Niektóre okoliczności prowadzenia działalności gospodarczej oraz zarządu majątkiem osobistym przyczyniają się do tego, że podatnik z czasem dokonuje wycofania środka trwałego na cele prywatne, który dotychczas widniał w ewidencji środków trwałych. W związku z wystąpieniem tego typu zdarzenia powstaje wątpliwość – jak rozliczyć wycofanie środka trwałego na gruncie składki zdrowotnej?
Kwalifikacja przychodu z działalności gospodarczej
Nawiązując do art. 14 ust. 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (zwanej dalej ustawą o PIT), za przychód z działalności gospodarczej prawodawca uważa kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U czynnych podatników VAT sprzedających towary lub usługi opodatkowane podatkiem VAT za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług. Przychód z działalności gospodarczej powstaje nie tylko wtedy, gdy podatnik otrzyma zapłatę, wystawi fakturę, dostarczy towar lub wykona usługę czy też otrzyma nieodpłatnie usługę. Przychód z działalności to wszystko, co podatnik otrzyma lub ma otrzymać w działalności i do działalności gospodarczej z wyjątkiem przychodów niestanowiących przychodów z działalności w świetle art. 14 ust. 3 ustawy o PIT.
- środkami trwałymi albo wartościami niematerialnymi i prawnymi, podlegającymi ujęciu w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych,
- składnikami majątku o wartości początkowej poniżej 10.000 zł z wyłączeniem składników, których wartość początkowa ustalona nie przekracza 1500 zł,
- składnikami majątku, które ze względu na przewidywany okres używania równy lub krótszy niż rok nie zostały zaliczone do środków trwałych albo wartości niematerialnych i prawnych,
- składnikami majątku stanowiącymi spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego lub udział w takim prawie, które nie podlegają ujęciu w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.
Skoro sprzedaż środków trwałych oraz niektórych składników majątku niebędących środkami trwałymi jest przychodem z działalności gospodarczej, to bezpośrednio wpływa na wysokość składki zdrowotnej. Wysokość składki zdrowotnej jest bowiem zależna od wysokości:
- przychodu z działalności gospodarczej – ryczałt,
- dochodu z działalności gospodarczej – skala podatkowa, podatek liniowy.
Wycofanie środka trwałego na cele prywatne
Wycofanie środka trwałego na cele prywatne to zaprzestanie jego wykorzystywania w działalności gospodarczej i przeniesienie do prywatnego użytkowania. Na tę okoliczność w dacie wycofania danego środka trwałego podatnik uzupełnia dokument LT i jako przyczynę opisuje wycofanie środka trwałego na cele osobiste.
Wycofanie środka trwałego na gruncie składki zdrowotnej
Jak już wyżej wspomniano, gdy podatnik wycofa środek trwały na cele prywatne, wówczas nie powstanie przychód z działalności gospodarczej. Mowa tu o przychodzie z działalności gospodarczej opodatkowanym podatkiem dochodowym od osób fizycznych PIT. Skoro nie powstanie przychód, to nie powstanie także i dochód (przychody i koszty) z wycofania środka trwałego na potrzeby obliczenia składki zdrowotnej.
Na mocy art. 81 ust. 2c Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych za każdy miesiąc podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu osoby fizyczne prowadzące działalność opodatkowaną skalą podatkową albo podatkiem liniowym wpłacają składkę na ubezpieczenie zdrowotne od miesięcznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowiącej dochód z działalności gospodarczej uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który opłacana jest składka. Zdarzenie wycofania środka trwałego z działalności gospodarczej na cele prywatne przedsiębiorcy nie będzie więc generować przychodu (dochodu) z działalności gospodarczej.
Jeżeli nie powstanie przychód z działalności gospodarczej z tytułu wycofania środka trwałego na cele osobiste, to nie powstanie dochód będący podstawą obliczenia składki zdrowotnej. Przecież to dochód z działalności gospodarczej jest brany pod uwagę obliczania składki zdrowotnej przedsiębiorcy. Należy też podkreślić, że skoro nie powstał przychód (dochód) z działalności gospodarczej na skutek wycofania środka trwałego, to przedsiębiorca nie ma prawa rozpoznać kosztów uzyskania przychodów (w momencie wycofania) w postaci niezamortyzowanej wartości początkowej tego środka trwałego. Nie doszło przecież do sprzedaży środka trwałego. Oczywiście należy wspomnieć, że przychody i koszty bieżące, a więc dochód z bieżącej działalności (jeżeli wystąpi) – a dokładnie dochód z poprzedniego miesiąca – będzie podstawą do naliczenia bieżącej składki zdrowotnej.
- dochód niższy od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym roku,
- stratę
– wówczas składka zdrowotna i tak powstanie w kwocie minimalnej, ustawowej składki zdrowotnej, jeszcze za styczeń 2024 roku – 314,10 zł, ale już od lutego do grudnia 2024 roku – 381,78 zł.
Należy w tym miejscu postawić jeszcze jedno pytanie. Co się stanie, jeżeli po wycofaniu środka trwałego z działalności nastąpi jego sprzedaż? Czy ma to znaczenie? Jeżeli tak, to czy występują ramy czasowe, w którym sprzedaż ta wywoła skutki podatkowe?
Sprzedaż wycofanego środka trwałego a składka zdrowotna
Zupełnie odmiennie wygląda sytuacja, kiedy to podatnik wycofa środek trwały na cele osobiste, a następnie po jakimś czasie dokona jego sprzedaży. Podatnik dokonujący sprzedaży może być w tym wypadku lekko zaskoczony, bo dochód ze zbycia tego środka trwałego może mieć wpływ na wysokość składki zdrowotnej.
Dzieje się tak dlatego, że przychodem działalności gospodarczej jest także sprzedaż składników majątku:
- nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z działalności gospodarczej, a między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki majątku zostały wycofane z działalności i dniem ich odpłatnego zbycia nie upłynęło 6 lat,
- użytkowanych na podstawie umowy leasingu, nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z działalności gospodarczej, a między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki te zostały wycofane z działalności gospodarczej, i dniem ich odpłatnego zbycia nie upłynęło 6 lat.
Zatem samo wycofanie nie spowoduje powstania dochodu ze sprzedaży środka trwałego. Niemniej, gdy przedsiębiorca wycofa środek trwały, a następnie dokona jego sprzedaży w ciągu 6 lat od wycofania, to przychód ze sprzedaży (dochód) będzie musiał być zakwalifikowany jako przychód (dochód) z działalności gospodarczej.
To kolei spowoduje, że zwiększy on składkę zdrowotną przedsiębiorcy opłacaną z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego wynikającego z działalności gospodarczej. W momencie sprzedaży przedsiębiorca będzie mógł także rozpoznać koszty uzyskania przychodu w postaci nieumorzonej wartości początkowej środka trwałego, jeżeli oczywiście środek trwały nie został w pełni zamortyzowany.
Końcowo należałoby wspomnieć o art. 35 ustawy z dnia 9 lutego 2022 roku. W przypadku ustalania dochodu będącego podstawą składki zdrowotnej dochód ze zbycia środka trwałego (wchodzący w skład dochodu z działalności) nie jest powiększany o odpisy amortyzacyjne zaliczone do kosztów uzyskania przychodów przed 1 stycznia 2022 roku.
Zatem w sytuacji sprzedaży wycofanego środka trwałego w ciągu 6 lat od wycofania dochód z tego zbycia będący podstawą składki zdrowotnej ustala się w następujący sposób:
Cena sprzedaży - wartość początkowa środka trwałego + odpisy amortyzacyjne zaliczone i niezaliczone do KUP po 31 grudnia 2021 roku.
To oznacza, że przy sprzedaży wycofanego środka trwałego w ciągu 6 lat od wycofania dochód z tego zbycia nie będzie powiększany o odpisy amortyzacyjne sprzed 1 stycznia 2022 roku.
