnego wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.
Jeżeli wierzytelność jest stwierdzona pismem, przelew tej wierzytelności powinien być również stwierdzony pismem.
Umowa przelewu wierzytelności prowadzi do jej przeniesienia przez wierzyciela jako cedenta na osobę trzecią – cesjonariusza, zajmującego w następstwie zawarcia umowy miejsce wierzyciela w stosunku zobowiązaniowym, z którego wynika objęta przelewem wierzytelność (art. 509 i 510 kc). Przelew prowadzi zatem do sukcesji syngularnej w stosunku zobowiązaniowym, którego dotyczy.
Do skuteczności przelewu w rozumieniu tego przepisu nie jest także potrzebne przekazanie dokumentu potwierdzającego istnienie wierzytelności, w tym tytułu wykonawczego. Wierzytelność na skutek zawarcia umowy przelewu wierzytelności przechodzi na nabywcę solo consensu, tj. przez sam fakt zawarcia umowy. Wyjątkiem są wierzytelności związane z dokumentem na okaziciela (np. wierzytelność z weksla lub czeku), które wymagają także wręczenia dokumentu stwierdzającego wierzytelność i wierzytelności hipoteczne wymagające dodatkowo wpisu do księgi wieczystej.
Przedmiotem przelewu może być zasadniczo każda wierzytelność, przy czym przepisy dotyczące przelewu wierzytelności (art. 509 i nast. kc) nie wymagają, aby wierzytelność będąca przedmiotem cesji była ściśle (kwotowo) określona w umowie przelewu. Wystarczające jest takie jej określenie, aby dłużnik był zorientowany, po zgłoszeniu roszczenia przez cesjonariusza, jakie roszczenie powinien spełnić celem zaspokojenia wierzytelności. Jeżeli w umowie przelewu określono, z jakiego stosunku prawnego ma wynikać wierzytelność, a zatem oznaczono jego strony, świadczenia oraz przedmiot świadczenia, można ją uznać za w dostateczny sposób oznaczoną (zindywidualizowaną). Skutkiem przelewu wierzytelności jest sukcesja syngularna o charakterze translatywnym. Nie prowadzi on do umorzenia zobowiązania, jego zmiany przedmiotowej lub zakresu odpowiedzialności bądź powołania nowego, ale do kontynuacji istniejącego zobowiązania w innym układzie podmiotowym. Nabycie wierzytelności może nastąpić tylko wówczas i tylko w takim zakresie, w jakim przysługiwała zbywcy, gdyż brak wierzytelności czyni umowę o przelew wierzytelności nieskuteczną prawnie.
Cesja wierzytelności - wzór
Kodeks cywilny co do zasady zakazuje możliwości zawierania umowy z zastrzeżeniem terminu lub warunku w zakresie, w jakim dotyczy sprzedaży nieruchomości. Wobec tego należy uznać, że możliwe jest zawarcie umowy cesji pod warunkiem zawieszającym lub rozwiązującym.
Jak wynika to z art. 89 kc, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie albo wynikających z właściwości czynności prawnej, powstanie lub ustanie skutków czynności prawnej można uzależnić od zdarzenia przyszłego i niepewnego (warunek).
Sąd Najwyższy w postanowieniu z 18 października 2002 roku (V CKN 111/2001) wskazuje, że „w umowie przelewu wierzytelności dla zabezpieczenia dopuszczalne jest zastrzeżenie warunku rozwiązującego, którego ziszczenie się skutkuje ipso iure powrotem cedowanej wierzytelności do majątku cedenta”.
Wzór warunkowej umowy cesji:
Umowa cesji
Umowa zawarta dnia [data] w [miejscowość]
pomiędzy:
…………………………………………………………………………………………………………
zwanym dalej Cedentem
a
…………………………………………………………………………………………………………
zwanym dalej Cesjonariuszem
§ 1
Cedent oświadcza, że przysługuje mu wierzytelność w stosunku do [wskazanie dłużnika], w wysokości [w przypadku wierzytelności pieniężnej wskazać wysokość liczbowo i słownie].
Wierzytelność, o której mowa w ust. 1, przysługuje Cedentowi w związku z [wskazać podstawę prawną istnienia wierzytelności].
Cedent oświadcza, że wierzytelność, o której mowa w ust. 1:
- nie jest sporna ani co do zasady, ani co do wysokości, a jej przelew nie jest wyłączony przepisami prawa lub zastrzeżeniem umownym z dłużnikiem,
- nie jest obciążona prawem osoby trzeciej, w tym organów państwowych i samorządowych,
- może być przedmiotem obrotu.
§2
- Cedent sprzedaje Cesjonariuszowi wierzytelność określoną w § 1 ust. 1 za kwotę [wskazanie kwoty liczbowo i słownie], a Cesjonariusz oświadcza, że niniejszą wierzytelność nabywa za daną kwotę.
- Przeniesienie wierzytelności na Cesjonariusza następuje z chwilą podpisania niniejszej umowy i pod warunkiem uzyskania przez Cesjonariusza kredytu celem uiszczenia przez Cesjonariusza na rzecz Cedenta ceny sprzedaży określonej w ust. 1.
- Cesjonariusz zobowiązuje się do przedłożenia w terminie 3 dni od dnia podpisania zawartej umowy kredytu. Przedłożenie umowy kredytu stanowi warunek skuteczności przejścia na Cesjonariusza własności wierzytelności określonej w § 1 ust. 1 niniejszej umowy.
§ 3
- Odpowiedzialność z tytułu wypłacalności dłużnika Cesjonariusz przejmuje na siebie w chwili przelewu.
- Wszelkie zmiany niniejszej umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności.
- Wszelkie spory wynikające z niniejszej umowy będą rozpatrywane przez Sąd właściwy dla miejsca zamieszkania Cedenta.
- W sprawach nieuregulowanych zastosowanie będą miały odpowiednie przepisy Kodeksu cywilnego i inne przepisy prawa powszechnie obowiązującego
- Umowę sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze stron.
