ZFŚS a podatek dochodowy oraz podatek VAT

Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych jest podstawową formą prowadzenia działalności socjalnej przez pracodawców, instytucją prawną, która ma łagodzić różnice w poziomie życia pracowników, a także emerytów i rencistów. Niezwykle często świadczenia z ZFŚS stanowią składnik wynagrodzeń przyznanych pracownikom.

Zasady tworzenia i funkcjonowania funduszu określone zostały w ustawie z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (j.t. Dz.U. z 2016 r., poz 800). Fundusz Świadczeń Socjalnych tworzony jest przez pracodawców z przeznaczeniem na finansowanie działalności socjalnej organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z funduszu oraz na dofinansowanie zakładowych obiektów socjalnych.

Ustawa o Zakładowym Funduszu Świadczeń Socjalnych zobowiązuje do tworzenia funduszu:

• pracodawców zatrudniających 1 stycznia danego roku co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty;
• pracodawców będących jednostkami organizacyjnymi, którzy prowadzą gospodarkę finansową na zasadach określonych w ustawie o finansach publicznych (bez względu na liczbę zatrudnionych pracowników).

Cele funduszu

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy o ZFŚS, jest on przeznaczony na finansowanie działalności socjalnej organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z funduszu oraz na dofinansowanie zakładowych obiektów socjalnych.

Zgodnie z definicją ustawową działalność socjalna to:

• usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form krajowego wypoczynku,
• działalność kulturalno-oświatowa oraz sportowo-rekreacyjna,
• udzielanie pomocy materialnej - rzeczowej lub finansowej,
• udzielanie zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową.

Jest to jedynie ogólny wykaz dopuszczalnych i możliwych do sfinansowania rodzajów wydatków z funduszu.

Świadczenia z ZFŚS a podatek dochodowy

Zgodnie z art. 12 ustawy o PIT za przychody ze stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Jednak nie wszystkie wypłaty pieniężne i przekazane świadczenia rzeczowe stanowią przychód pracownika ze stosunku pracy podlegający opodatkowaniu. Niektóre z nich korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego na mocy art. 21 ustawy o PIT.

W katalogu świadczeń z ZFŚS, które podlegają zwolnieniu znalazły się na podstawie:

• art. 21 ust. 1 pkt 67 wartość otrzymanych przez pracownika w związku z finansowaniem działalności socjalnej, o której mowa w przepisach o Zakładowym Funduszu Świadczeń Socjalnych, rzeczowych świadczeń oraz otrzymanych przez niego w tym zakresie świadczeń pieniężnych, sfinansowanych w całości ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszy związków zawodowych, łącznie do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 380 zł,
• art. 21 ust. 1 pkt 67a świadczenie otrzymane z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, związane z pobytem dzieci osób uprawnionych do tych świadczeń w żłobkach, klubach dziecięcych lub przedszkolach,
• art. 21 ust. 1 pkt 78 dopłaty do wypoczynku zorganizowanego przez podmioty prowadzące działalność w tym zakresie, w formie wczasów, kolonii, obozów i zimowisk, w tym również połączonego z nauką, pobytu na leczeniu sanatoryjnym, w placówkach leczniczo-sanatoryjnych, rehabilitacyjno-szkoleniowych i leczniczo-opiekuńczych, oraz przejazdów związanych z tym wypoczynkiem i pobytem na leczeniu – dzieci i młodzieży do lat 18:

1. z funduszu socjalnego, Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych oraz zgodnie z odrębnymi przepisami wydanymi przez właściwego ministra niezależnie od ich wysokości,
2. z innych źródeł – do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 760 zł.

Świadczenia z ZFŚS na rzecz osób wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych

Jeśli chodzi o zleceniobiorców lub wykonawców dzieła, przekazanie im okazjonalnych świadczeń nie będzie korzystało ze zwolnienia. Podatnik powinien więc opodatkować przekazywane świadczenia nawet wówczas, gdy zostały sfinansowane ze środków ZFŚS.

Warto pamiętać, że zasady przyznawania takich świadczeń należałoby uregulować w zawieranej z tymi osobami umowie. Opodatkowaniu będą też podlegały wspomniane świadczenia przekazywane osobom odbywającym praktykę absolwencką.

ZFŚS a podatek VAT

Tworzenie ZFŚS i administrowanie jego środkami jest obowiązkiem pracodawcy wynikającym z ustawy o ZFŚS. Zakupy dokonane w związku z dysponowaniem środkami ZFŚS nie są związane z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą, lecz z działalnością socjalną. W tym przypadku pracodawca nie występuje w charakterze podatnika VAT. Dlatego świadczenia na rzecz pracowników dokonane przez pracodawcę z wykorzystaniem środków ZFŚS, nie stanowią czynności podlegających opodatkowaniu VAT, co powoduje, że pracodawca nie nalicza od nich podatku należnego.

Stanowisko sądów potwierdzają również organy podatkowe, czego przykładem może być interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 8 lipca 2013 r. ITPP1/443-356/13/DM, w której czytamy, że:

(...) Biorąc zatem pod uwagę zakres przedmiotowy i podmiotowy opodatkowania podatkiem od towarów i usług oraz charakter ZFŚS wskazać należy, iż podmiot zobowiązany do utworzenia i administrowania zakładowym funduszem socjalnym, w zakresie środków zgromadzonych na rachunku ZFŚS podejmuje jedynie działania techniczne o charakterze nieodpłatnym, które pozostają całkowicie poza prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Podmiot nie rozpoczyna i nie prowadzi działalności gospodarczej w celu dysponowania funduszem socjalnym i aby w jego ramach świadczyć na rzecz pracowników usługi. Wykonuje te czynności tylko dlatego, że taki obowiązek nakłada na niego ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.

Mając powyższe na uwadze, jak również przedstawione we wniosku okoliczności, uznać należy, że w przedmiotowej sprawie, w zakresie nabywania ze środków ZFŚS i nieodpłatnego bądź częściowo odpłatnego przekazania na rzecz pracowników towarów i usług nabytych od podmiotów trzecich, Wnioskodawca nie będzie występować jako podatnik podatku VAT, o którym mowa w art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, w związku z tym wykonywana działalność w zakresie administrowania funduszem socjalnym, nie będzie podlegała regulacjom ustawy o podatku od towarów i usług. (…).

Co niezwykle istotne pracodawcy nie przysługuje też prawo do odliczenia podatku naliczonego od zakupów związanych ze świadczeniami sfinansowanymi z ZFŚS.