Wydatki na usunięcie wady towaru a koszt podatkowy

W przypadku uwzględnienia reklamacji towaru sprzedawca może być zobowiązany do jego naprawy poprzez usunięcie wady. Tego rodzaju naprawa wiąże się z koniecznością poniesienia określonego wydatku, zatem w dzisiejszej publikacji odpowiemy jakie uzasadnienie mają wydatki na usunięcie wady towaru w kontekście kosztów podatkowych i jak ewentualnie należy je rozliczyć.

Wydatki na usunięcie wady towaru a koszt podatkowy na gruncie CIT

Naszą analizę opierać będziemy na treści ustawy CIT. Wskażmy zatem, że zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy CIT kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy.

Z przepisu tego wynika zatem, że aby wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszt uzyskania przychodu, muszą być spełnione następujące warunki:

• został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik);
• jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w żaden sposób zwrócona;
• pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą;
• poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów;
• został właściwie udokumentowany;
• nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Katalog wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, pomimo ich związku z przychodami i prowadzoną działalnością gospodarczą, zawarty został w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. 

W tym zakresie odnieśmy się do art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy CIT, który stanowi, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów lub wykonanych robót i usług.

Zatem do kosztów uzyskania przychodów na tej podstawie nie będą mogły zatem zostać zaliczone kary umowne i odszkodowania z tytułu:

• wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług;
• zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad;
• zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.

Jak wskazał Dyrektor KIS w interpretacji z 2 lutego 2023 roku (nr 0111–KDIB1–1.4010.776.2022.1.AW), ww. kary umowne i odszkodowania wiążą się z nienależytym wykonaniem zobowiązań. Ustawodawca wyłącza je spod kosztów uzyskania przychodów, nie chcąc „premiować” przypadków nienależytego wykonania zobowiązania.

Z treści przytoczonych powyżej przepisów wynika, że w przypadku, gdy przekazany towar okazuje się wadliwy, na sprzedawcy (wykonawcy usługi) ciąży obowiązek jego naprawy lub wymiany. Co istotne, obsługa gwarancyjna nie podlega dyspozycji art. 16 ust. 1 ustawy CIT.

W świetle powyższego uznać więc należy, że wydatki reklamacyjne poniesione np. w związku z wadliwością towaru, nie mają charakteru ani kar umownych, ani odszkodowań wskazanych w przepisie art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Wydatki na usunięcie wady towaru a związek z prowadzoną działalnością gospodarczą

Innym obowiązkowym warunkiem uznania wydatku za koszt podatkowy jest związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy poniesieniem wydatku a uzyskaniem, zachowaniem lub zabezpieczeniem przychodu. 

W drugiej kolejności należy zatem rozważyć, czy ów związek występuje w zakresie napraw towarów w ramach reklamacji.

Odnośnie do samej reklamacji wskażmy, że zgodnie z art. 556 Kodeksu cywilnego (kc) sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę (rękojmia).

W myśl art. 556(1) § 1 kc wada polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. W szczególności rzecz sprzedana jest niezgodna z umową, jeżeli:

1. nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;
2. nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór;
3. nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia;
4. została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.

Natomiast w myśl art. 561 kc, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może żądać wymiany rzeczy na wolną od wad albo usunięcia wady.

W świetle powyższego nie ulega wątpliwości, że wydatek związany z koniecznością naprawienia towaru w ramach zgłoszonej reklamacji pozostaje w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Ustawodawca nie ograniczył prawa producentów (sprzedawców) do zaliczenia w ciężar kosztów uzyskania przychodów wydatków związanych z usunięciem wad sprzedawanych towarów lub innych zobowiązań gwarancyjnych, które są nierozerwalnie związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.

W konsekwencji koszty związane z reklamacją spełniają ogólną definicję kosztów wynikającą z art. 15 ustawy CIT i jednocześnie nie są ujęte w katalogu wyłączeń wynikającym z art. 16 ust. 1 tej ustawy, a zatem mogą być w całości zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

W interpretacji Dyrektora KIS z 2 listopada 2020 roku (nr 0115-KDIT3.4011.508.2020.2.AW) organ podatkowy wskazał, że o ile w istocie wydatki związane z procedurą reklamacyjną/gwarancyjną nie stanowią kar umownych bądź odszkodowań i jednocześnie nie wynikają one z zaniedbań i braku nadzoru nad realizacją zamówień, to mogą zostać zaliczone w ciężar kosztów podatkowych prowadzonej działalności gospodarczej. 

Jednocześnie warto wskazać na treść wyroku WSA w Lublinie z 5 kwietnia 2017 roku (I SA/Lu 1082/16), gdzie sąd orzekł, że nie stanowi kosztu uzyskania przychodu kwota stanowiąca odszkodowanie z tytułu wady rzeczy. W takim bowiem przypadku znajdzie zastosowanie wyłączenie określone w art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy CIT.

W rezultacie odróżnić należy odszkodowanie wypłacone za szkody wyrządzone przez wadliwy towar (co nie stanowi kosztu podatkowego) od wydatków poniesionych na naprawę wadliwego towaru (w takim bowiem przypadku możemy mówić o koszcie uzyskania przychodów).

Przechodząc do podsumowania, wskażmy, że podatnicy ponoszący wydatki związane z usunięciem wad towarów, mogą w tym zakresie rozpoznać koszt podatkowy. Tego rodzaju wydatek nie został wymieniony w negatywnym katalogu wydatków wykluczonych ustawowo z kosztów.