Każde przedsiębiorstwo posługuje się nazwą, hasłem, logo lub logotypem. Wśród drobniejszych przedsiębiorców rejestrowanie wymienionych elementów nie jest powszechną praktyką, jednak to znak towarowy powinien być dla każdego z nich szczególnie ważny. Dlaczego? Wyjaśniamy poniżej.
Znak towarowy - co to takiego?
Definicję znaku towarowego możemy znaleźć w art. 120 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej, a także w unijnym rozporządzeniu z dnia 2 lutego 2009r. o wspólnotowym znaku towarowym. Polski akt prawny nieco jaśniej określa to, co określamy jako znak towarowy:
Art. 120. 1. Znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa. 2. Znakiem towarowym, w rozumieniu ust. 1, może być w szczególności wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna, w tym forma towaru lub opakowania, a także melodia lub inny sygnał dźwiękowy. |
Są to dość ogólne wytyczne, ale w praktyce znakami towarowymi mogą być:
-
hasła lub wyrazy (np. Orlen, T- Mobile, Nike),
-
hasło lub wyraz w połączeniu z grafiką (np. znak towarowy sieci Orange),
-
znak graficzny (np. bocian - symbol firmy przewozowej Polski Bus),
-
znak przestrzenny, czyli kształt opakowania (np. kształt butelki piwa Grolsch) lub samego produktu (np. kształt czekolady Toblerone),
-
kompozycja kolorystyczna (np. charakterystyczny odcień fioletu, zastrzeżony przez producenta czekolad Milka),
-
prezentacja multimedialna - tu przykład jest tylko jeden - Nokia zastrzegła kilkusekundowy filmik przedstawiający chwytające się dłonie,
-
krótka melodia (np. melodia rozpoczynająca filmy wytwórni Metro-Goldwyn-Mayer),
-
zapach - znak rejestrowany przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych, np. zapach świeżo skoszonej trawy,
-
domena internetowa (np. google.pl).
Przedsiębiorcy jednak, zwłaszcza ci, którzy dopiero budują znajomość swojej marki wśród odbiorców, najczęściej zastrzegają prawa do nazwy lub logo.
Czy warto chronić znak towarowy?
Dlaczego warto chronić znak towarowy? Po pierwsze, wpływa to znacząco na wizerunek firmy - łączy usługi lub produkty z konkretną marką, sugeruje, że to poważne, zamożne przedsiębiorstwo, które potrafi zadbać o swoje interesy. Reguluje ponadto kwestie własności marki - we wniosku o rejestrację znaku towarowego wyraźnie jest zaznaczone, kto jest jej właścicielem i na jakie towary lub usługi posiada monopol prawny. Jest to ważne zawłaszcza w dwóch sytuacjach:
-
gdy marka zdobędzie dużą popularność, a przedsiębiorstwo współtworzy kilka osób - rozpoznawalność często wiąże się z dużymi przychodami, a dzięki temu, że wiadomo, kto jest właścicielem znaku, znacznie upraszczają się kwestie dysponowania środkami pochodzącymi z tego źródła, wykorzystywania go w celach marketingowych lub komercyjnych, czy wreszcie sprzedaży znaku,
-
gdy przedsiębiorstwu grozi bankructwo - znak towarowy ma swoją wartość, zwłaszcza, gdy marka jest rozpoznawalna. W celu ratowania finansów firmy można go sprzedać, a w przypadku egzekucji komorniczej - wystawić na licytację.
Po drugie, to skuteczne narzędzie w walce z praktykami nieuczciwej konkurencji. Częstym zjawiskiem jest podszywanie się mniejszych, mniej znanych firm pod te, które wyrobiły sobie już markę na rynku. Logo lub nazwa do złudzenia przypominające te należące do rozpoznawalnej firmy, opakowanie o kolorystyce nieznacznie tylko różniącej się od oryginału, podobne hasła reklamowe czy wreszcie bezprawne używanie cudzego znaku towarowego - to zjawiska, które możemy zaobserwować niemal na każdym kroku. Są to czyny nieuczciwej konkurencji i mają na celu wprowadzenie klienta w błąd co do tożsamości producenta lub produktu - takie działania stanowią przestępstwo i są zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności lub nawet pozbawienia wolności do lat dwóch:
Art. 24 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji Kto, za pomocą technicznych środków reprodukcji, kopiuje zewnętrzną postać produktu lub tak skopiowany wprowadza do obrotu, stwarzając tym możliwość wprowadzenia klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu, czym wyrządza poważną szkodę przedsiębiorcy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. |
Oczywiście, ktoś, kto świadomie narusza czyjeś prawa do znaku, może także odpowiadać na gruncie prawa cywilnego - w takim przypadku właściciel znaku będzie mógł się domagać odszkodowania zarówno w oparciu o art. 415 kodeksu cywilnego, mówiący o tym, że kto wyrządził szkodę, zobowiązany jest do jej naprawienia, jak i o przepisy ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, a zwłaszcza Rozdziału 3 - Odpowiedzialność cywilna.
Jeżeli zarejestrujemy znak towarowy i uzyskamy na niego prawo ochronne, łatwiej nam będzie dochodzić swoich praw, niekoniecznie nawet w postępowaniu przed sądem. Niekiedy samo wezwanie do zaprzestania naruszeń, poparte odpowiednim zaświadczeniem z Urzędu Patentowego, wystarczy, by zakończyć takie działania.
Znak towarowy - procedura rejestracji
Procedura rejestracji znaku towarowego jest stosunkowo długa, jednak, jak wynika z powyższych rozważań, jest ze wszech miar korzystna dla przedsiębiorstwa. Dokonuje się jej w Urzędzie Patentowym Rzeczpospolitej Polskiej. Wniosek można złożyć samodzielnie lub przez pełnomocnika.
Najpierw należy sprawdzić w Wyszukiwarce Przedmiotów Chronionych - Bazach danych UPRP oraz bazach międzynarodowych (za pomocą sieci lub w Czytelni Ogólnej Urzędu Patentowego RP), czy taki sam znak nie został już zgłoszony i zastrzeżony przez inny podmiot, a następnie złożyć formularz podania wraz z wymaganymi załącznikami. W formularzu należy dokładnie opisać rejestrowany znak według wytycznych, które można znaleźć w załączniku do formularza, a także zamieścić w nim wykaz towarów i/lub usług oraz wskazać odpowiednie klasy towarowe i/lub usługowe na podstawie Międzynarodowej Klasyfikacji Towarów i Usług (Klasyfikacji Nicejskiej). Przy składaniu wniosku konieczne jest także uiszczenie opłaty w wysokości wskazanej przez Urząd Patentowy w specjalnym taryfikatorze.
Formularz można złożyć osobiście, przez rzecznika patentowego, za pomocą poczty, telefaksu (choć w takim przypadku należy w terminie 30 dni od wpłynięcia dokumentu do Urzędu Patentowego dostarczyć oryginał) lub online - jeżeli wybierzemy taki rodzaj składania wniosku, musimy dokonać tego za pomocą oprogramowania i w formatach Urzędu Patentowego, a oprócz tego mamy obowiązek opatrzyć wszystkie dokumenty bezpiecznym podpisem elektronicznym. Wniosek możemy też złożyć poprzez profil na ePUAP - Elektroniczną Skrzynkę Podawczą Urzędu Patentowego. Informacje o tym, jakie formularze należy wypełnić i jak przedłożyć wniosek drogą elektroniczną znajdziemy na stronie internetowej Urzędu Patentowego.
We wniosku muszą znaleźć się przede wszystkim:
-
dane zgłaszającego znak towarowy,
-
określenie znaku towarowego (opis, grafika),
-
wykaz towarów lub/i usług, dla których będzie stosowany.