Zmiana metody amortyzacji

Wprowadzając składnik majątku do ewidencji środków trwałych, przedsiębiorca zobowiązany jest ustalić odpowiednią metodę oraz stawkę amortyzacji. Wraz z upływem czasu może się zdarzyć, że wybrana ówcześnie metoda jest mało opłacalna. Zatem czy możliwa jest zmiana metody amortyzacji?

Metody amortyzacji

Metody amortyzacji zostały uregulowane w art. 22i-22k ustawy o PIT zgodnie, z którymi wyróżnia się trzy rodzaje metod ustalenia odpisów amortyzacyjnych:

amortyzację liniową,
amortyzację degresywną,
amortyzację jednorazową.

Odpisy amortyzacyjne naliczane są od wartości początkowej środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej.

Wartość początkową ustala się zgodnie z:

ceną nabycia składnika majątku (w przypadku zakupu składnika);
kosztem wytworzenia (w przypadku, gdy składnik jest wytworzony przez podatnika);
ceną rynkową z dnia nabycia chyba, że umowa darowizny lub umowa odpłatnego przekazania określa cenę niższą (w przypadku darowizny, spadku lub nieodpłatnego przekazania.

Amortyzacja liniowa

Amortyzacja liniowa jest podstawową metodą amortyzacji, a zasady jej stosowania zostały określone w art. 22i ustawy o PIT. Charakteryzuje się tym, że w każdym roku wartość odpisu jest stała. Odpis amortyzacyjny ustalany jest zgodnie z odpowiednią dla danego środka trwałego klasyfikacją środka trwałego oraz stawką amortyzacji określoną w “Wykazie rocznych stawek amortyzacyjnych” w załączniku nr 1 ustawy o PIT.

W przypadku stosowania amortyzacji liniowej w wyjątkowych okolicznościach istnieje możliwość zwiększenia stawki amortyzacji o współczynnik nie wyższy niż:

1,2 - dla budynków i budowli używanych w warunkach pogorszonych;
1,4 - dla budynków i budowli używanych w warunkach złych;
1,4 - dla maszyn, urządzeń i środków transportu, używanych bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych albo wymagających szczególnej sprawności technicznej (z wyjątkiem morskiego taboru pływającego);
2,0 - dla maszyn i urządzeń zaliczonych do grupy 4-6 i 8 Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT) wydanej na podstawie odrębnych przepisów, zwanej dalej "Klasyfikacją", poddanych szybkiemu postępowi technicznemu.

Wyróżnia się również amortyzację indywidualną, która została opisana w art. 22j ww. ustawy i charakteryzuje się tym, że podatnik może sam ustalić stawkę amortyzacji dla środka trwałego pod warunkiem, że:

dany środek trwały był wcześniej używany lub ulepszony i zostaje po raz pierwszy wprowadzony do ewidencji środków trwałych podatnika;
okres amortyzacji nie może być krótszy niż określono w ustawie.

Amortyzacja degresywna

Może być zastosowana dla środków trwałych zaliczanych do grupy KŚT 3-6 i 8 oraz środków transportu z wyłączeniem pojazdów osobowych. Metoda degresywna zgodnie z art. 22k ust. 1-3 ustawy o PIT w charakteryzuje się tym, że:

w pierwszym roku amortyzacji odpisy amortyzacyjne dokonuje się przy zastosowaniu stawek podanych w Wykazie stawek amortyzacyjnych podwyższonych o współczynnik nie wyższy niż 2,0;
w następnych latach podatkowych od ich wartości początkowej pomniejszonej o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne, ustalonej na początek kolejnych lat ich używania;
od początku roku, jeśli określona roczna kwota amortyzacyjna przy zastosowaniu metody liniowej jest mniejsza niż roczna kwota odpisów przy zastosowaniu amortyzacji liniowej to podatnik dokonuje dalszych odpisów według amortyzacji liniowej.

Amortyzacja jednorazowa

Zasady rozliczenia amortyzacji jednorazowej zostały określone w art. 22k ust. 7-14 ustawy o PIT. Według określonych przepisów środki trwałe, które podlegają amortyzacji jednorazowej zostają ujęte w kosztach uzyskania przychodu w miesiącu jego poniesienia lub w miesiącu następnym.

Z amortyzacji jednorazowej można skorzystać w 3 przypadkach:

w przypadku, gdy środek trwały jest zakupiony przez małego podatnika lub “nowego” przedsiębiorcę w ramach pomocy de minimis do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym równowartości kwoty 50.000 euro łącznej wartości tych odpisów amortyzacyjnych - dla środków trwałych z grupy 3-8 KŚT (z wyłączeniem samochodów osobowych);
w przypadku fabrycznie nowych środków trwałych zaliczonych do grupy 3-6 i 8 KŚT, jeśli w danym roku podatkowym, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji środków trwałych suma odpisów amortyzacyjnych nie przekracza kwoty 100.000 zł;
w przypadku, gdy wartość nabycia środka trwałego nie przekracza kwoty 10 000 zł (netto w przypadku czynnych podatników VAT lub brutto w przypadku nievatowców).

Decyzja o tym, która z metod amortyzacji zostanie zastosowana spoczywa na przedsiębiorcy. Wybór ten powinien zostać dokładnie przemyślany i przeanalizowany ponieważ raz wybraną metodę amortyzacji należy stosować aż do pełnego umorzenia środka trwałego lub jego sprzedaży czy wycofania, co zostało określone w art. 22h ust. 2 ww. ustawy.

Nie można bowiem dokonać zmiany zastosowanej już metody amortyzacji. Zasada ma również zastosowanie w przypadku, gdy środek trwały jest przemieszczany lub przekazywany pomiędzy działalnościami małżonków. Wówczas w takim wypadku, należy kontynuować stosowaną metodę amortyzacji w poprzedniej działalności.

Takie stanowisko przyjął także Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej o syg. ITPB1/415-284/11/RR z dnia 13.06.2011 r:
“[...] Małżonek przejmujący składnik majątkowy wykorzystywany dotychczas w działalności gospodarczej współmałżonka powinien - jeśli wartość początkowa środka trwałego nie została jeszcze w pełni zamortyzowana - dokonywać odpisów amortyzacyjnych z uwzględnieniem dotychczasowej wysokości odpisów oraz kontynuować metodę amortyzacji przyjętą przez współmałżonka wykorzystującego dotychczas tenże składnik.”

Przykład 1.

Pan Krzysztof wraz z żoną prowadzą dwie odrębne działalności i mają wspólność majątkową. W marcu otrzymał on od niej samochód, który był ujęty w środkach trwałych jej działalności, ale nie został w pełni zamortyzowany. Czy w takim wypadku Pan Krzysztof może wprowadzić taki pojazd do swoich środków trwałych i amortyzować go wybraną przez siebie metodą amortyzacji?

Nie, w przypadku, gdy pojazd przekazany z działalności żony nie został w pełni zamortyzowany to wprowadzając go do własnej firmy Pan Krzysztof powinien przyjąć taką samą metodę oraz stawkę amortyzacji jaka była stosowana w działalności żony.

Reasumując podatnicy nie mają prawa do zmiany raz przyjętej metody amortyzacji. W związku z czym przyjętą na początku użytkowania środka trwałego metodę amortyzacji należy stosować przez cały okres jego amortyzacji.