Pracownica zatrudniona na podstawie umowy o pracę wyszła za mąż i zgłosiła, że zmieniła nazwisko. Dodatkowo zmieniła też miejsce zamieszkania i zameldowania. Jej dzieci, które były zgłoszone do ubezpieczenia zdrowotnego, także zmieniły adres zamieszkania i zameldowania. Kiedy powinna być zgłoszona zmiana danych w ZUS-ie i jakie dokumenty należy złożyć w tym celu?
Karolina, Opole
Zmiana danych w ZUS-ie powinna być zgłoszona w terminie 7 dni od daty zaistnienia tych zmian lub stwierdzenia nieprawidłowości. Płatnik składek – pracodawca – musi zgłosić zmianę danych zawartych w zgłoszeniach ZUS ZUA/ZZA bezpośrednio na tych drukach lub też poprzez wyrejestrowanie ubezpieczonego i ponowne zgłoszenie.
Zmiana danych w ZUS-ie – dane identyfikacyjne
W przypadku zmiany danych identyfikacyjnych takich jak:
- pierwsze imię,
- nazwisko,
- PESEL,
- data urodzenia,
- seria i numeru dowodu osobistego lub paszportu
– jeszcze do niedawna należało złożyć w trybie zmiany druk ZUS ZIUA, czyli zgłoszenie zmiany danych identyfikacyjnych osoby ubezpieczonej. Od momentu wdrożenia Interaktywnego Płatnika Plus (IPP) część danych jest przekazywana do ZUS-u z rejestru urzędowego PESEL. W przypadku zmiany nazwiska pracownika nie przekazuje się tej informacji na formularzu ZUS ZIUA. Dane zmienią się automatycznie.
Ważne jest również prawidłowe wykazanie nowych danych w deklaracjach rozliczeniowych. Przy składaniu deklaracji DRA pracownik powinien mieć określone w raporcie imiennym takie dane, jakie są dla niego właściwe w miesiącu wysyłania deklaracji. W innym przypadku mogą pojawić się problemy z wysyłką deklaracji.
Przykład 1.
Pani Renata zmieniła nazwisko 12 marca 2024 roku. Wynagrodzenie za luty pracodawca naliczył na liście płac, posługując się jej poprzednimi danymi. Podczas wysyłki deklaracji pojawił się błąd związany z różnicą w nazwisku. Czy można zmienić nazwisko na deklaracji?
Pracodawca musi zaktualizować nazwisko pracownika w raporcie imiennym na obecne, mimo że w lutym, czyli w miesiącu, za jaki składana jest deklaracja, pracownica miała inne dane.
Zmiana danych w ZUS-ie – dane ewidencyjne i adresowe
Zmiany danych ewidencyjnych, takich jak drugie imię, nazwisko rodowe, obywatelstwo, płeć lub adres zamieszkania, zameldowania czy korespondencji, należy dokonać poprzez złożenie druku ZUS ZUA/ZUS ZZA w trybie zmiany, podając aktualne dane. W deklaracji ZUS ZUA/ZZA w bloku I Dane organizacyjne wpisujemy odpowiednią cyfrę „1” oznaczającą zmianę deklaracji pierwotnej.
Natomiast, jeśli doszło do pomyłki, wówczas składa się deklarację zgłoszeniową w trybie korekty wpisując cyfrę „2”.
Przykład 2.
Podczas wypełniania deklaracji zgłoszeniowej ZUS ZUA pracownika pracodawca popełnił błąd w adresie zamieszkania. Jak poprawić dane?
Nieprawidłowe dane adresowe pracownika powinien poprawić na ZUA w trybie korekty.
Zmiana danych w ZUS-ie – wyrejestrowanie i ponowna rejestracja
Zgłoszenie zmiany dotyczy także innych informacji niż dane identyfikacyjne pracownika. Zmiana danych w ZUS-ie może odnosić się również do podlegania ubezpieczeniom w ZUS-ie, kodu tytułu ubezpieczenia czy daty objęcia ubezpieczeniami. W takiej sytuacji korekty nie można zwykle dokonać bezpośrednio na dokumencie zgłoszeniowym – konieczne jest wyrejestrowanie osoby ubezpieczonej z ZUS-u, a następnie ponowne jej zgłoszenie z poprawnymi danymi.
Przykład 3.
Pan Marek jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę z wynagrodzeniem powyżej minimalnego. Dodatkowo podpisał umowę zlecenie, z której jest zgłoszony wyłącznie do ubezpieczenia zdrowotnego. Z dniem 30 czerwca zakończył zatrudnienie na etat. W związku z tym jedynym tytułem do objęcia ubezpieczeniami stała się umowa zlecenie. Jakie deklaracje złożyć?
W takiej sytuacji w firmie, w której pracuje jako zleceniobiorca, pan Marek powinien zostać:
- wyrejestrowany z ubezpieczenia zdrowotnego na druku ZWUA z datą ustalenia ubezpieczenia 1 lipca, kod przyczyny wyrejestrowania 600;
- zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych na ZUA (ewentualnie dobrowolnego chorobowego) i zdrowotnego z datą 1 lipca.
Obie deklaracje należy przekazać do ZUS-u maksymalnie 8 lipca.
Przykład 4.
Pan Karol uzyskał orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności od 16 lipca. Dotychczas zgłoszony był do ubezpieczenia zdrowotnego z kodem 05 10 00. Powinien dokonać przerejestrowania z dniem uzyskania statusu osoby niepełnosprawnej na drukach:
- ZWUA z kodem tytułu ubezpieczenia 05 10 00 z dniem wyrejestrowania 16 lipca, kod przyczyny wyrejestrowania 600;
- ZZA z kodem tytułu ubezpieczenia 05 10 01, zgłoszenie z dniem 16 lipca.
Termin złożenia deklaracji zgłoszeniowych w ZUS-ie minie 23 lipca.
Przykład 5.
Pani Marta podpisała umowę o pracę 30 kwietnia, jednak rozpoczęcie pracy miało nastąpić 4 maja. Pracodawca zgłosił pracownicę na ZUA ze złą datą powstania tytułu ubezpieczenia – z 1 maja zamiast z 4 maja. Jakie deklaracje złożyć?
W takiej sytuacji powinien wysłać do ZUS-u deklaracje:
- wyrejestrowanie ZWUA z dniem 1 maja, kod przyczyny wyrejestrowania 600;
- zgłoszenie ZUA z dniem 4 maja.
Powyższe deklaracje należy przekazać maksymalnie do 11 maja.
Warto również pamiętać, że od 16 maja płatnicy zobowiązani są do podania w zgłoszeniu również kodu zawodu wykonywanego przez ubezpieczonego. W razie podania niepoprawnego kodu konieczne jest wysłanie do ZUS-u deklaracji ZUA/ZZA w trybie zmiany.
Przykład 6.
Pan Robert został zgłoszony do ZUS-u na deklaracji ZUA z kodem wykonywania zawodu 251401. Natomiast powinien zostać zgłoszony z kodem 251402. Czy należy złożyć korektę?
W takiej sytuacji pracodawca musi wykonać ZUS ZUA w trybie zmiany, gdzie w bloku I Dane organizacyjne należy podać cyfrę „1”, a następnie powinien wpisać poprawny kod wykonywanego zawodu. Pozostałe dane powinny pozostać bez zmian.
Zmiana danych w ZUS-ie może się również odnosić do sekcji dotyczącej rozwiązania stosunku pracy, gdzie płatnik powinien podać tryb, podstawę prawną, datę oraz osobę inicjującą zakończenie umowy.
Przykład 7.
Pracodawca rozwiązał umowę z pracownikiem za porozumieniem stron. W deklaracji wyrejestrowującej podał jako kod wygaśnięcia/ kod trybu rozwiązania stosunku pracy 23R zamiast 22R. Czy należy złożyć korektę?
W takiej sytuacji powinien sporządzić ZWUA w trybie korekty, gdzie należy wskazać prawidłowy kod wygaśnięcia/ trybu rozwiązania umowy.
Zmiana w ZUS-ie adresu członka rodziny
Dane członka rodziny osoby ubezpieczonej zmienia się na druku ZUS ZCNA. W przypadku zmiany adresu czy innych danych identyfikacyjnych należy:
- złożyć wyrejestrowanie członka rodziny na ZCNA;
- złożyć ZCNA z nowymi danymi.
W omawianym przypadku zmiana nazwiska pracownicy zostanie dokonana w ZUS-ie automatycznie. Modyfikację adresu należy zrobić na druku ZUS ZUA w trybie zmiany. Adresy członków rodziny natomiast zmienia się, składając wyrejestrowanie ZUS ZCNA i rejestrując dzieci ponownie, z aktualnymi danymi. Deklaracje te trzeba złożyć w terminie 7 dni od oświadczenia pracownicy o zmianie lub przedłożenia dokumentu poświadczającego zmianę.
