Sprzedaż towaru ze zwrotu może stanowić sprzedaż rzeczy używanych. Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się, czy do towarów używanych znajdują zastosowanie przepisy o rękojmi oraz jakie szczególne zasady dotyczą sprzedawców towarów używanych.
Sprzedaż rzeczy używanych a obowiązki wynikające z rękojmi
Zgodnie z Kodeksem cywilnym sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę fizyczną (rękojmia).
Wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. W szczególności rzecz sprzedana jest niezgodna z umową, jeżeli:
- nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia,
- nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór,
- nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia,
- została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.
Sprzedawca jest odpowiedzialny z tytułu rękojmi za wady fizyczne, które istniały w chwili przejścia niebezpieczeństwa na kupującego lub wynikły z przyczyny tkwiącej w rzeczy sprzedanej w tej samej chwili.
Podstawowym obowiązkiem sprzedawcy w związku ze sprzedażą rzeczy używanych jest zatem rzetelne poinformowanie o stanie tej rzeczy i występujących w niej wadach. W doktrynie uznaje się, że: „[…] ułatwienia dowodowe dla sprzedawcy wiążą się ze sprzedażą rzeczy określonej wyraźnie jako niepełnowartościowej z oznaczeniem jej wadliwości” [E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 10, Warszawa 2021]. Niepoinformowanie o sprzedaży rzeczy używanej postawi zatem sprzedającego w gorszej pozycji z punktu widzenia przepisów o rękojmi.
Jednocześnie zarówno orzecznictwo, jak i doktryna nie mają wątpliwości, że: „[…] przepisy o rękojmi za wady fizyczne rzeczy odnoszą się także do sprzedaży rzeczy używanych, a wobec tego także w takim przypadku sprzedana rzecz winna być właściwej jakości i nadawać się do użytku ze względu na zwyczajne przeznaczenie rzeczy. Jeśli rzecz takich cech nie osiąga, to przypisać jej można wadliwość fizyczną w rozumieniu art. 556 § 1 kc” [Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 3 lipca 2008 roku, V ACa 239/08].
Jeśli zatem dana rzecz używana ma wady powodujące zmniejszenie jej wartości ze względu na cel wynikający ze zwyczajnego przeznaczenia rzeczy, a jednocześnie wady te nie były znane kupującemu w chwili zawarcia umowy, to w grę wchodzi ochrona w oparciu o przepisy Kodeksu cywilnego o rękojmi za wady rzeczy.
Należy natomiast podkreślić, że nie uznaje się, że wadą rzeczy w tym rozumieniu jest: „[…] zmniejszenie jej wartości i użyteczności, które jest wynikiem normalnej eksploatacji. W takim wypadku sprzedawca nie ponosi odpowiedzialności za wady rzeczy. Jeżeli natomiast zmniejszenie wartości i użyteczności rzeczy przekracza granice normalnej eksploatacji, sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialności tylko wówczas, gdy wykaże, że kupujący znał ten stopień zużycia w chwili zawarcia umowy” [M. Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 353–626. Wyd. 3, Warszawa 2022].
Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady.
Jeżeli kupującym jest konsument, zamiast zaproponowanego przez sprzedawcę usunięcia wady może on żądać wymiany rzeczy na wolną od wad albo zamiast wymiany rzeczy domagać się usunięcia wady – chyba że doprowadzenie rzeczy do zgodności z umową w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów w porównaniu ze sposobem proponowanym przez sprzedawcę. Przy ocenie nadmierności kosztów uwzględnia się wartość rzeczy wolnej od wad, rodzaj i znaczenie stwierdzonej wady, a także bierze się pod uwagę niedogodności, na jakie narażałby kupującego inny sposób zaspokojenia. Kupujący nie może odstąpić od umowy, jeżeli wada jest nieistotna.
W przypadku gdy rzecz używana ma wadę, kupujący może żądać wymiany rzeczy na wolną od wad albo usunięcia wady. Sprzedawca jest obowiązany wymienić rzecz wadliwą na wolną od wad lub usunąć wadę w rozsądnym czasie bez nadmiernych niedogodności dla kupującego. Sprzedawca może odmówić zadośćuczynienia żądaniu kupującego, jeżeli doprowadzenie do zgodności z umową rzeczy wadliwej w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo w porównaniu z drugim możliwym sposobem doprowadzenia do zgodności z umową wymagałoby nadmiernych kosztów. Jeżeli kupującym jest przedsiębiorca, sprzedawca może odmówić wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady także wtedy, gdy koszty zadośćuczynienia temu obowiązkowi przewyższają cenę rzeczy sprzedanej.
Warto mieć na uwadze, że przy sprzedaży między przedsiębiorcami kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi, jeżeli nie zbadał rzeczy w czasie oraz w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o wadzie, a w przypadku gdy wada wyszła na jaw dopiero później – jeśli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej stwierdzeniu. Do zachowania powyższego terminu wystarczy wysłanie przed jego upływem zawiadomienia o wadzie.
Sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi, w sytuacji gdy wada fizyczna zostanie stwierdzona przed upływem dwóch lat od dnia wydania rzeczy kupującemu.
Sprzedaż rzeczy używanych a VAT
Zgodnie z ustawą o VAT przez towary używane rozumie się ruchome dobra materialne nadające się do dalszego użytku w ich aktualnym stanie lub po naprawie, inne niż przedmioty kolekcjonerskie lub dzieła sztuki, oraz inne niż metale szlachetne lub kamienie szlachetne.
Powyższą procedurę stosuje się do dostawy towarów używanych, które podatnik nabył od:
- osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, niebędącej podatnikiem, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, lub niebędącej podatnikiem podatku od wartości dodanej,
- podatników, o których mowa w art. 15 ustawy o VAT, jeżeli dostawa tych towarów była zwolniona od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT lub art. 113 ustawy o VAT,
- podatników, jeżeli dostawa tych towarów była opodatkowana zgodnie z ust. 4 i 5 art. 120 ustawy o VAT,
- podatników podatku od wartości dodanej, jeżeli dostawa tych towarów była zwolniona od podatku na zasadach odpowiadających regulacjom zawartym w art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT lub art. 113 ustawy o VAT,
- podatników podatku od wartości dodanej, jeżeli dostawa tych towarów była opodatkowana podatkiem od wartości dodanej na zasadach odpowiadających regulacjom zawartym w ust. 4 i 5 art. 120 ustawy o VAT, a nabywca posiada dokumenty jednoznacznie potwierdzające nabycie towarów na tych zasadach.
Jeżeli podatnik oprócz zasad VAT marża stosuje również ogólne zasady opodatkowania, to jest on obowiązany prowadzić ewidencję zgodnie z art. 109 ust. 3 ustawy o VAT, z uwzględnieniem podziału w zależności od sposobu opodatkowania. W odniesieniu do dostawy towarów używanych ewidencja musi zawierać w szczególności kwoty nabycia towarów niezbędne do określenia kwoty marży, o której mowa w wymienionych przepisach.
Obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika towarów używanych, jeżeli podlegały opodatkowaniu zgodnie z art. 120 ust. 4 i 5 ustawy o VAT.
W przypadku eksportu towarów używanych dokonywanego przez podatnika, o którym mowa w art. 120 ust. 4 i 5 ustawy o VAT, do którego mają zastosowanie zasady opodatkowania VAT marża, marża podlega opodatkowaniu stawką 0%.
