W określonych w przepisach przypadkach dłużnik może złożyć do depozytu przedmiot świadczenia. Na czym polega depozyt sądowy oraz jakie zasady dotyczą składania do depozytu sądowego przedmiotu świadczenia? Kiedy i co można złożyć do depozytu? Jak wygląda postępowanie depozytowe? Dowiesz się z poniższego artykułu.
Złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu
Dłużnik może złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego:
- jeżeli wskutek okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności, nie wie, kto jest wierzycielem, albo nie zna miejsca zamieszkania lub siedziby wierzyciela;
- jeżeli wierzyciel nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych ani przedstawiciela uprawnionego do przyjęcia świadczenia;
- jeżeli powstał spór, kto jest wierzycielem;
- jeżeli z powodu innych okoliczności dotyczących osoby wierzyciela świadczenie nie może być spełnione.
W razie niewykonania powyższego obowiązku dłużnik jest odpowiedzialny za wynikłą stąd szkodę.
Dłużnik może powstrzymać się ze spełnieniem świadczenia albo złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego, jeżeli wierzyciel odmawia pokwitowania.
Podobnie, jeżeli wierzyciel odmawia zwrotu dokumentu lub uczynienia na nim odpowiedniej wzmianki albo pisemnego oświadczenia o utracie dokumentu, dłużnik może powstrzymać się ze spełnieniem świadczenia albo złożyć jego przedmiot do depozytu sądowego.
Dłużnik może także złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego w razie zwłoki wierzyciela.
Dopóki wierzyciel nie zażąda wydania przedmiotu świadczenia z depozytu sądowego, dłużnik może odebrać złożony przedmiot. Jeżeli dłużnik odbierze przedmiot świadczenia z depozytu sądowego, złożenie do depozytu uważa się za niebyłe.
Jak złożyć przedmiot świadczenia do depozytu?
W sprawach o złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego właściwy jest sąd miejsca wykonania zobowiązania. Jeżeli miejsca tego nie da się ustalić, właściwy jest sąd miejsca zamieszkania wierzyciela, a gdy wierzyciel jest nieznany lub gdy nie jest znane miejsce jego zamieszkania – sąd miejsca zamieszkania dłużnika. Jeżeli zobowiązanie jest zabezpieczone wpisem w księdze wieczystej, właściwy jest sąd miejsca położenia nieruchomości.
We wniosku o złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego należy:
- określić zobowiązanie, przy którego wykonaniu składa się przedmiot;
- przytoczyć okoliczności uzasadniające złożenie;
- dokładnie oznaczyć przedmiot, który ma być złożony;
- wskazać osobę, której przedmiot ma być wydany, oraz warunki, pod którymi wydanie ma nastąpić.
Złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego może być dokonane dopiero po uzyskaniu zezwolenia sądu. Jeżeli jednak przedmiotem świadczenia są pieniądze polskie, złożenie do depozytu może być dokonane również przed uzyskaniem zezwolenia sądu. W takim wypadku dłużnik powinien równocześnie ze złożeniem pieniędzy zgłosić wniosek o zezwolenie na złożenie do depozytu. W razie uwzględnienia tego wniosku złożenie do depozytu uważa się za dokonane w chwili, w której rzeczywiście nastąpiło.
Jeżeli wierzyciel lub jego miejsce zamieszkania nie są znane, o zezwoleniu na złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego sąd ogłosi publicznie w budynku sądowym oraz w lokalu organu gminy. Ponadto sąd zarządza umieszczenie ogłoszenia w dzienniku o zasięgu ogólnopolskim lub podaje je w inny sposób do wiadomości publicznej; może je również ogłosić w „Monitorze Sądowym i Gospodarczym”.
Sąd może zażądać, aby depozyt został złożony w odpowiednim opakowaniu. Przed przyjęciem kosztowności do depozytu sądowego poddaje się je opisowi i oszacowaniu przez biegłego w obecności dłużnika lub wyznaczonej przez niego osoby.
Jeżeli dłużnik jest zobowiązany do świadczeń powtarzających się, a zachodzą warunki do złożenia do depozytu sądowego świadczeń już wymagalnych, sąd może zezwolić dłużnikowi na składanie w przyszłości do depozytu dalszych świadczeń w chwili, gdy staną się wymagalne. O złożeniu każdego świadczenia sąd zawiadamia wierzyciela.
Przyjmowane do depozytu sądowego:
- pieniądze – przechowuje się na rachunku depozytowym Ministra Finansów;
- kosztowności, książeczki oszczędnościowe, papiery wartościowe i inne dokumenty oraz przedmioty, które mają być przyjęte do depozytu sądowego na podstawie przepisów szczególnych – przechowuje się w sądzie lub w banku;
- inne przedmioty – przechowuje się w miejscu wyznaczonym przez sąd.
Jeżeli przedmiotem świadczenia jest książeczka oszczędnościowa, a przechowanie nie następuje u jej wystawcy, sąd zawiadomi tego wystawcę o przyjęciu książeczki oszczędnościowej do depozytu.
Dokumenty i inne depozyty rzeczowe przechowuje się w stanie niezmienionym.
Przykład 1.
W jaki sposób przebiega złożenie do depozytu rzeczy łatwo się psujących? Jeżeli przedmiotem świadczenia, które ma być złożone do depozytu sądowego, jest rzecz ruchoma ulegająca łatwemu zepsuciu, sąd na wniosek dłużnika zarządzi postanowieniem sprzedaż rzeczy według przepisów o egzekucji z ruchomości. Uzyskaną ze sprzedaży kwotę komornik składa na rachunek depozytowy Ministra Finansów.
Depozyt sądowy a jego zwrot
Na żądanie dłużnika sąd zwróci mu depozyt, jeżeli wierzyciel nie zażądał wydania depozytu.
W razie złożenia depozytu na skutek orzeczenia sądu lub innego organu depozyt nie może być zwrócony dłużnikowi bez zezwolenia sądu lub innego organu, który wydał to orzeczenie, chyba że z orzeczenia wynika co innego.
Jeżeli złożenie przedmiotu do depozytu nastąpiło w celu nadania klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu, depozyt sądowy nie może być zwrócony dłużnikowi bez zgody wierzyciela, chyba że wniosek o nadanie klauzuli wykonalności został cofnięty.
Na żądanie wierzyciela sąd postanowi wydać mu depozyt, jeżeli zachodzą warunki określone we wniosku o złożenie do depozytu.
Jeżeli zobowiązanie było zabezpieczone wpisem w księdze wieczystej, a na skutek złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu nastąpiło wykreślenie tego wpisu, dłużnik może żądać wydania mu depozytu tylko za zgodą wierzyciela, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Jeżeli złożenie do depozytu sądowego nastąpiło na żądanie właściwego organu, depozyt sądowy wydaje się osobie uprawnionej dopiero po wykazaniu przez nią, że warunki, pod którymi wydanie depozytu mogło nastąpić, zostały spełnione.
Likwidacja niepodjętego depozytu
We wniosku o stwierdzenie likwidacji niepodjętego depozytu należy:
- wskazać okoliczności, w których nastąpiło złożenie depozytu;
- dokładnie określić depozyt podlegający likwidacji;
- wskazać osobę, która jest uprawniona do odbioru depozytu.
W przypadku gdy nie jest znana osoba uprawniona do odbioru depozytu lub nie jest znane jej miejsce zamieszkania lub siedziba, wnioskodawca jest obowiązany przedstawić dowody potwierdzające dokonanie czynności mających na celu wyjaśnienie tych okoliczności.
W sprawie o stwierdzenie likwidacji niepodjętego depozytu sąd może wszcząć postępowanie z urzędu.
Uczestników, którzy nie są znani, lub których miejsce zamieszkania lub siedziba nie jest znane, sąd wzywa do udziału w postępowaniu przez obwieszczenie publiczne w budynku sądowym.
