Zakaz sprzedaży w niedziele - zasady i wyjątki

Od marca 2018 r. obowiązuje zakaz sprzedaży w niedziele. Nie jest on bezwzględny i ma wyjątki. Dotyczą one m.in. niektórych kategorii sklepów (np. sklepów internetowych), nie są też nim objęte wszystkie niedziele. Do tego zakaz sprzedaży w niedziele jest wprowadzany stopniowo, więc w 2019 r. niedziel z handlem będzie mniej niż w 2018 r. Wyjaśniamy, kogo zakaz nie dotyczy i w które niedziele sklep może być otwarty. Przedstawiamy też pełną listę wyjątków od zakazu handlu w niedziele. 

Zakaz sprzedaży w niedziele - co jest zabronione?

W niedziele i święta w placówkach handlowych zakazane są:

• handel oraz wykonywanie czynności związanych z handlem,
• powierzanie pracownikowi lub zatrudnionemu (a więc również na umowach cywilnoprawnych) wykonywania pracy w handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem.

Nie można więc nie tylko sprzedawać towaru (handlować) ale też wykonywać czynności związanych z handlem. Chodzi tu  np. o zakaz wykonywania czynności związanych z magazynowaniem towaru czy inwentaryzacją.

Zakaz sprzedaży w niedziele ma szereg wyjątków. Omawiamy je szczegółowo w dalszej części. Dotyczą one:

• niektórych niedziel, w które zakaz w ogóle nie obowiązuje;
• placówek, których zakaz w ogóle nie dotyczy (np. sklepów internetowych).

Zasad dotyczących handlu w niedzielę należy szukać w ustawie z 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz niektóre inne dni.

W które niedziele zakaz nie obowiązuje?

Zakaz sprzedaży w niedziele nie obowiązuje w tzw. niedziele handlowe:

• kolejne dwie niedziele poprzedzające pierwszy dzień Bożego Narodzenia;
• niedzielę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy;
• ostatnią niedzielę przypadającą w: styczniu, kwietniu, czerwcu, sierpniu.

Gdyby w którąś z tych niedziel przypadło jednak święto (określone w ustawie o dniach wolnych od pracy), to zakaz handlu będzie obowiązywać.

Ponieważ nie zdecydowano się od razu zakazać handlu we wszystkie niedziele, więc oprócz powyższych wyjątków wprowadzono jeszcze dodatkowe wyjątki - dodatkowe niedziele handlowe, ale tylko w 2018 i 2019 r. Piszemy o nich w dalszej części.

Wigilia i Wielka Sobota po godz. 14.00

W Wigilię (24 grudnia) i Wielką Sobotę zakazany jest po godz. 14.00 w placówkach handlowych:

• handel oraz wykonywanie czynności związanych z handlem,
• powierzanie pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania pracy w handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem.

Dotyczy to również sytuacji, gdy Wigilia wypada w niedzielę. Nie obowiązuje wtedy wyjątek, że w niedzielę przed Bożym Narodzeniem handel jest dopuszczony przez cały dzień. Trzeba zamknąć sklep o godz. 14.00.

Zakaz nie dotyczy placówek z “listy wyjątków” - w których handel jest dopuszczony również w niedziele (pełną listę takich placówek podajemy w dalszej części).  

Co więcej, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas nieprzepracowany w związku ze zmniejszeniem wymiaru jego czasu pracy z powodu wykonywania pracy w dniu 24 grudnia lub w sobotę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy do godziny 14.00. Wynagrodzenie to oblicza się stosując zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego.

Zasady obowiązujące w 2018 r.

Ze względu na to, że zakaz sprzedaży w niedziele jest wprowadzany stopniowo, przewidziano dodatkowe wyjątki w 2018 r., kiedy sklepy mogą być otwarte.

Zakaz sprzedaży w niedziele w 2018 r. nie obowiązuje w:

• każdą pierwszą niedzielę miesiąca kalendarzowego, która nie jest równocześnie świętem;
• każdą ostatnią niedzielę miesiąca kalendarzowego, która nie jest równocześnie świętem.

Jeśli w pierwszą lub ostatnią niedzielę miesiąca wypada święto - zakaz handlu obowiązuje.

Oprócz pierwszej i ostatniej niedzieli miesiąca, zakaz sprzedaży w niedziele w 2018 r. nie obowiązuje również w tzw. niedziele handlowe (dwie niedziele przed Bożym Narodzeniem, niedziela przed Wielkanocą) o których pisaliśmy wcześniej.

Zasady obowiązujące w 2019 r.

W 2019 będzie jeszcze mniej niedzieli, w które sklepy mogą być otwarte, niż w 2018 r.

Zakaz sprzedaży w niedziele w 2019 r. nie obowiązuje w każdą ostatnią niedzielę miesiąca kalendarzowego, która nie jest równocześnie świętem.

Oprócz ostatniej niedzieli miesiąca, zakaz sprzedaży w niedziele w 2018 r. nie obowiązuje również w tzw. niedziele handlowe (dwie niedziele przed Bożym Narodzeniem, niedziela przed Wielkanocą) o których pisaliśmy wcześniej.

Zakaz sprzedaży w niedziele od 2020 r.

Od 2020 r. niedziel z dopuszczonym handlem będzie już zdecydowanie mniej. Nie ma już wyjątku dotyczącego wszystkich pierwszych czy ostatnich niedziel miesiąca. Zostaje tylko ogólny wyjątek dotyczący wybranych niedziel “handlowych”, czyli zakaz sprzedaży w niedziele w 2020 r. nie dotyczy:

• kolejnych dwóch niedziel poprzedzających pierwszy dzień Bożego Narodzenia;
• niedzieli bezpośrednio poprzedzającej pierwszy dzień Wielkiej Nocy;
• ostatniej niedzieli przypadającej w:styczniu, kwietniu, czerwcu, sierpniu.

Placówki handlowe, których zakaz nie dotyczy

Jest też długa lista placówek handlowych, których zakaz sprzedaży w niedziele w ogóle nie dotyczy. Zakazem handlu w niedziele nie są objęte:

• placówki handlowe, w których handel jest prowadzony przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną wyłącznie osobiście, we własnym imieniu i na własny rachunek;
• sklepy internetowe i platformy internetowe;
• piekarnie, cukiernie i lodziarnie, w których przeważająca działalność polega na handlu wyrobami piekarniczymi i cukierniczymi;
• placówki handlowe, w których przeważającą działalnością jest działalność gastronomiczna;
• stacje benzynowe (“stacje paliw płynnych”);
• kwiaciarnie (“placówki handlowe, w których przeważająca działalność polega na handlu kwiatami”);
• handel kwiatami, wiązankami, wieńcami i zniczami przy cmentarzach;
• apteki i punkty apteczne;
• zakłady lecznicze dla zwierząt;
• handel towarami z automatów;
• sklepy z pamiątkami lub dewocjonaliami (“placówki handlowe, w których przeważająca działalność polega na handlu pamiątkami lub dewocjonaliami”);
• placówki z prasą, biletami, tytoniem i kuponami gier (“placówki handlowe, w których przeważająca działalność polega na handlu prasą, biletami komunikacji miejskiej, wyrobami tytoniowymi, kuponami gier losowych i zakładów wzajemnych”);
• placówki pocztowe (w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe);
• placówki handlowe w obiektach infrastruktury krytycznej, o której mowa w ustawie z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym;
• placówki handlowe w zakładach hotelarskich;
• placówki handlowe w zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, sportu, oświaty, turystyki i wypoczynku;
• placówki na festynach, jarmarkach, w halach targowych (“placówki handlowe organizowane wyłącznie na potrzeby festynów, jarmarków i innych imprez okolicznościowych, tematycznych lub sportowo-rekreacyjnych, także gdy są one zlokalizowane w halach targowych”)
• placówki w szpitalach (“placówki handlowe w zakładach leczniczych podmiotów leczniczych i innych placówkach służby zdrowia przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych”);
• placówki na dworcach  - w zakresie związanym z bezpośrednią obsługą podróżnych (placówki handlowe na dworcach w rozumieniu ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym, w portach i przystaniach morskich w rozumieniu ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o portach i przystaniach morskich oraz w portach i przystaniach w rozumieniu ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej - w zakresie związanym z bezpośrednią obsługą podróżnych");
• centra pierwszej sprzedaży ryb (“centra pierwszej sprzedaży ryb, w przypadku sprzedaży ryb z burty, w gospodarstwach rybackich, placówkach handlowych zajmujących się odbiorem produktów rybołówstwa i akwakultury oraz handlem takimi produktami");
• na lotniskach (w placówkach handlowych w portach lotniczych w rozumieniu ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze);
• strefy wolnocłowe;
• sprzedaż w środkach transportu, na statkach, a także na morskich statkach handlowych, statkach powietrznych, platformach wiertniczych i innych morskich budowlach hydrotechnicznych;
• na terenie jednostek penitencjarnych;
• placówki handlowe na terenie jednostek wojskowych;
• rolniczy handel detaliczny w rozumieniu ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia;
• hurtownie farmaceutyczne;
• placówki handlowe prowadzących handel wyłącznie maszynami rolniczymi i częściami zamiennymi do tych maszyn (w okresie od dnia 1 czerwca do dnia 30 września każdego roku kalendarzowego);
• sprzedaż w zakładach pogrzebowych;
• na terenie rolno-spożywczych rynków hurtowych prowadzonych przez spółki prawa handlowego, których przeważająca działalność polega na wynajmie i zarządzaniu nieruchomościami na użytek handlu hurtowego artykułami rolno- -spożywczymi;
• placówki handlowe prowadzonych przez podmioty nabywające towary na terenie rolno-spożywczych rynków hurtowych, w zakresie czynności związanych z handlem oraz powierzania pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania tych czynności;
• placówki handlowe, w których jest prowadzony wyłącznie skup zbóż, buraków cukrowych, owoców, warzyw lub mleka surowego.