Sprawozdanie finansowe jest najważniejszym raportem jednostki gospodarczej. Sporządza się je na koniec każdego roku obrotowego przedsiębiorstwa lub w inny - przewidziany ustawą - w celu zamknięcia ksiąg rachunkowych. Obowiązek sporządzenia rocznego sprawozdania finansowego, w jednostkach stosujących tzw. pełną księgowość, narzuca Ustawa o rachunkowości.
Dokument ten ma ściśle określoną formę. Przede wszystkim, należy go wykonać w sposób rzetelny i porównywalny tak, by jego adresat mógł sprawnie odczytać wszelkie niezbędne informacje.
Sprawozdanie finansowe - wprowadzenie
Wprowadzenie do sprawozdania finansowego, zgodnie z załącznikiem nr 1 do ustawy o rachunkowości, musi obejmować w szczególności:
- nazwę i siedzibę firmy, podstawowy przedmiot działalności jednostki oraz wskazanie właściwego sądu lub innego organu prowadzącego rejestr,
- wskazanie czasu trwania działalności jednostki, jeżeli jest ograniczony,
- wskazanie okresu objętego sprawozdaniem finansowym,
- wskazanie, że sprawozdanie finansowe zawiera dane łączne, jeżeli w skład jednostki wchodzą wewnętrzne jednostki organizacyjne sporządzające samodzielne sprawozdania finansowe,
- wskazanie, czy sprawozdanie finansowe zostało sporządzone przy założeniu kontynuowania działalności gospodarczej przez jednostkę w dającej się przewidzieć przyszłości oraz czy nie istnieją okoliczności wskazujące na zagrożenie kontynuowania przez nią działalności,
- w przypadku sprawozdania finansowego sporządzonego za okres, w ciągu którego nastąpiło połączenie, wskazanie, że jest to sprawozdanie finansowe sporządzone po połączeniu spółek, oraz wskazanie zastosowanej metody rozliczenia połączenia (nabycia, łączenia udziałów),
- omówienie przyjętych zasad (polityki) rachunkowości, w tym metod wyceny aktywów i pasywów (także amortyzacji), pomiaru wyniku finansowego oraz sposobu sporządzenia sprawozdania finansowego w zakresie, w jakim ustawa pozostawia jednostce prawo wyboru.
Wycena majątku w ujęciu bilansowym
Kolejną bardzo istotną kwestią tworzenia sprawozdania, jest prawidłowa wycena wszystkich składników majątku. Niezbędne jest w tym celu wcześniejsze przeprowadzenie i rozliczenie inwentaryzacji w firmie. Ważne jest też, by właściwie wycenione aktywa i pasywa majątku umieścić w odpowiednich rubrykach sprawozdania.
Roczny bilans powinien obejmować:
- Aktywa, tj.:
- wartości niematerialne i prawne należące do firmy
- rzeczowe aktywa trwałe (środki trwałe - również budowlane)
Należności długoterminowe, czyli kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości korzyści ekonomiczne dla jednostki – kaucje (np. z tytułu najmu lub dzierżawy), należności z tytułu sprzedaży aktywów finansowych (np. obligacji) i środków trwałych, należności z tytułu przyznanych odszkodowań.
- Inwestycje długoterminowe, tj.:
- aktywa finansowe,
- nieruchomości i wartości niematerialne i prawne, które nie są użytkowane przez jednostkę.
- Rozliczenia międzyokresowe, tj.:
- aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego,
- koszty trwających prac, przygotowania nowej produkcji, planowanego remontu maszyn, organizacji i założenia spółki
- Zapasy, tj.:
- materiały nabyte w celu wykorzystania we własnym zakresie,
- wytworzone lub przetworzone przez jednostkę produkty gotowe (wyroby i usługi), zdatne do sprzedaży lub w toku produkcji,
- półprodukty oraz towary nabyte w stanie nieprzetworzonym,
- zaliczki na towary.
- Należności krótkoterminowe, tj.:
- udzielonych przez jednostkę pożyczek (zaliczanych do inwestycji krótkoterminowych),
- zaliczek zapłaconych przez jednostkę na przyszłe dostawy wartości niematerialnych i prawnych (zaliczanych do wartości niematerialnych i prawnych),
- zaliczek zapłaconych przez jednostkę na przyszłe dostawy środków trwałych (zaliczanych do rzeczowych aktywów trwałych,
- zaliczek zapłaconych przez jednostkę na przyszłe dostawy i usługi (zaliczane do zapasów).
- Pasywa, tj.:
- kapitał
- należne wpłaty na kapitał podstawowy
- udziały własne
- pozostałe kapitały
- zysk lub strata
- odpisy z zysku w ciągu całego roku podatkowego
Bilans powinien zawierać także sprawozdanie z przepływów pieniężnych i zastawienie zmian w kapitale własnym. Dokument ten należy sporządzić w języku polskim i w walucie polskiej, a dane liczbowe można wykazać w postaci zaokrąglonej do tysiąca złotych, jeśli nie zniekształca to obrazu jednostki.
Rachunek zysków i strat
Rachunek zysków i strat polega na zestawieniu strumieni przychodów firmy uzyskanych ze sprzedaży towarów, usług i operacji finansowych z kosztami tejże działalności. Ukazuje on zdolność firmy do generowania zysków i samofinansowania.
Przegląd ekonomiczny firmy
Oprócz formalnych zagadnień, zawartych we wprowadzeniu do sprawozdania i bilansie, dokument ten musi zawierać także czytelny przegląd rozwoju działalności jednostki i jej sytuację ekonomiczną. Powinien też wskazywać na ważne wydarzenia, które wystąpiły w firmie od poprzedniego zakończenia roku obrachunkowego oraz przedstawiać przyszły rozwój jednostki.
Zatwierdzenie rocznego sprawozdania finansowego
Zgodnie z art. 52 pkt. 2 Ustawy o rachunkowości, roczne sprawozdanie finansowe podpisuje osoba, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych oraz kierownik jednostki, której sprawozdanie dotyczy. Ustawa o rachunkowości nakazuje także obok własnoręcznych podpisów na każdym z elementów sprawozdania finansowego podać również datę ich złożenia.
Zatwierdzenie rocznego sprawozdania finansowego powinno nastąpić do sześciu miesięcy od dnia bilansowego. Następnie w terminie 10 dni od jego zatwierdzenia należy podpisany raport dostarczyć do urzędu skarbowego. Kolejnym krokiem jest złożenie rocznego raportu w sądzie rejonowym celem uzupełnienia danych w KRS. Musi to nastąpić nie później niż 15 dni po zatwierdzeniu sprawozdania. W tym samym terminie należy też go ogłosić w Monitorze Polskim.
