Zasiłek stały jest świadczeniem pieniężnym wypłacanym przez pomoc społeczną, mającym na celu pomoc osobom całkowicie niezdolnym do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności.
Kto może skorzystać z zasiłku stałego?
Z zasiłku stałego mogą skorzystać osoby pełnoletnie, całkowicie niezdolne do pracy lub niezdolne do pracy z powodu wieku, które prowadzą jednoosobowe gospodarstwo domowe lub pozostają w rodzinie. Niezdolność do pracy z powodu wieku dotyczy osób, które ukończyły 60 lat w przypadku kobiet oraz 65 lat w przypadku mężczyzn, natomiast całkowita niezdolność do pracy odnosi się do osób posiadających i legitymujących się grupą inwalidzką I bądź II lub znacznym bądź umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.
Zasiłek jest przyznawany w przypadku, gdy:
- dochód osoby samotnej nie przekracza kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej,
- dochód osoby pozostającej w rodzinie oraz dochód na jednego członka rodziny nie przekracza kryterium dochodowego na osobę w rodzinie.
Kryteria dochodowe oraz kwoty świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej są weryfikowane i ustalane co trzy lata. Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 14 lipca 2021 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej od 1 stycznia 2022 roku kryterium dochodowe wynosi 776 zł dla osoby samotnie gospodarującej oraz 600 zł dla osoby przebywającej w rodzinie.
Z zasiłku stałego nie mogą skorzystać osoby, u których występuje zbieg prawa do zasiłku stałego oraz:
- renty socjalnej,
- świadczenia pielęgnacyjnego,
- specjalnego zasiłku opiekuńczego,
- dodatku przysługującego osobie samotnie wychowującej dziecko.
Dodatkowo zasiłek stały nie jest przyznawany w przypadku utraty prawa do pobierania zasiłku dla bezrobotnych w wyniku upływu ustawowego okresu jego pobierania lub zasiłku dla opiekuna.
W jakiej kwocie przyznawany jest zasiłek stały?
Zasiłek stały osoby prowadzącej jednoosobowe gospodarstwo domowe przyznawany jest w kwocie odpowiadającej różnicy między kryterium dochodowym dla osoby samotnej, a jej dochodem, natomiast w przypadku osób przebywających w rodzinie zasiłek stały jest różnicą między kryterium dochodowym na jednego członka rodziny, a dochodem na osobę w rodzinie. Kwota przyznanego zasiłku nie może być niższa niż 30 zł oraz nie może przekroczyć 719 zł miesięcznie.
Przykład 1.
Pan Jan prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe i legitymuje się I grupą inwalidzką na skutek całkowitej niezdolności do pracy. Jego miesięczny dochód wynosi 520,28 zł.
Zasiłek stały zostanie przyznany w kwocie będącej różnicą między kryterium dochodowym osoby samotnej, a dochodem pana Jana: 776 zł - 520,28 zł = 255,72 zł. Oznacza to, że pan Jan będzie pobierał zasiłek stały z pomocy społecznej w wysokości 255,72 zł miesięcznie.
Od 1 stycznia 2024 roku nastąpią zmiany w kwotach zasiłku stałego. I tak od nowego roku zasiłek stały będzie wynosił:
- dla osoby prowadzącej jednoosobowe gospodarstwo domowe – różnicy między kwotą stanowiącą 130% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym że kwota zasiłku nie będzie mogła być wyższa niż 1000 zł miesięcznie;
- w przypadku osób przebywających w rodzinie – różnicy między kwotą stanowiącą 130% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie a dochodem na osobę w rodzinie.
Tym samym, w obu przypadkach wysokość zasiłku stałego nie będzie mogła przekroczyć 1 000 zł i nie będzie mogła być niższa niż 100 zł miesięcznie (dotychczas 719 zł i 30 zł).
Jak obliczyć dochód osoby ubiegającej się o zasiłek stały i nieprowadzącej działalności gospodarczej?
Przy obliczeniu dochodu brana jest pod uwagę suma przychodów z miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku o przyznanie zasiłku stałego lub z miesiąca złożenia wniosku w przypadku utraty dochodu.
Do dochodu osoby ubiegającej się o zasiłek stały nie wlicza się:
- jednorazowego, pieniężnego świadczenia socjalnego;
- zasiłku celowego;
- pomocy materialnej o charakterze socjalnym lub motywacyjnym, przyznawanej na podstawie przepisów o systemie oświaty;
- wartości świadczenia w naturze;
- świadczenia przysługującego osobie bezrobotnej na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z tytułu wykonywania prac społecznie użytecznych;
- świadczenia pieniężnego i pomocy pieniężnej, o których mowa w ustawie z dnia 20 marca 2015 r. o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych;
- dochodu z powierzchni użytków rolnych poniżej 1 ha przeliczeniowego (przyjmuje się, że 1 ha przeliczeniowy generuje dochód miesięczny w wysokości 345 zł);
- świadczenia wychowawczego, o którym mowa w ustawie z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci oraz dodatku wychowawczego, o którym mowa w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny (Program 500+) i systemie pieczy zastępczej;
- świadczenia pieniężnego, o którym mowa w art. 8a ust. 1 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o Karcie Polaka;
- świadczenia pieniężnego przyznawanego na podstawie art. 9 ustawy z dnia 22 listopada 2018 r. o grobach weteranów walk o wolność i niepodległość Polski;
- nagrody specjalnej Prezesa Rady Ministrów przyznawanej na podstawie art. 31a ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów.
Dochód będący podstawą wyliczenia kwoty zasiłku stałego jest sumą miesięcznego przychodu pomniejszoną o podatek dochodowy od osób fizycznych, składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz kwotę zasądzonych alimentów na rzecz innych osób.
Jak określić dochód osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą?
Ustalenie dochodu osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą zależy od formy opodatkowania tej działalności. W przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach określonych w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych, dochód określa się jako przychód z prowadzonej działalności pomniejszony o:
- koszty uzyskania przychodu;
- podatek określony w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych;
- składki na ubezpieczenie zdrowotne określone w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych;
- składki na ubezpieczenia społeczne niezaliczone do kosztów uzyskania przychodów określone w odrębnych przepisach.
Dochód dla wspomnianej grupy przedsiębiorców ustala się, dzieląc kwotę dochodu z działalności gospodarczej wykazanego w zeznaniu podatkowym złożonym za poprzedni rok kalendarzowy przez liczbę miesięcy, w których podatnik prowadził działalność, a jeżeli nie prowadził działalności – za dochód przyjmuje się kwotę zadeklarowaną w oświadczeniu tej osoby.
Dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach określonych w przepisach o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne za dochód przyjmuje się kwotę zadeklarowaną w oświadczeniu tej osoby.
Dochód osoby prowadzącej rolniczą działalność gospodarczą
W stosunku do osób prowadzących rolniczą działalność gospodarczą dochód ustala się na podstawie powierzchni gospodarstwa rolnego, przyjmując, że 1 ha przeliczeniowy generuje dochód miesięczny w wysokości 345 zł, bez względu na faktyczną dochodowość gospodarstwa.
W jaki sposób przebiega procedura przyznania zasiłku stałego?
Postępowanie w sprawie przyznania pomocy materialnej wszczynane jest na wniosek osoby zainteresowanej, jej przedstawiciela ustawowego bądź innej osoby za zgodą osoby zainteresowanej lub jej przedstawiciela. Następnie pracownik socjalny przeprowadza wywiad środowiskowy w miejscu zamieszkania lub pobytu osoby ubiegającej się o zasiłek stały i ocenia jej sytuację osobistą, rodzinną oraz finansową w celu określenia zakresu planowanej pomocy.
Zasiłek stały jest wypłacany i przyznawany począwszy od miesiąca kalendarzowego w którym został złożony wniosek. W przypadku, gdy prawo do świadczenia nie obejmuje okresu pełnego miesiąca, zasiłek jest przyznawany za część miesiąca, a jego wysokość jest ustalana poprzez podział całej kwoty zasiłku na liczbę dni kalendarzowych w miesiącu i pomnożenie jej przez dni objęte świadczeniem.
Starając się o zasiłek, należy pamiętać, że do ustalanego dochodu należy wliczyć wszystkie dochody, z wyjątkiem tych, które zostały wyłączone zgodnie z art. 8 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej. Regulacje dotyczące sposobu ustalania dochodu i jego wysokości mają charakter bezwzględny, co oznacza, że pracownicy opieki społecznej mają obowiązek ścisłego ich przestrzegania i nie mogą decydować o pozytywnym rozpatrzeniu wniosku ze względu na doświadczenie życiowe osoby ubiegającej się o zasiłek czy też zasady współżycia społecznego.
