Zmiana formy opodatkowania na CIT estoński w trakcie roku

Przepisy odnoszące się do estońskiego CIT – czyli ryczałtu od przychodów spółek – zakładają możliwość zmiany formy opodatkowania nie tylko po zakończeniu roku podatkowego, lecz także w jego trakcie. W poniższym artykule prezentujemy najważniejsze wytyczne, które należy spełnić, aby możliwa była zmiana formy opodatkowania na CIT estoński w trakcie roku.

Przejście na ryczałt w trakcie roku podatkowego

Na podstawie art. 28j ustawy CIT opodatkowaniu ryczałtem może podlegać podatnik, który ma siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz podlega obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania, jeżeli spełnia łącznie w każdym okresie opodatkowania ryczałtem pozostałe warunki określone w przepisie art. 28j ustawy o CIT.

Ponadto art. 28k ww. ustawy wyłącza wprost niektóre kategorie podatników z zakresu podmiotowego tej regulacji.

Wskazać należy, że przepisy ustawy o CIT przewidują, iż podatnik może rozpocząć stosowanie estońskiego CIT także w trakcie trwającego roku podatkowego. 

W tym miejscu przypomnijmy, że zgodnie z art. 8 ustawy CIT rokiem podatkowym spółek jest rok kalendarzowy, chyba że podatnik postanowi inaczej w statucie albo w umowie spółki, albo w innym dokumencie odpowiednio regulującym zasady ustrojowe innych podatników; wówczas rokiem podatkowym jest okres kolejnych 12 miesięcy kalendarzowych.

Powracając na grunt przepisów o estońskim CIT, wskażmy, że w myśl art. 28j ust. 5 ustawy o CIT podatnik może wybrać opodatkowanie ryczałtem również przed upływem przyjętego przez niego roku podatkowego, jeżeli na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego pierwszy miesiąc opodatkowania ryczałtem zamknie księgi rachunkowe oraz sporządzi sprawozdanie finansowe zgodnie z przepisami o rachunkowości. W tym przypadku księgi rachunkowe otwiera się na pierwszy dzień miesiąca opodatkowania ryczałtem. 

Zgodnie natomiast z art. 28j ust. 1 pkt 7 ustawy o CIT opodatkowaniu ryczałtem może podlegać podatnik, który złoży zawiadomienie o wyborze opodatkowania ryczałtem według ustalonego wzoru ZAW-RD do właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie do końca pierwszego miesiąca pierwszego roku podatkowego, w którym ma być opodatkowany ryczałtem.

Jednym z warunków skutecznego wyboru estońskiego CIT jako formy opodatkowania jest zatem złożenie zawiadomienia o wyborze tej formy oraz dokonanie zamknięcia ksiąg rachunkowych oraz sporządzenie sprawozdania finansowego na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego pierwszy miesiąc opodatkowania ryczałtem, a następnie ponowne ich otwarcie.

Zmiana formy opodatkowania na CIT estoński a sprawozdanie finansowe

Jednocześnie w zakresie składania rocznych sprawozdań finansowych przypomnijmy, że stosownie do art. 27 ust. 2 ustawy o CIT podatnicy obowiązani do sporządzenia sprawozdania finansowego przekazują, za pomocą środków komunikacji elektronicznej, Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej sprawozdanie finansowe, wraz ze sprawozdaniem z badania, w terminie 15 dni od dnia zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego, a spółki – także odpis uchwały zgromadzenia zatwierdzającej sprawozdanie finansowe.

Obowiązek przekazania sprawozdania finansowego Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej nie dotyczy podmiotów zwolnionych podmiotowo z podatku oraz podmiotów, które na podstawie odrębnych przepisów mają obowiązek przekazywania sprawozdań finansowych do Krajowego Rejestru Sądowego. 

Obowiązek przekazania sprawozdania z badania nie dotyczy podatników, których sprawozdania finansowe nie są objęte obowiązkiem badania.

Jak wynika z wydawanych przez organy podatkowe interpretacji (np. pismo z 14 marca 2023 roku wydane przez Dyrektora KIS, nr 0114-KDIP2-2.4010.30.2023.1.ASK), sprawozdanie finansowe sporządzone na dzień zmiany formy opodatkowania nie jest tożsame ze sprawozdaniem rocznym. Sprawozdanie takie nie wymaga zatwierdzania ani złożenia go w sądzie rejestrowym.

Niezależnie od tego, czy sprawozdanie finansowe sporządzone jest za cały rok, czy za część roku obrotowego, podatnik przed przystąpieniem do opodatkowania w formie ryczałtu ma obowiązek dokonania ewidencyjnych wyodrębnień w kapitale własnym na ostatni dzień roku podatkowego poprzedzającego pierwszy rok opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek. 

Obowiązek ten obejmuje wyodrębnienie w kapitale własnym:

• kwoty zysków niepodzielonych i kwoty zysków podzielonych, które odniesiono na kapitały, a zostały wypracowane w latach poprzedzających pierwszy rok opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek oraz
• kwoty niepokrytych strat, które zostały poniesione w latach poprzedzających pierwszy rok opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek.

W kontekście przedstawionych przepisów – a w szczególności, biorąc pod uwagę treść art. 28j ust. 5 ustawy CIT – ważne jest, aby najpierw zamknąć księgi rachunkowe i sporządzić sprawozdanie finansowe, a następnie złożyć zawiadomienie o wyborze opodatkowania ryczałtem (ZAW-RD).

Przykład 1.

Spółka Beta podjęła decyzję o przejściu na estoński CIT, począwszy od 1 lipca 2023 roku. W związku z tym 30 czerwca 2023 roku złożyła zawiadomienie o wyborze opodatkowania ryczałtem (ZAW-RD), w którym wskazano okres opodatkowania ryczałtem od 1 lipca 2023 roku. Następnie (w lipcu 2023 roku) doszło do zamknięcia ksiąg oraz sporządzenia śródrocznego sprawozdania finansowego. Czy spółka Beta postąpiła prawidłowo?

Jak wynika z wyżej wymienionych przepisów prawa podatkowego, jeżeli spółka zaplanowała od 1 lipca 2023 roku zastosowanie opodatkowania w formie ryczałtu od dochodów spółek, to miała obowiązek zamknąć księgi rachunkowe na 30 czerwca 2023 roku oraz sporządzić sprawozdanie finansowe zgodnie z przepisami o rachunkowości za okres od 1 stycznia 2023 roku do 30 czerwca 2023 roku.

W świetle powyższego, aby zmienić formę opodatkowania na ryczałt od dochodów spółek od 1 lipca 2023 roku, spółka powinna najpierw zamknąć księgi rachunkowe i sporządzić sprawozdanie finansowe, a następnie złożyć zawiadomienie o wyborze opodatkowania ryczałtem (ZAW-RD). Zatem zawiadomienie o przejściu na estoński CIT w trakcie przyjętego roku podatkowego nie może zostać złożone przed datą sporządzenia śródrocznego sprawozdania finansowego, o którym mowa w art. 28j ust. 5 ustawy o CIT.

Estoński CIT jest korzystnym rozwiązaniem dla spółek handlowych. Co istotne, mogą one podjąć decyzję o zmianie formy opodatkowania już w trakcie roku podatkowego, jednakże w tym zakresie należy pamiętać o obowiązkach księgowych oraz ewidencyjnych.