Wynagrodzenie za pracę stanowi jedno ze źródeł, z których może być prowadzona egzekucja świadczeń pieniężnych. W razie wszczęcia takiej egzekucji na pracodawcy oraz pracowniku kadr spoczywa szereg obowiązków dotyczących współpracy z komornikiem. Jakie konsekwencje może ponieść kadrowa, która pominie zajęcie wynagrodzenia?
Zadania komornika
Zgodnie z art. 880 Kodeksu postępowania cywilnego (kpc) egzekucja z wynagrodzenia za pracę należy do komornika przy sądzie rejonowym ogólnej właściwości dłużnika, którą ustala się według jego miejsca zamieszkania. Dłużnikiem w takim przypadku jest zawsze pracownik (osoba fizyczna).
Zawiadomienie pracownika-dłużnika
Zgodnie z art. 881 § 2 kpc, zajmując wynagrodzenie za pracę, komornik zawiadamia pracownika-dłużnika, że do wysokości egzekwowanego świadczenia i aż do pełnego pokrycia długu nie wolno mu odbierać wynagrodzenia poza częścią wolną od zajęcia ani rozporządzać nim w żaden inny sposób. Dotyczy to w szczególności periodycznego wynagrodzenia za pracę i wynagrodzenia za prace zlecone oraz nagród i premii przysługujących dłużnikowi za okres jego zatrudnienia, jak również związanego ze stosunkiem pracy zysku lub udziału w funduszu zakładowym oraz wszelkich innych funduszach pozostających w związku ze stosunkiem pracy.
W związku z prowadzoną egzekucją z wynagrodzenia za pracę na pracodawcy ciążą obowiązki w zakresach:
- przekazywania wynagrodzenia na spłatę należności;
- informowania komornika o okolicznościach związanych z dokonywaniem spłaty należności;
- informowania nowego pracodawcy o zajęciu wynagrodzenia pracownika.
Przekazywanie wynagrodzenia na spłatę należności
Komornik prowadzący egzekucję wzywa pracodawcę, aby w granicach określonych w art. 881 § 2 kpc nie wypłacał dłużnikowi, poza częścią wolną od zajęcia, żadnego wynagrodzenia, lecz:
- przekazywał zajęte wynagrodzenie bezpośrednio wierzycielowi egzekwującemu, zawiadamiając komornika o pierwszej wypłacie, albo
- przekazywał zajęte wynagrodzenie komornikowi w wypadku, gdy do wynagrodzenia jest lub zostanie w dalszym toku postępowania egzekucyjnego skierowana jeszcze inna egzekucja, a wynagrodzenie w części wymagalnej nie wystarcza na pokrycie wszystkich egzekwowanych świadczeń wymagalnych.
Stosownie do okoliczności komornik może wezwać pracodawcę do przekazywania mu zajętego wynagrodzenia bezpośrednio (art. 881 § 3–4 kpc).
Informowanie komornika o okolicznościach związanych z dokonywaniem spłaty należności
Wykonując zajęcie wynagrodzenia za pracę, komornik wzywa pracodawcę, aby w ciągu tygodnia:
- przedstawił za okres 3 miesięcy poprzedzających zajęcie, za każdy miesiąc oddzielnie, zestawienie periodycznego wynagrodzenia dłużnika za pracę oraz oddzielnie jego dochodu z wszelkich innych tytułów;
- podał, w jakiej kwocie i w jakich terminach zajęte wynagrodzenie będzie przekazywane wierzycielowi;
- w razie istnienia przeszkód do wypłacenia wynagrodzenia za pracę złożył oświadczenie o rodzaju tych przeszkód, a w szczególności podał, czy inne osoby roszczą sobie prawa, czy i w jakim sądzie toczy się sprawa o zajęte wynagrodzenie i czy oraz o jakie roszczenia została skierowana do zajętego wynagrodzenia egzekucja przez innych wierzycieli.
Pracodawca obowiązany jest do niezwłocznego zawiadomienia komornika oraz wierzyciela o każdej zmianie tych okoliczności (art. 882 § 1 i 2 kpc).
Zajęcie wynagrodzenia pracownika, a informowanie nowego pracodawcy
Należy pamiętać, że zajęcie wynagrodzenia obowiązuje nadal, choćby po zajęciu nawiązano z dłużnikiem nowy stosunek pracy lub zlecenia albo choćby zakład pracy przeszedł na inną osobę, jeżeli osoba ta o zajęciu wiedziała. Dlatego też w razie rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem-dłużnikiem dotychczasowy pracodawca czyni wzmiankę o zajęciu należności w wydanym dłużnikowi świadectwie pracy, a jeżeli nowy pracodawca dłużnika jest mu znany, przesyła mu zawiadomienie komornika i dokumenty dotyczące zajęcia wynagrodzenia oraz powiadamia o tym komornika i dłużnika, przeciwko któremu toczy się postępowanie egzekucyjne. Wzmianka w świadectwie pracy powinna zawierać oznaczenie komornika, który zajął należność, oraz numer sprawy egzekucyjnej, jak również wskazać wysokość potrąconych już kwot. Przesłanie zawiadomienia komornika ma skutki zajęcia należności dłużnika u nowego pracodawcy od chwili dojścia zawiadomienia do tego pracodawcy. Nowy pracodawca, któremu pracownik przedstawi świadectwo pracy ze wzmianką o zajęciu należności, zawiadamia o zatrudnieniu pracownika pracodawcę, który wydał świadectwo, oraz wskazanego we wzmiance komornika. Jeżeli nowy pracodawca, któremu pracownik nie okazał świadectwa pracy, dowie się, gdzie pracownik był przedtem zatrudniony, obowiązany jest zawiadomić poprzedniego pracodawcę o jego zatrudnieniu, chyba że pracownik przedstawi zaświadczenie od tego pracodawcy stwierdzające, że jego należności nie były zajęte. Obowiązek powiadomienia komornika o zmianie pracodawcy obciąża również dłużnika (art. 884 kpc).
Konsekwencje niewykonania obowiązków pracodawcy – grzywna i odszkodowanie (art. 886 kpc)
Pracodawcy, który nie wykonuje opisanych wyżej obowiązków, komornik wymierza grzywnę w wysokości do 5000 złotych. Jest ona powtarzana, jeżeli pracodawca nadal uchyla się od wykonania tych obowiązków w dodatkowo wyznaczonym terminie.
Co istotne, grzywna jest wymierzana osobie fizycznej. Zatem jeżeli pracodawcą nie jest osoba fizyczna (a może to być zarówno osoba prawna, jak i jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej – por. art. 3 Kodeksu pracy), grzywnie podlega pracownik lub wspólnik odpowiedzialny za wykonanie danej czynności, a w razie niewyznaczenia takiego pracownika lub niemożności jego ustalenia – osoby uprawnione do reprezentowania pracodawcy. Jeżeli natomiast pracodawcą jest spółka cywilna, grzywnie podlega którykolwiek ze wspólników.
Ponadto, jeżeli z powodu zaniedbania obowiązków związanych z zajęciem wynagrodzenia za pracę została wierzycielowi wyrządzona szkoda (np. poprzez dokonanie wypłaty zajętej części wynagrodzenia pracownikowi-dłużnikowi zamiast przekazania jej na rzecz wierzyciela), pracodawca musi zapłacić wierzycielowi stosowne odszkodowanie. W takim wypadku do zapłaty odszkodowania zobowiązany jest zawsze pracodawca, niezależnie od tego, czy jest on osobą fizyczną, osobą prawną, czy jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej.
Podsumowując, pracownik zatrudniony na stanowisku ds. kadr (i płac), nie dopełniając swoich obowiązków związanych z zajęciem wynagrodzenia za pracę innego pracownika, naraża się na grzywnę, którą może nałożyć komornik, oraz na odpowiedzialność materialną (odszkodowawczą) wobec pracodawcy. Niezależnie od tego, pracodawca może wobec pracownika zastosować również karę porządkową.
