Cele wyznaczone w traktatach Unii Europejskiej są osiągane za pomocą różnego rodzaju aktów prawnych. Jedną z norm prawa unijnego jest dyrektywa. Jakie zatem cele ona wyznacza i kto jest zobowiązany do jej przestrzegania? Odpowiadamy!
Czym jest dyrektywa?
Zgodnie z definicją Słownika Języka Polskiego dyrektywa to wskazówka lub zarządzenie dotyczące określonego postępowania. Jest jednym z najważniejszych aktów prawnych Unii Europejskiej.
Należy ona wraz z rozporządzeniami, decyzjami, zaleceniami oraz opiniami do kategorii prawa pochodnego (zwanego również prawem wtórnym). Pojęcie prawa pochodnego swoje umocowanie znajduje przede wszystkim w art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (tekst skonsolidowany uwzględniający zmiany wprowadzone Traktatem z Lizbony).
Dyrektywa jest zatem aktem prawnym wyznaczającym cel, który muszą wdrożyć i osiągnąć wszystkie państwa członkowskie UE, do których dyrektywa jest skierowana.
„Dyrektywa wiąże każde państwo członkowskie, do którego jest kierowana, w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty, pozostawia jednak organom krajowym swobodę wyboru formy i środków. W praktyce oznacza to, że akt ten formułuje cele, które adresaci, dowolnymi środkami, formami i metodami, obowiązani są osiągnąć."
Jednym z przykładów może być dyrektywa UE w sprawie praw konsumentów, która zwiększa poziom ochrony praw konsumentów w całej UE, między innymi eliminując ukryte opłaty i koszty przy zakupach przez internet oraz przedłużając termin, w jakim konsument może się wycofać z umowy zakupu.
Przyjęcie dyrektywy przez Unię Europejską
Stosownie do art. 289 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej wdrożenie dyrektywy polega na jej wspólnym przyjęciu przez Parlament Europejski oraz Radę Unii Europejskiej na wniosek Komisji Europejskiej. Dyrektywy skierowane do wszystkich państw członkowskich są ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej i wchodzą w życie w terminie przez nie wskazanym lub w przypadku braku wskazania dnia wejścia w życie bezpośrednio w treści dyrektywy, dwudziestego dnia po ich publikacji.
Warto wiedzieć, że głównym celem przyjęcia dyrektywy jest zbliżanie oraz ujednolicanie przepisów państw członkowskich UE.
Zatem zgodnie z art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej dyrektywa nie ustanawia bezpośrednio praw dla obywateli (jednostek), co odróżnia ją od rozporządzenia, które jest bezpośrednio skuteczne.
Oznacza to, że po upływie terminu na implementację, obywatele państw członkowskich mogą dochodzić swoich praw bezpośrednio na podstawie przepisów dyrektywy UE.
Niewykonanie zapisów dyrektywy UE – konsekwencje
Wszystkie kraje członkowskie Unii Europejskiej mają obowiązek implementacji przepisów dyrektywy unijnej do prawa krajowego, czyli zobowiązane są wdrożyć przepisy w terminie zgodnym z dyrektywą, a następnie zgłosić ten fakt Komisji.
W stosunku do krajów Wspólnoty, które nie wdrożą unijnych przepisów, Komisja może podjąć kroki prawne, a mianowicie wszcząć postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązań państw członkowskich. Ponadto Komisja może wnieść sprawę do Trybunału Sprawiedliwości, który ma prawo nałożyć karę pieniężną.
Wówczas, jeżeli po wyroku Trybunału Sprawiedliwości kraj UE w dalszym ciągu nie zastosuje się do implementacji przepisów dyrektywy, Komisja może ponownie pozwać go do Trybunału i zaproponować nałożenie kar pieniężnych w postaci ryczałtu lub dziennych kar pieniężnych.
Podsumowując, dyrektywa Unii Europejskiej jest aktem prawnym mającym na celu ujednolicenie przepisów prawa krajów członkowskich oraz harmonizację rynku Unii Europejskiej. Należy również pamiętać, że dyrektywy muszą być wdrożone do porządku prawnego państw członkowskich. Natomiast brak implementacji przepisów dyrektywy do przepisów krajowych państw Wspólnoty może wiązać się z nałożeniem kar pieniężnych.
