W czerwcu 2019 roku Rada UE przyjęła dyrektywę o równowadze między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów. Celem jej podpisania były zarówno aktywizacja zawodowa kobiet, ułatwienie łączenia pracy zawodowej z życiem prywatnym przez pracowników, jak i zwiększenie udziału ojców w opiece nad własnymi pociechami. Docelowo dyrektywa promuje równość kobiet i mężczyzn w UE, dlatego została w niej zawarta zmiana dotycząca urlopów rodzicielskich. Zgodnie z nowymi przepisami urlop rodzicielski dla ojców wynosiłby minimum 2 miesiące. Czas na wdrożenie zmian jest znaczny, przypada bowiem dopiero na drugą połowę 2022 roku, jednakże już teraz resort pracy szuka rozwiązań ekonomicznych, niekoniecznie opłacalnych dla samych pracowników.
Założenia dyrektywy UE „work-life balance”
Zgodnie z założeniami dyrektywy unijnej urlop rodzicielski powinien przysługiwać zarówno ojcu, jak i matce. Zapisy ustawy gwarantują indywidualne prawo do 4 miesięcy urlopu rodzicielskiego dla pracowników-rodziców, z których 2 miesiące nie podlegałyby przeniesieniu na drugiego rodzica. Oczywiście okres urlopu rodzicielskiego pozostaje okresem płatnym, natomiast o wysokości świadczeń za omawiany rodzaj urlopu oraz o wieku granicznym dziecka mają prawo decydować państwa członkowskie UE.
Urlop rodzicielski w Polsce – obecne przepisy
Obecnie urlop rodzicielski przysługuje rodzicom bezpośrednio po wykorzystaniu przez matkę bądź przez oboje rodziców urlopu macierzyńskiego w wymiarze od 32 tygodni. Co do zasady pierwsze 14 dni urlopu macierzyńskiego przysługują tylko matce dziecka. Resztą urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego rodzice mogą się podzielić. Nie obowiązują natomiast przepisy definiujące, w jakim wymiarze i który rodzic może z niego skorzystać.
Urlop rodzicielski może być udzielony jednorazowo albo w maksymalnie 4 częściach. Z urlopu mogą korzystać oboje rodziców jednocześnie.
Propozycje resortu pracy wdrożenia dyrektywy UE
Na początku po wdrożeniu dyrektywy UE padały propozycje, aby w życie weszły 2 dodatkowe miesiące urlopu rodzicielskiego, do których prawo posiadałby tylko ojciec dziecka. Natomiast pogarszająca się kondycja polskiego ZUS-u, wynikająca z mniejszych wpływów finansowych oraz podwyższonej liczby wypłacanych zasiłków, skłoniła resort pracy do rozważenia nowej propozycji – wydzielenia z obecnie przysługującego limitu urlopu rodzicielskiego 2 miesięcy na ojców. W praktyce będzie to oznaczać skrócenie okresu, w którym to matka mogłaby sprawować opiekę nad swoim dzieckiem. Resort pracy broni się argumentami, jakoby ojcowie w praktyce nie wykorzystywali takich urlopów ze względu na model rodziny wskazujący, że dzieckiem opiekuje się matka. Resort podpierał się również argumentacją, iż zazwyczaj to mężczyźni zarabiają więcej, przez co finansowo nieekonomiczne – z perspektywy ZUS – byłoby finansowanie zasiłków dla ojców. Ekspert ds. prawa pracy Pracodawców RP Katarzyna Siemienkiewicz wskazuje również, iż dla samych pracodawców nieopłacalne byłoby, żeby to ojciec musiał wykorzystywać urlop rodzicielski. Wynika to z faktu, że za czas urlopu rodzicielskiego nie jest pomniejszany wymiar urlopu wypoczynkowego pracownika, który finansowany jest już przez samego pracodawcę.
Na co zdecyduje się resort pracy? Patrząc z perspektywy malejących środków finansowych ZUS, raczej na wersję bardziej ekonomiczną. Ostateczne decyzje jeszcze jednak nie zapadły.
