Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia chorobowego otrzymają następujące osoby objęte obowiązkowym ubezpieczeniem chorobowym w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych:
- pracownik;
- członek rolniczej spółdzielni produkcyjnej;
- członek spółdzielni kółek rolniczych;
- osoba odbywająca służbę zastępczą.
W razie niezdolności do pracy z powodu choroby zasiłek chorobowy otrzymają również osoby objęte dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym:
- prowadzące pozarolniczą działalność;
- współpracujące z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność;
- wykonujące pracę nakładczą;
- wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej;
- wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia;
- wykonujące pracę na podstawie innej umowy o świadczenie usług;
- współpracujące z osobą, która wykonuje pracę na podstawie innej umowy o świadczenie usług;
- nianie;
- wykonujące odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;
- duchowni.
Nabycie prawa do zasiłku chorobowego
Prawo do zasiłku chorobowego ubezpieczony nabywa po upływie ustalonego okresu ubezpieczenia. Okres ten jest zależy od charakteru ubezpieczenia.
Ubezpieczony podlegający ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie prawo do zasiłku nabywa po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.
Do okresu ubezpieczenia zalicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa w ubezpieczeniu nie przekracza 30 dni albo jest spowodowana urlopem wychowawczym, bezpłatnym lub odbywaniem czynnej służby wojskowej jako żołnierz niezawodowy.
Do okresu ubezpieczenia zalicza się okres pobierania zasiłku macierzyńskiego, który przysługiwał w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, a także okres podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników określonemu w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Zasiłek chorobowy -zmiany od 2022 roku
Prawie każdego roku styczeń przynosi wiele zmian w prawie. W tym roku jest ich zdecydowanie więcej niż zazwyczaj, gdyż mamy nowe przepisy podatkowe, nowe przepisy dotyczące wypłaty świadczenia wychowawczego 500+, nowy sposób wyliczania składki zdrowotnej, ale także nowe zasady dotyczące wypłat zasiłku chorobowego. W niniejszym artykule przedstawiamy, na czym polegają zmiany w odniesieniu do dotychczas obowiązujących regulacji w zakresie zasiłku chorobowego.
Skrócenie okresu pobierania zasiłku chorobowego
Obecnie zasiłek chorobowy po ustaniu ubezpieczenia chorobowego przysługuje maksymalnie przez 91 dni za okres:
- niezdolności do pracy;
- niemożności wykonywania pracy z powodu: decyzji wydanej przez właściwy organ albo uprawniony podmiot na podstawie przepisów o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi lub poddania się obowiązkowi kwarantanny, izolacji w warunkach domowych albo izolacji, o której mowa w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi;
- przebywania w stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzależnienia alkoholowego, szpitalu albo innym zakładzie leczniczym w celu leczenia uzależnienia od środków odurzających lub substancji psychotropowych.
Od powyższej reguły obowiązują następujące wyjątki:
- okres pobierania zasiłku z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej gruźlicą lub występującej w trakcie ciąży nadal wynosić będzie 270 dni;
- okres pobierania zasiłku z tytułu niezdolności do pracy powstałej wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów nadal wynosić będzie 182 dni.
Osoba, która wykorzysta zasiłek chorobowy przez maksymalny okres 91 dni i nadal będzie niezdolna do pracy, może wystąpić o świadczenie rehabilitacyjne przyznawane na maksymalnie 12 miesięcy.
Przykład 1.
Umowa o pracę z Anną Kowalską została rozwiązana 3 stycznia 2022 roku. Tego dnia Anna Kowalska uległa wypadkowi i złamała nogę. Niezdolność do pracy została orzeczona do końca marca 2022 roku. Jeżeli od 1 kwietnia 2022 roku Anna Kowalska nadal będzie niezdolna do pracy, będzie mogła pobierać zasiłek chorobowy do upływu 91 dni, czyli przez trzy dni kwietnia. Po upływie tego tego okresu może wystąpić o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego.
Obliczanie okresu zasiłkowego
Drugą ze zmian w zasiłkach chorobowych jest ta dotycząca obliczania okresu zasiłkowego. Dotychczas obowiązywała zasada, zgodnie z którą do tego samego okresu zasiłkowego wliczane były wszystkie nieprzerwane okresy niezdolności do pracy dotyczące tej samej choroby z zastrzeżeniem, że do okresu zasiłkowego wlicza się poprzednią niezdolność do pracy, o ile jest ona spowodowana tą samą chorobą, a przerwa nie przekracza 60 dni.
Przykład 2.
Stanisław Nowak zachorował w marcu 2021 roku i po wyczerpaniu 182-dniowego okresu zasiłkowego przebywał przez 6 miesięcy na świadczeniu rehabilitacyjnym, do 1 lutego 2022 roku, a następnie wrócił do pracy. W marcu 2022 roku ponownie zachorował, ale na inne schorzenie niż poprzednio. Ponieważ od ostatniego okresu pobierania świadczenia rehabilitacyjnego nie minęło 60 dni, Stanisław Nowak nie będzie uprawniony do świadczenia chorobowego za okres choroby.
Jako uzasadnienie tych zmian wskazano to, że dotychczas zdarzały się sytuacje, kiedy osoby, które wyczerpały okres chorobowego, wracały do pracy zazwyczaj na krótki czas, niekiedy nawet na 1 dzień, a następnie korzystały ze zwolnienia lekarskiego na inne schorzenie przez kolejny okres. 60-dniowa przerwa ma zapobiec w nadużywaniu świadczenia.
Ustalenie podstawy wymiaru zasiłku
Trzecią istotną zmianą w zasiłkach chorobowych jest zmiana dotycząca ustalania podstawy wymiaru zasiłku.
Dotychczas podstawę wymiaru obliczano na nowo, jeżeli przerwa w pobieraniu zasiłków wynosiła co najmniej 3 miesiące kalendarzowe.
Przykład 3.
Jan Nowak chorował od 1 stycznia 2022 roku do 6 stycznia 2022 roku. Ponownie zachorował 6 maja 2022 roku, czyli po 1-miesięcznej przerwie. Podstawę wymiaru świadczenia chorobowego należy ustalić według ogólnych zasad, uwzględniając wynagrodzenie z okresu od maja 2021 roku do kwietnia 2022 roku.
Wysokość procentowej podstawy zasiłku
Czwartą zmianą w zasiłkach chorobowych jest zmiana wysokości procentowej podstawy zasiłku w przypadku pobytu w szpitalu.
Do 31 grudnia 2021 roku miesięczny zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu wynosił 70% podstawy wymiaru zasiłku, z uwzględnieniem następujących wyjątków:
- w okresie pobytu w szpitalu pracownicy ciężarnej lub gdy niezdolność powstała w wyniku wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo powstała wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów zasiłek wynosił 100% podstawy wymiaru;
- miesięczny zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu od 15 do 33 dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym w przypadku pracownika, który ukończył 50 lat, wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku.
Przykład 4.
Stanisław Nowak mający 52 lata przebywał w szpitalu od 6 stycznia 2022 roku do 10 stycznia 2022 roku i otrzyma zasiłek w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku, podczas gdy na poprzednich zasadach otrzymałby zasiłek w wysokości 70% podstawy wymiaru zasiłku.
Prawo do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego mimo opóźnienia w opłacaniu składek
Piątą ze zmian, jaka obowiązuje od 1 stycznia 2022 roku, jest zmiana związana z prawem do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego mimo opóźnienia w opłacaniu składek.
Osoby objęte dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, które opłacą składki nieterminowo, będą mogły otrzymać świadczenia z ubezpieczenia chorobowego bez konieczności składania do ZUS-u wniosków o wyrażenie zgody na opłacenie składek po terminie. Przy czym osoby niezdolne do pracy w okresie, za który będą miały zaległości z tytułu składek w kwocie wyższej niż 1% minimalnego wynagrodzenia, czyli w 2022 roku – 30,10 zł, nabędą prawo do zasiłku dopiero po spłacie zadłużenia. Jeżeli podmioty takie nie uregulują zadłużenia w terminie 6 miesięcy od dnia powstania prawa do świadczenia, uprawnienie to ulegnie przedawnieniu.
Przykład 5.
Zofia Nowak prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą. W lutym 2022 roku nieterminowo opłaciła składki. Dotychczas nie miała żadnych zaległości względem ZUS-u. W lutym 2022 roku Zofia Nowak zachorowała. Zgodnie z nowymi zasadami otrzyma świadczenie z ubezpieczenia chorobowego.
Przykład 6.
Maria Nowak prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą. W marcu 2022 roku nieterminowo opłaciła składki. Jej bieżące zadłużenie względem ZUS-u wynosi 5,60 zł. W kwietniu 2022 roku Maria Nowak zachorowała. Z uwagi na okoliczność, iż jej zadłużenie jest niższe niż 1% płacy minimalnej w 2022 roku, na podstawie nowych zasad otrzyma świadczenie z ubezpieczenia chorobowego.
Przykład 7.
Maria Nowak prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą. W marcu 2022 roku nieterminowo opłaciła składki. Jej bieżące zadłużenie względem ZUS-u wynosi 280 zł. W kwietniu 2022 roku Maria Nowak zachorowała. Z uwagi na okoliczność, iż jej zadłużenie jest wyższe niż 1% płacy minimalnej w 2022 roku, Maria Nowak na podstawie nowych zasad otrzyma świadczenie z ubezpieczenia chorobowego, o ile w terminie 6 miesięcy spłaci zadłużenie; w przeciwnym wypadku uprawnienie to ulegnie przedawnieniu.
Prawo do zasiłku macierzyńskiego pracownicy, której ubezpieczenie ustało ze względu na śmierć pracodawcy
Szóstą ze zmian jest modyfikacja dotycząca przyznania prawa do zasiłku macierzyńskiego kobietom, które urodzą dziecko po ustaniu ubezpieczenia z powodu śmierci pracodawcy. Jeżeli umowa o pracę wygaśnie ze względu na śmierć pracodawcy, wówczas do dnia porodu kobieta będzie mogła otrzymywać zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego.
