Artykuł skupi się na wyjaśnieniu kwestii zasiłku chorobowego oraz tego, kiedy i komu przysługuje. Kto wypłaca taki zasiłek chorobowy i komu? Czy przysługuje on zarówno pracownikom, jak i osobom, które wykonują swoje czynności na podstawie umowy zlecenia? Na te pytania odpowiedź, wzbogacona o adekwatne przykłady, zostanie udzielona w dalszej części artykułu. Ponadto rozważania dotyczyć będą również tego, czy osoba, która pracowała zarówno na podstawie umowy o pracę, jak i zlecenia, po zakończeniu tej pierwszej, w przypadku choroby, może skorzystać z zasiłku chorobowego.
Kiedy wypłacany jest zasiłek chorobowy?
Zasiłek chorobowy przysługuje pracownikowi w czasie niezdolności do pracy, która jest wywołana:
- chorobą;
- odosobnieniem w związku z chorobą zakaźną;
- poddaniem się obowiązkowi kwarantanny, izolacji w warunkach domowych albo izolacji, o której mowa w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi;
- przebywaniem w:
- stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzależnienia alkoholowego,
- szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne w celu leczenia uzależnienia od środków odurzających lub substancji psychotropowych;
- wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów.
Zasiłek jest wypłacany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Wypłaca się go w przypadku gdy choroba trwa:
- ponad 33 dni w roku kalendarzowym, w przypadku pracowników poniżej 50 roku życia;
- ponad 14 dni w roku kalendarzowym, w przypadku pracowników w wieku co najmniej 50 lat.
Przykład 1.
Pani Wioletta, lat 33, uległa poważnemu wypadkowi w drodze do pracy. W jego wyniku złamała rękę, nogę, miała pęknięte żebra i inne poważne uszkodzenia. W związku z tym otrzymała zwolnienie lekarskie na miesiąc, a następnie przedłużano je na 2 kolejne miesiące. Łącznie 92 dni była na zwolnieniu lekarskim. Za 33 dni otrzymała wynagrodzenie chorobowe od pracodawcy, natomiast za 59 dni zasiłek chorobowy był jej wypłacany przez ZUS.
Przykład 2.
Pan Karol, 58-letni bibliotekarz, ma problemy ze wzrokiem. Okazało się, że potrzebuje bardzo poważnej operacji, w związku z którą pozostawał 50 dni na zwolnieniu lekarskim. Za pierwsze 14 dni otrzymał wynagrodzenie od pracodawcy, a za pozostałe 36 wypłacono mu je z ZUS.
Za wskazane powyżej dni choroby wynagrodzenie chorobowe wypłaca pracodawca, natomiast później ZUS.
Należy mieć na uwadze, że dotyczy to okresów nieobecności wywołanych chorobą w ciągu całego roku kalendarzowego.
Zasiłek chorobowy nie jest jednak nielimitowany – ZUS nie wypłaci go za cały rok, jeśli tyle by trwała niezdolność do pracy wywołana chorobą.
Maksymalny okres wypłacania zasiłku chorobowego to:
- 182 dni w roku kalendarzowym;
- 270 dni w roku kalendarzowym, jeśli niezdolność do pracy jest wywołana gruźlicą, lub gdy choroba przypada w okresie ciąży.
Umowa zlecenia a zasiłek chorobowy
Co do zasady umowa zlecenia, która nie jest umową o pracę, a umową cywilnoprawną, która nie podlega obowiązkowym składkom na ubezpieczenie chorobowe.
Pracownik może jednak zgłosić pracodawcy chęć objęcia go takim ubezpieczeniem, co rodzi wówczas obowiązek pracodawcy do zarejestrowania zleceniobiorcy w ZUS.
Prawo do zasiłku chorobowego, w przypadku umowy zlecenia, zatrudniony nabywa po upływie 90 dni nieprzerwanego okresu ubezpieczenia. Do wspomnianych 90 dni zaliczają się poprzednie okresy ubezpieczeniowe, jeżeli przerwa między nimi nie wynosiła więcej niż 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym czy odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.
Przykład 3.
Pan Witold pracował, na podstawie umowy o pracę, w zakładzie fryzjerskim. Pracował od 8 listopada 2021 roku do 3 marca 2022 roku. Wówczas jego umowa została rozwiązana, w związku z likwidacją pracodawcy. Po tym czasie zawarł umowę zlecenia, od 14 marca 2022 roku. Po 28 dniach świadczenia pracy na podstawie umowy zlecenia będzie mógł nabyć prawo do zasiłku chorobowego na podstawie tej umowy, w związku z tym, że na podstawie umowy o pracę podlegał ubezpieczeniu przez 62 dni w roku kalendarzowym.
Czy jeśli umowa o pracę zakończy się w czasie choroby, przysługuje zasiłek chorobowy?
Obecnie zasiłek chorobowy przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, czyli po rozwiązaniu umowy o pracę, osobie, która stała się niezdolna do pracy:
- w czasie trwania tytułu ubezpieczenia i niezdolność ta trwa nieprzerwanie po jego ustaniu;
- po ustaniu tytułu ubezpieczenia – jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała:
nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego,
nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego – w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby.
Przykład 4.
Pani Ewelina została zwolniona dyscyplinarnie w okresie ciąży, z powodu naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych – dopuściła się kradzieży gotówki z kasy w sklepie. W czasie, gdy odkryto kradzież, przebywała ona dodatkowo na zwolnieniu lekarskim, z uwagi na złamanie ręki. Mimo zwolnienia z pracy, w związku z tym, że niezdolność do pracy powstała w czasie trwania tytułu ubezpieczenia, zachowa prawo do zasiłku chorobowego, w łącznym wymiarze 270 dni w roku kalendarzowym.
Okres zasiłkowy, czyli łączny maksymalny okres pobierania zasiłku chorobowego, wynosi tyle samo, czyli 182 lub 270 dni.
Jeśli jednak niezdolność do pracy jest wywołana poddaniem się obowiązkowi kwarantanny, izolacji w warunkach domowych albo izolacji, o której mowa w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, albo przebywaniem w zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzależnienia alkoholowego, od środków odurzających, substancji psychoaktywnych, zasiłek chorobowy przysługuje nie dłużej niż 91 dni.
Nie dotyczy to kobiet w ciąży oraz sytuacji, gdy niezdolność do pracy jest spowodowana gruźlicą.
Czy z zakończonej umowy o pracę i trwającego zlecenia przysługuje zasiłek chorobowy?
Biorąc pod uwagę powyższe rozważania, należy wskazać, że po zakończonej umowie o pracę, gdy trwa umowa zlecenia, zleceniobiorcy może przysługiwać zasiłek chorobowy.
W tym celu trzeba jednak spełnić określone w ustawie zasiłkowej, czyli Ustawie z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
W wariancie, w którym pracownik zachoruje jeszcze w czasie trwania umowy o pracę, na przykład w czasie okresu wypowiedzenia i wówczas skorzysta ze zwolnienia lekarskiego, a niezdolność do pracy będzie trwała nadal, po rozwiązaniu umowy, otrzyma on zasiłek chorobowy. Jeśli będzie w tym czasie miał zawartą umowę zlecenia, to otrzyma zasiłek chorobowy, jednak w tym czasie nie może wykonywać umowy zlecenia.
Możliwe jest również otrzymywanie zasiłku chorobowego, jeśli zachoruje się po rozwiązaniu umowy o pracę, ale nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeśli czas zwolnienia lekarskiego wyniesie co najmniej 30 dni. Będąc w tym czasie na umowie zlecenia, można pobierać zasiłek chorobowy.
Ponadto w przypadku zgłoszenia chęci objęcia ubezpieczeniem chorobowym, zleceniodawca jest obowiązany przekazać to do ZUS. Po 90 dniach nabędzie on prawo do zasiłku chorobowego, jeśli będzie niezdolny do pracy w związku z chorobą lub odosobnieniem wywołanym chorobą zakaźną, albo innymi, wskazanymi powyżej, przesłankami niezdolności do pracy.
